ความหวังใหม่ผู้ป่วยมะเร็ง นักวิจัยสหรัฐฯ พัฒนา วัคซีนมะเร็งครอบจักรวาล จาก mRNA สร้างภูมิคุ้มกันสู้มะเร็ง

ทีมนักวิจัยจาก มหาวิทยาลัยฟลอริดา (University of Florida) สหรัฐอเมริกา เปิดเผยความก้าวหน้าครั้งสำคัญของวงการแพทย์ ด้วยการพัฒนา “วัคซีนมะเร็งแบบครอบจักรวาล” หรือ Universal Cancer Vaccine ซึ่งใช้เทคโนโลยี mRNA ในการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายให้สามารถต่อสู้กับเซลล์มะเร็งได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ต้องพึ่งพาเคมีบำบัดหรือการรักษาที่มีผลข้างเคียงรุนแรงเหมือนในอดีต

หลักการทำงานของวัคซีน

วัคซีนชนิดใหม่นี้ ไม่ได้ออกแบบมาเพื่อต่อสู้กับเซลล์มะเร็งเฉพาะจุดเหมือนวัคซีนรุ่นก่อน ๆ แต่ใช้หลักการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันอย่างกว้าง (broad immune activation) คล้ายกับวัคซีนโควิด-19 โดย mRNA จะถูกสังเคราะห์ขึ้นเพื่อส่งสัญญาณให้ร่างกาย “เข้าใจผิด” ว่ากำลังเผชิญเชื้อร้าย ส่งผลให้เกิดปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันอย่างเข้มข้น

นอกจากนี้ นักวิจัยยังผสมผสานการใช้วัคซีน mRNA เข้ากับยา “immune checkpoint inhibitors” อย่าง PD-1 หรือ PD-L1 inhibitors ซึ่งเป็นยากลุ่มที่ช่วยป้องกันไม่ให้มะเร็งหลบเลี่ยงการตรวจจับของระบบภูมิคุ้มกัน ช่วยให้วัคซีนทำงานได้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

ผลการทดลองในสัตว์

เมื่อทดลองกับหนูที่เป็นมะเร็งผิวหนัง (melanoma) นักวิจัยพบว่า การใช้วัคซีนร่วมกับยาต้าน PD-1 ส่งผลให้ก้อนเนื้อมะเร็งหดตัว และในหลายกรณี ก้อนเนื้อถูกทำลายจนหมดไป ขณะที่ในแบบจำลองโรคชนิดอื่น เช่น มะเร็งสมองและมะเร็งกระดูก พบว่าวัคซีนเพียงอย่างเดียวก็สามารถกำจัดก้อนมะเร็งได้บางส่วน

ผลที่น่าประหลาดใจยิ่งขึ้นคือ แม้ตัววัคซีนจะไม่เจาะจงกับเนื้องอกใด ๆ เป็นพิเศษ แต่กลับ สามารถกระตุ้นการตอบสนองของร่างกายให้จำเพาะกับเซลล์มะเร็งได้ ซึ่งเป็นหลักฐานเชิงแนวคิดที่แข็งแรงว่า วัคซีน mRNA รูปแบบนี้อาจกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการรักษามะเร็งได้หลากหลายชนิด

ความเห็นจากผู้วิจัย

ดร. Elias Sayour หัวหน้าทีมวิจัย กล่าวว่า “แม้ว่าวัคซีนจะไม่ออกแบบมาให้จับกับเนื้องอกเฉพาะใด ๆ แต่กลับกระตุ้นการตอบสนองเฉพาะต่อเนื้องอกได้อย่างน่าประหลาดใจ” ซึ่งเปิดโอกาสให้งานวิจัยนี้กลายเป็นพื้นฐานของวัคซีนที่ใช้ได้ “ทั่วไป” ในผู้ป่วยมะเร็งหลากหลายชนิด โดยไม่ต้องผลิตเฉพาะบุคคลแบบที่เคยทำกับวัคซีนบางรุ่น เช่น mRNA-4157

ขั้นต่อไป: มุ่งหน้าสู่การทดลองในมนุษย์

ขณะนี้ ทีมวิจัยกำลังเตรียมความพร้อมเพื่อเข้าสู่การทดลองในมนุษย์ (clinical trials) โดยจะปรับสูตรวัคซีนให้เสถียรและปลอดภัยมากยิ่งขึ้น พร้อมกับทดสอบในผู้ป่วยจริงว่าผลการรักษาใกล้เคียงกับในสัตว์ทดลองหรือไม่

เป้าหมายของวัคซีนนี้คือ การนำไปใช้เสริมการรักษาปัจจุบัน เช่น ลดความจำเป็นในการใช้เคมีบำบัด หรือแม้กระทั่งใช้ในเชิงป้องกันในกลุ่มเสี่ยงในอนาคต