สีส้มในชาไทย อันตรายจริงหรือ?

พูดถึงเมนู "ชาไทย" หรือ "ชาเย็น" หลายคนนึกถึง ชาสีส้ม ที่เป็นเอกลักษณ์ แต่น้อยคนที่จะรู้ว่า ชาไทยที่เราคุ้นเคยนั้น จริงๆ แล้วไม่ได้มีสีส้ม แต่สีที่เห็นมาจากการใส่สีผสมอาหาร โดยสีนี้มีชื่อว่า Sunset Yellow FCF ซึ่งถูกแบนในหลายประเทศ และยังเป็นข้อถกเถียงว่าอันตรายต่อสุขภาพจริงหรือไม่ แล้วควรเลือกบริโภคอย่างไรจึงจะปลอดภัย

การใช้สีผสมอาหารอันตรายจริงหรือไม่

ยุคแรกๆ สีผสมอาหารใช้จากธรรมชาติ เช่น ขมิ้นให้สีเหลือง บีทรูทให้สีแดง ก่อนในช่วงปี 1,800s มีการคิดค้นสีผสมอาหารจากน้ำมันถ่านหิน หรือ coal-tar colorsส่วนในปัจจุบัน สีผสมอาหารทำจากปิโตรเลียมและสามารถพบได้ในอาหารหลากหลายชนิด ตั้งแต่ลูกอมไปจนถึงน้ำสลัด 

ในหลายประเทศมีข้อกำหนดการใช้สารเติมแต่งในอาหารไม่เหมือนกัน แต่ส่วนใหญ่ต้องได้รับการตรวจสอบจากหน่วยงานของรัฐบาลที่เกี่ยวข้อง และได้รับการอนุญาตให้ใช้ได้ใต้การบังคับและควบคุมปริมาณอย่างเข้มงวด เพื่อให้ไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพของผู้บริโภค 

ยกตัวอย่างเช่น องค์การอาหารและยาสหรัฐ หรือ FDA อธิบายว่า การอนุญาตให้ใช้สีผสมอาหารได้นั้น ต้องมีหลักฐานแสดงว่าสารแต่งเติมผลอดภัยในระดับการใช้งาน ก่อนที่จะนำไปใส่ในอาหาร โดยต้องได้รับการอนุมัตจาก FDA ก่อน โดยระเบียบที่จะกำนดให้ใช้ หลักๆ ดูที่ ประเภทของอาหารที่สามารถใช้สีผสมอาหาร ปริมาณที่อนุญาตให้ใช้ และต้องระบุวิธีการเติมแต่สีบนฉลากอาหาร

ส่วนที่ประเทศไทย กองพัฒนาศักยภาพผู้บริโภค สำนักงานคณะกรรรมการอาหารและยา (อย.) ระบุว่า สีผสมอาหารตามกฎหมายแล้วจัดเป็นวัตถุเจือปนอาหาร ซึ่งมีข้อบังคับการใช้ในอาหารอย่างชักเจน โดยต้องผ่านการประเมินทั้งคุณภาพ มาตรฐาน ความปลอดภัย มีการตรวจสอบปริมาณการใช้ในอาหารตามขีดจำกัดที่กำหนดจากอย. 

รู้จัก Sunset Yellow FCF 

เดิมที สีผสมอาหาร Sunset yellow FCF หรือ Yellow No.6 หรือ E110 เป็นสีที่ใช้ผสมในอาหาร เครื่องสำอาง ทำให้เกิดสีส้มสด เกิดจากกระบวนการทางเคมี สีผสมอาหารนี้ใช้ในลูกอม ขนมหวาน ขนมขบเคี้ยว ซอส และผลไม้แปรรูป นอกจากนี้ Sunset yellow มักใช้ร่วมกับ E123 (amaranth) ซึ่งเป็นรหัสสีย้อมสังเคราะห์สีแดงเข้ม เพื่อสร้างสีน้ำตาลในช็อกโกแลตและคาราเมล

Sunset Yellow FCF ถูกแบนในหลายประเทศ?

