จมูกแยกกลิ่นที่แตกต่าง มากกว่า 1 ล้านล้านกลิ่น

เมื่อก่อนเราเคยเข้าใจว่า ความสามารถในการดมกลิ่นมีอยู่อย่างจำกัด คิดว่าจมูกของมนุษย์อาจจะแยกกลิ่นได้เประมาณ 10,000 กลิ่น ซึ่งก็นับว่ามากแล้ว แต่นักวิทยาศาสตร์สหรัฐฯ ออกมาโต้แย้งด้วยข้อมูลใหม่ที่บอกว่า จมูก ของเราทรงพลังมากกว่าที่คิด และสามารถแยกกลิ่นที่แตกต่างกันได้มากถึง 1 ล้านล้านกลิ่นเลยทีเดียว

กลิ่น คือ อนุภาคที่ลอยอยู่ในอากาศซึ่งรับรู้ได้โดย อวัยวะที่เรียกว่า "จมูก" กลไกการรับกลิ่นทางจมูก เพื่อตีความกลิ่น ซึ่งจะเกิดขึ้นเมื่ออนุภาคลอยผ่านอากาศมา สมองจะแปลข้อมูลที่รับจากเซลล์ประสาทรับกลิ่นในจมูก เพื่อแยกแยะว่าเป็นกลิ่นอะไร กลิ่นหอม หรือ กลิ่นเหม็น ซึ่งทั้งกลิ่นหอมหรือเหม็นก็มีมีความหลากหลายต่างออกไปจำนวนมาก 

งานวิจัยจากวารสาร Science ชี้ว่า จมูกมนุษย์มีประสิทธิภาพในการประมวลการรับรู้และแยกแยะสิ่งเร้า เหนือกว่าตาและหู เพราะอย่างที่บอกว่ากลิ่นที่เกิดขึ้นในโลกมีมีมากมายมหาศาล จมูกต้องมีสื่อประสาทที่ทำงานได้ทรงพลังขนาดไหน แต่นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยร็อกกีเฟลเลอร์กล่าวว่า เราใช้เพียงส่วนเล็กน้อยของศักยภาพการดมกลิ่นทั้งหมดที่เรามี

แต่เดิมนั้น เชื่อกันว่าจมูกซึ่งมีตัวรับกลิ่น 400 ตัว สามารถตรวจจับกลิ่นได้เพียงประมาณ 10,000 กลิ่นเท่านั้น แต่ข้อมูลนี้ไม่เคยถูกตรวจสอบอย่างจริงจังด้วยหลักฐานทางวิทยาศาสตร์มาก่อน

เพื่อหาหลักฐาน นักวิทยาศาสตร์จึงออกแบบการทดลองเพื่อดูว่ามนุษย์แยกแยะระหว่างการผสมโมเลกุลกลิ่น 128 ชนิดได้ดีเพียงใด โดยโมเลกุลเหล่านี้ครอบคลุมตั้งแต่กลิ่นหญ้าไปจนถึงส้ม

โมเลกุลถูกสุ่มผสมกันเป็นกลุ่ม ๆ 10, 20 หรือ 30 โมเลกุล เพื่อสร้างกลิ่นใหม่ๆ ที่จมูกมนุษย์อาจไม่เคยได้กลิ่นมาก่อน หรือเป็นกลิ่นที่ไม่คุ้นเคย

จากนั้นมีอาสาสมัคร 26 คนถูกขอให้แยกแยะกลิ่นหนึ่งจาก 3 ตัวอย่าง โดยมี 2 ตัวที่เหมือนกันและอีกหนึ่งที่แตกต่างออกไป ซึ่งจากผลลัพธ์เหล่านี้ นักวิจัยใช้ทฤษฎีในการประมาณว่ามนุษย์ทั่วไปสามารถจำแนกกลิ่นที่แตกต่างกันได้กี่กลิ่น จากการผสมจากโมเลกุลทั้ง 128 ชนิด

ข้อมูลที่ออกมา พบว่า คนทั่วไปที่ไม่ได้มีความสาามารถในการแยกกลิ่นพิเศษ หรือไม่ใช่คนี่มีความไวต่อกลิ่นมากกว่าคนทั่วไป ก็ยังสามารถแยกแยะกลิ่นได้อย่างน้อย 1 ล้านล้านกลิ่น 

ดร.เลสลีย์ วอสชอลล์ หนึ่งในผู้เขียนงานวิจัยกล่าวว่า มนุษย์มักจะชื่นชมสุนัขว่าดมกลิ่นเก่ง แต่จริงๆ แล้ว มนุษย์มีประสาทรับกลิ่นที่ทำงานในน่าทึ่งกว่าของสุนัขเสียอีก เพียงความสามารถนี้ของเรา ไม่ได้ถูกนำออกมาใช้อย่างเต็มประสิทธิภาพในชีวิตประจำวันเท่านั้น

ศาสตราจารย์สตีเฟน ลิเบอร์เลส จากภาควิชาชีววิทยาเซลล์ โรงเรียนแพทย์ฮาร์วาร์ด กล่าวว่า จมูกมีตัวรับกลิ่นจำนวนมาก ซึ่งบ่งชี้ว่าความสามารถในการดมกลิ่นของมนุษย์อาจทรงพลังยิ่งกว่าการประเมินกันเสียอีก

ทำไมการศึกษาการดมกลิ่นของมนุษย์สำคัญ? เพราะนักวิจัยมองว่าเมื่อผลลัพธ์ออกมาเช่นนี้ เราไม่ควรประเมินความสามารถในการดมกลิ่นต่ำเกินไป หากเราให้ความสำคัญกับเรื่องนี้ ก็น่าจะสามารถใช้ประโยชน์จากศักยภาพนี้ได้ เช่น เราอาจจะสามารถสร้างสรรค์น้ำหอมกลิ่นใหม่ๆ ที่น่าสนใจ มากขึ้น หรือแม้แต่ในการแยกแยะกลิ่นที่แตกต่าง ในการค้นหาผลลัพธ์ตามที่ต้องการ อย่าง เอามาช่วยในกระบวนการสืบสวน