"หมายเรียก vs หมายจับ" เลือกใช้อย่างไร? ให้ยุติธรรม

ในโลกของกระบวนการยุติธรรมทางอาญา มีเครื่องมือสำคัญสองอย่างที่ใช้เรียกตัวผู้ต้องหามาดำเนินคดี นั่นคือ "หมายเรียก" และ "หมายจับ" แม้จะมีเป้าหมายเดียวกันคือการนำตัวผู้ต้องหาเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม แต่วิธีการและผลทางกฎหมายนั้นแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง

หมายเรียก: จดหมายเชิญจากเจ้าหน้าที่

เมื่อพนักงานสอบสวนหรือตำรวจต้องการพบผู้เกี่ยวข้องในคดี พวกเขาจะเริ่มจากการออกหมายเรียก ซึ่งเปรียบเสมือนจดหมายเชิญอย่างเป็นทางการ ระบุวันเวลาที่ต้องการให้มาพบ หมายเรียกมักใช้กับผู้ต้องหาที่ไม่น่าจะเป็นภัยต่อสังคม ไม่มีแนวโน้มจะหลบหนี หรือพยายามทำลายหลักฐาน

ถ้าผู้รับหมายไม่มาตามนัด เจ้าหน้าที่จะส่งหมายเรียกอีกครั้ง หากยังเพิกเฉย นั่นอาจเป็นเหตุให้ศาลออกหมายจับได้ทันที

หมายจับ: เมื่อต้องใช้มาตรการเด็ดขาด

หมายจับนั้นเข้มงวดกว่ามาก ต้องผ่านการอนุมัติจากศาลหรือผู้มีอำนาจตามกฎหมาย และให้อำนาจเจ้าหน้าที่จับกุมผู้ต้องหาได้ทันทีที่พบตัว มักใช้ในกรณีที่มีเหตุผลน่าเชื่อว่าผู้ต้องหาอาจหลบหนี เป็นภัยต่อสังคม หรือพยายามทำลายหลักฐาน

บทเรียนจากคดีดัง: เมื่อต้องใช้หมายจับทันที

คดีแม่ตั๊ก-ป๋าเบียร์

วันที่ 30 กันยายน 2567 ศาลอาญาออกหมายจับแม่ตั๊กและป๋าเบียร์ทันที ในข้อหาฉ้อโกงประชาชนและโฆษณาเท็จ โดยไม่ผ่านขั้นตอนหมายเรียก เนื่องจากเป็นคดีที่มีผู้เสียหายจำนวนมาก คดีนี้ทำให้สังคมตั้งคำถามถึงสิทธิของผู้ต้องหาในการได้รับหมายเรียกก่อนถูกจับกุม โดยเฉพาะในคดีที่ไม่รุนแรง

คดีทนายตั้มและภรรยา

7 พฤศจิกายน 2567 ศาลอาญาออกหมายจับทนายษิทรา เบี้ยบังเกิด (ทนายตั้ม) และภรรยา ในข้อหาฉ้อโกงและฟอกเงิน มูลค่าความเสียหายสูงถึง 71 ล้านบาท ด้วยความรุนแรงของคดีและหลักฐานชัดเจน ศาลจึงข้ามขั้นตอนหมายเรียก แม้จะมีเสียงวิพากษ์วิจารณ์ แต่เจ้าหน้าที่ยืนยันว่าทุกขั้นตอนเป็นไปตามกฎหมาย

คดีดิไอคอน

คดีใหญ่ที่มีหมายจับถึง 18 ราย ทั้งดาราและนักธุรกิจชื่อดัง ในข้อหาฉ้อโกงประชาชน ศาลเลือกออกหมายจับทันทีเพราะกังวลว่าผู้ต้องหาอาจทำลายหลักฐานหรือหลบหนี จึงต้องจับกุมอย่างรวดเร็วเพื่อดำเนินคดี

เลือกใช้อย่างไรให้เหมาะสม

หมายเรียก เหมาะกับกรณีที่

 •ผู้ต้องหาไม่น่าจะหลบหนี

 •ไม่มีแนวโน้มทำลายหลักฐาน

 •ให้โอกาสมาพบเจ้าหน้าที่ด้วยความสมัครใจ

หมายจับ จำเป็นในกรณีที่

 •มีความเสี่ยงว่าผู้ต้องหาจะหลบหนี

 •อาจมีการทำลายหลักฐาน

 •ไม่ยอมมาตามหมายเรียก

 •คดีมีความรุนแรงต้องควบคุมตัวทันที

ทั้งหมายเรียกและหมายจับล้วนเป็นเครื่องมือสำคัญในกระบวนการยุติธรรม การเลือกใช้ต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ สมเหตุสมผล เพื่อให้การดำเนินคดีมีประสิทธิภาพ และเป็นธรรมกับทุกฝ่าย หมายเรียกให้โอกาสผู้ต้องหาเข้าสู่กระบวนการด้วยความสมัครใจ ขณะที่หมายจับใช้เมื่อจำเป็นต้องควบคุมตัวทันทีเพื่อประโยชน์แห่งการสอบสวนและการพิจารณาคดี

ภาพ Freepik