แม้จะเป็นสารเติมแต่งสีสันที่ใช้กันหลายหลายทั่วโลก แต่ก็มีบางประเทศออกกฎควบคุมหรือสั่งห้ามใช้สีผสมอาหารตัวนี้ 

อย่างประเทศในสหภาพยุโรป หรือ EU ส่วนใหญ่มีการควบคุมใช้แต่งเติมสี Sunset Yellow FCF ในอาหาร เนื่องจากความกังวลต่ออันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับเด็ก หลังจากมีงานวิจัยที่เชื่อมโยงการใช้สี Sunset yellow อาจก่อให้เกิดภาวะสมาธิสั้นและขาดสมาธิในเด็กที่มีอายุระหว่าง 3-9 ปี ทำให้ EU ได้ออกข้อกำหนดให้การใช้สารนี้ต้องมีคำเตือน "อาจทำให้สมาธิและกิจกรรมของเด็กบกพร่องได้" ติดไว้ที่ข้างบรรจุภัณฑ์เสมอ 

ส่วนประเทศที่แบนการใส่สีเติมแต่งนี้โดยสิ้นเชิง อย่างเช่น นอร์เวย์และฟินแลนด์ ขณะที่ออสเตรียและสวีเดน เคยแบนในอดีต ก่อนปัจจุบันปรับมาเป็นอนุญาตให้มีคำเตือน

Sunset Yellow FCF ยังใช้ได้ในประเทศไทย

อย. ไทย ระบุว่า ชาที่มีการใส่สีมักเป็นชาประเภทสำเร็จรูป ที่มีการปรุงแต่งสีกลิ่นรส  ตามกฎหมายจะอนุญาตให้ใส่สี Yellow No. 6  หรือสี Sunset yellow ได้ไม่เกิน 100 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ในสภาพพร้อมบริโภค ซึ่งสอดคล้องตามมาตรฐานสากล โดยองค์การอนามัยโลก (WHO) ถือว่าสีดังกล่าวยังปลอดภัยสำหรับการใช้ในอาหารและเครื่องดื่มตามขีดจำกัดที่กำหนด โดยกำหนดให้ใช้ในปริมาณ วันละ 0-4 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัวหน่วยกิโลกรัม

สำหรับความเกี่ยวข้องกับภาวะสมาธิสั้นในเด็ก จากผลการศึกษาวิจัยยังมีข้อมูลไม่เพียงพอที่ระบุได้ว่าสีผสมอาหารสังเคราะห์เป็นสาเหตุทำให้เกิดสมาธิสั้นในเด็ก ทั้งนี้ การเลือกซื้อชาในภาชนะบรรจุมารับประทาน ควรเลือกผลิตภัณฑ์ที่ได้รับอนุญาต สังเกตบนฉลากต้องมีเลข อย. ชื่อที่ตั้งของผู้ผลิตหรือนำเข้า มีการแสดงส่วนประกอบของชา 

หากต้องการดื่มชาที่มีสีและกลิ่นตามธรรมชาติของชานั้น ให้เลือกใบชาหรือผงชาเป็นส่วนประกอบหลักโดยในส่วนประกอบที่แสดงบนฉลากจะไม่มีสีและน้ำตาล แต่หากต้องการดื่มชาปรุงสำเร็จที่มีการแต่งสี และปรุงรส เช่น เติมน้ำตาล บนฉลากจะมีการแสดงคำว่า “สีสังเคราะห์ หรือสีธรรมชาติ (INS…หรือ ชื่อของสี) เช่น สี INS110 หรือ สี Sunset yellow

แม้ไม่ได้มีข้อห้าม แต่ก็ไม่ได้หมายความจะสามารถบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มที่ใส่สีดังกล่าวได้อย่างไม่จำกัด 

นายแพทย์สุรโชค ต่างวิวัฒน์ เลขาธิการอย. กล่าวว่า ไม่ควรดื่มวันละหลาย ๆ แก้ว  ควรเลือกดื่มเครื่องดื่มให้หลากหลายเพื่อลดความเสี่ยงจากการได้รับสีผสมอาหารชนิดเดิมซ้ำ ๆ เพื่อความปลอดภัยต่อสุขภาพ

เทรนด์ชาไทยไม่ใส่สีส้ม กำลังมา?

เมนู ชาไทยไม่ใส่สี หรือ ชาไทยสีไม่ส้ม เริ่มมีการพูดถึงแล้ว และน่าจะทำให้กลุ่มคนรักสุขภาพตื่นเต้นอยู่ไม่น้อย หลังจากที่ แบรนด์เครื่องดื่มเจ้าดังถึง 2 เจ้า ประกาศขาย เมนูชาไทยไม่มีสี ที่รสชาติเหมือนชาไทยทุกอย่าง คงเอกลักษณ์รสชาติและกลิ่นหอมของชาไทย แต่ไม่เติมแต่งสีผสมอาหาร 

แม้จะยังไม่สามารถบอกว่า เมนูนี้จะกลายเป็นเทรนด์เครื่องดื่มใหม่ ได้เลยหรือไม่ แต่สำหรับคนรักสุขภาพและคนที่กลัวอันตรายจากการใส่แต่งเติมในอาหาร น่าจะเป็นเครื่องดื่มที่ตอบโจทย์ และน่าจะส่งผลดีต่อสุขภาพในระยะยาวมากกว่า