หนี้ครัวเรือนไทยทะลุเพดาน วิกฤตเศรษฐกิจที่ต้องจับตา

ภาพรวมหนี้ครัวเรือนไทย 

ผลสำรวจล่าสุดจากมหาวิทยาลัยหอการค้าไทยสะท้อนให้เห็นถึงสถานการณ์น่าเป็นห่วงของหนี้ครัวเรือนไทย โดยในปี 2567 หนี้ครัวเรือนเฉลี่ยอยู่ที่ 606,378 บาทต่อครัวเรือน เพิ่มขึ้นถึง 8.4% จากปีก่อนหน้า และเป็นระดับสูงสุดในรอบ 15 ปีนับตั้งแต่มีการสำรวจ เมื่อเทียบกับข้อมูลจากธนาคารแห่งประเทศไทย หนี้ครัวเรือนไทยในไตรมาส 1/2567 อยู่ที่ระดับ 90.8% ต่อ GDP ซึ่งสูงกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศกำลังพัฒนาในเอเชีย 

ปัจจัยที่ผลักดันหนี้ครัวเรือนพุ่งทะลุเพดาน

จากการสำรวจ พบว่า 10 สาเหตุหลักที่ทำให้ครัวเรือนก่อหนี้เพิ่มขึ้น คือ 1.รายได้ไม่เพียงพอกับรายจ่าย 2.เหตุไม่คาดคิดต้องใช้เงินฉุกเฉิน 3.ค่าครองชีพที่สูงขึ้น 4.ภาระทางการเงินของครอบครัวสูงขึ้น 5.ล้มเหลวจากการลงทุน 6.ลงทุนประกอบธุรกิจเพิ่มขึ้น 7.ซื้อสินทรัพย์ถาวรมากขึ้น 8.ใช้บัตรเครดิตมากขึ้น 9.ค่าเล่าเรียนบุตรหลาน 10.ถูกออกจากงาน ซึ่งสะท้อนถึงปัญหาเชิงโครงสร้างและการเปลี่ยนแปลงบริบททางเศรษฐกิจที่ส่งผลต่อหนี้สินของครัวเรือน

ผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจและภาคครัวเรือน

ระดับหนี้ครัวเรือนที่สูงขึ้น ส่งผลกระทบทางลบในหลายมิติ ในระดับมหภาค กำลังซื้อของภาคครัวเรือนที่ลดลงจะกระทบต่อการบริโภคและการลงทุน เป็นอุปสรรคต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจ หากลูกหนี้จำนวนมากผิดนัดชำระหนี้ 

ก็อาจส่งผลเป็นลูกโซ่ต่อเสถียรภาพของระบบการเงิน 

ในระดับจุลภาค ครัวเรือนที่ติดอยู่ในวังวนของหนี้สินจะประสบปัญหาคุณภาพชีวิต ซึ่งผลสำรวจชี้ว่า 71.6% ของครัวเรือนเคยผิดนัดชำระหนี้ ส่วนใหญ่จากภาวะเศรษฐกิจไม่ดี 

ข้อพิจารณาในแง่มุมอื่น

แม้ในเชิงตัวเลข หนี้ครัวเรือนที่สูงขึ้นส่อแววผลกระทบเชิงลบ แต่ยังมีประเด็นอื่นที่ต้องพิจารณา เช่น การที่ครัวเรือนเข้าสู่ระบบการกู้ยืมในระบบมากขึ้น ทำให้ลดภาระดอกเบี้ยจากหนี้นอกระบบ หรือหากเป็นหนี้เพื่อการลงทุนสร้างรายได้ ก็อาจสร้างโอกาสเพิ่มความมั่งคั่งในอนาคต แต่ก็ต้องพึงระวังความเสี่ยงด้วย อย่างไรก็ตาม สัดส่วนหนี้ครัวเรือนต่อ GDP กว่า 90% ยังนับเป็นระดับที่สูงและน่ากังวล

แนวทางแก้ไขปัญหาหนี้ครัวเรือน

การแก้ไขปัญหาต้องทำในหลายระดับ ภาครัฐควรมีนโยบายส่งเสริมการสร้างรายได้ ควบคุมค่าครองชีพ ให้ความรู้ทางการเงินแก่ประชาชน ส่วนภาคเอกชนโดยเฉพาะสถาบันการเงินควรพิจารณาให้สินเชื่ออย่างรับผิดชอบ และให้ความช่วยเหลือลูกหนี้ที่มีปัญหา ส่วนตัวประชาชนเองก็ต้องวางแผนการเงิน ใช้จ่ายอย่างระมัดระวัง ไม่ก่อหนี้เกินตัว 

ตัวเลขหนี้ครัวเรือนไทยที่พุ่งสูงระดับสถิติ สะท้อนถึงความเปราะบางของระบบเศรษฐกิจและปัญหาเชิงโครงสร้างที่ต้องให้ความสนใจ หากไม่บริหารจัดการอย่างเหมาะสม ก็อาจบั่นทอนการฟื้นตัวและการเติบโตทางเศรษฐกิจ แนวทางที่สำคัญคือการมองภาพรวม ดูแลทั้งในระดับครัวเรือน ระดับองค์กร และระดับนโยบาย ร่วมกันสร้างความสมดุลระหว่างการแก้ปัญหาหนี้ในระยะสั้น และการวางรากฐานเศรษฐกิจที่เข้มแข็งในระยะยาว เพื่อให้ก้าวผ่านวิกฤตหนี้ครัวเรือนไปได้อย่างยั่งยืน

ภาพ TNN