AI กำลังช่วยกอบกู้โลก หรือซ้ำเติมวิกฤตโลกร้อน?

ปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI กลายเป็นเทคโนโลยีที่มีอิทธิพลต่อโลกอย่างมหาศาลในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เสียงถกเถียงในสังคมสะท้อนถึงความไม่แน่ใจว่าแท้จริงแล้ว AI จะเป็นเครื่องมือที่ช่วยแก้ปัญหาสภาพภูมิอากาศ หรือกลับสร้างปัญหาใหม่ที่หนักหน่วงยิ่งกว่าเดิม ความก้าวหน้าของ AI เต็มไปด้วยศักยภาพอันน่าตื่นตา แต่ในขณะเดียวกันก็มาพร้อมกับร่องรอยของความเสี่ยงด้านสิ่งแวดล้อมที่ไม่อาจมองข้ามได้

ในด้านหนึ่ง AI แสดงให้เห็นถึงความสามารถที่เป็นประโยชน์ต่อโลกอย่างแท้จริง ไม่ว่าจะเป็นการติดตามการเคลื่อนตัวของภูเขาน้ำแข็ง การพยากรณ์อากาศที่แม่นยำขึ้น หรือการจัดการระบบพลังงานหมุนเวียนให้มีเสถียรภาพและมีประสิทธิภาพสูงสุด ความสามารถเหล่านี้อาจเป็นกุญแจสำคัญในการบรรเทาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ นอกจากนี้ AI ยังถูกนำมาใช้ในภาคการเกษตรเพื่อช่วยเพิ่มผลผลิตและลดการใช้น้ำ รวมถึงในวงการแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยโรคและพัฒนาวิธีการรักษาที่เกี่ยวข้องกับมลพิษทางอากาศ หากใช้อย่างเหมาะสม AI จึงสามารถเป็นแรงขับเคลื่อนที่ทรงพลังในการสร้างสังคมที่ยั่งยืนมากขึ้น

อย่างไรก็ตาม ความก้าวหน้าดังกล่าวมีราคาที่สูงลิบ เนื่องจาก AI ต้องใช้พลังงานมหาศาลในการพัฒนาและใช้งาน การฝึกโมเดลขนาดใหญ่ เช่น GPT-4 ใช้ไฟฟ้าเทียบเท่ากับการเลี้ยงดูเมืองซานฟรานซิสโกทั้งเมืองเป็นเวลาหลายวัน และการใช้งานจริงของผู้คนนับล้านทั่วโลกกลับเป็นปัจจัยที่สิ้นเปลืองพลังงานยิ่งกว่าช่วงการฝึกเสียอีก นอกจากนี้ยังมีปัญหาเรื่องการใช้น้ำเพื่อหล่อเย็นศูนย์ข้อมูล การปล่อยคาร์บอนจากการผลิตชิป และปัญหาขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ศูนย์ข้อมูลจำนวนมากยังตั้งอยู่ใกล้ชุมชนที่มีความเปราะบาง ทำให้เกิดผลกระทบทางสุขภาพและเพิ่มความเหลื่อมล้ำทางสิ่งแวดล้อม

ความซับซ้อนของ AI จึงทำให้ไม่อาจตัดสินได้อย่างง่ายดายว่าเทคโนโลยีนี้เป็น “ผู้ร้าย” หรือ “พระเอก” ของสิ่งแวดล้อม ปัจจัยสำคัญอยู่ที่วิธีการใช้งานและบริบทของพลังงานที่นำมาใช้ หาก AI สามารถช่วยประหยัดพลังงานหรือลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้มากกว่าที่ใช้ไป ก็นับว่าคุ้มค่า แต่หากนำมาใช้เพียงเพื่อการอำนวยความสะดวกเล็กน้อยโดยต้องแลกกับการปล่อยมลพิษจำนวนมาก ก็อาจไม่ต่างอะไรกับการสร้างภาระใหม่ให้กับโลก

ดังนั้น บทบาทของ AI ต่อสิ่งแวดล้อมยังคงขึ้นอยู่กับการเลือกของมนุษย์ในวันนี้ว่าจะกำหนดทิศทางการพัฒนาอย่างไร หากสังคมสามารถกำหนดกรอบการใช้ที่มุ่งเน้นประโยชน์สาธารณะและความยั่งยืน AI ก็อาจกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการแก้ปัญหาสภาพภูมิอากาศได้ แต่หากปล่อยให้การเติบโตเชิงพาณิชย์เป็นตัวกำหนดเพียงอย่างเดียว โลกอาจต้องเผชิญกับต้นทุนด้านสิ่งแวดล้อมที่สูงเกินจะรับได้