"แร่หายาก" อาวุธลับ สงครามการค้า สหรัฐฯ-จีน

สงครามการค้าระหว่างสหรัฐอเมริกา กับจีน ยังคงมีความตึงเครียด นอกจากการแข่งกันขึ้นภาษี ล่าสุดคือการแย่งชิง "แร่หายาก" (Rare Earth Elements) ซึ่งจีนถือไพ่เหนือกว่า เพราะเป็นผู้ผลิตเป็นเจ้าหลักของรายใหญ่รายเดียวของโลก

แร่หายาก คืออะไร แร่เหล่านี้เป็นวัตถุดิบจำเป็นสำหรับผลิตสินค้าทุกอย่างตั้งแต่สมาร์ตโฟนไปจนถึงเครื่องบินรบ ตั้งแต่สินค้าอิเล็กทรอนิกส์ ไปถึงด้านความมั่นคง  แร่หายากเป็นวัตถุดิบที่จำเป็นสำหรับเทคโนโลยีสำคัญๆ มากมาย เช่น แผงโซลาร์เซลล์ รถไฟฟ้า และอาวุธทหาร ตัวอย่างเช่น เครื่องบินรบ F-35 ลำหนึ่งต้องการแร่หายากกว่า 400 กิโลกรัม สำหรับชั้นเคลือบพรางตัว มอเตอร์ เรดาร์ และชิ้นส่วนต่างๆ 

ข้อมูลจากสำนักงานพลังงานระหว่างประเทศ (IEA) ระบุว่าจีนยังคงเป็นผู้ครองตลาดแม่เหล็กถาวรจากแร่หายากรายใหญ่ที่สุดของโลก โดยมีสัดส่วนประมาณ 90% ของการผลิตทั่วโลก และมีอำนาจเหนือการกลั่นแร่หายากในระดับเดียวกัน โดยเมื่อปีที่แล้วหรือในปี 2567 แร่หายากที่สหรัฐฯนำเข้าประเทศมากถึงประมาณ 70% มาจากจีน และแม้สหรัฐฯจะเป็นผู้ผลิตรายใหญ่อันดับสองของโลก แต่ยังห่างชั้นจากจีนมาก และมีปริมาณสำรองเพียง 2% ของโลกเท่านั้น

การออกประกาศครั้งล่าสุดนี้ สะเทือนสงครามการค้าสหรัฐฯ เพราะบริษัทต่างชาติต้องขออนุมัติจากรัฐบาลจีน ซึ่งผู้เชี่ยวชาญชี้ว่าจีนนั้นได้เปรียบเพราะครองตลาดแปรรูปเกือบทั้งหมด และยังส่งผลกระทบต่อเทคโนโลยี ทหาร และยานยนต์ไฟฟ้าหรือ EV ทั่วโลก และที่ผ่านมารัฐบาลจีนได้พัฒนาบุคลากรจำนวนมากและเครือข่ายวิจัยที่ล้ำหน้าคู่แข่งในด้านนี้ ถึงแม้สหรัฐฯ และพันธมิตร ร่วมมือกันทำเป็นโครงการระดับชาติ แต่น่าจะต้องใช้อย่างน้อย 5 ปีถึงจะตามจีนทัน เห็นได้ชัดจากการที่ก่อนหน้านี้ในช่วงเมษายน นับตั้งแต่การคุมเข้มการส่งออกครั้งแรก ก็เคยทำให้เกิดวิกฤตขาดแคลนแร่หายากทั่วโลก และส่งผลทำให้หลายอุตสาหกรรมต้องหยุดชะงักมาแล้ว