โควิด-19: ผมหายจากไวรัสร้ายด้วยการกักตัวอยู่บ้าน เช่นเดียวกับคนนับล้านในสหราชอาณาจักร

• เรื่องโดย นพพร วงศ์อนันต์
• บรรณาธิการ บีบีซีไทย

เช้าตรู่ของวันที่ 26 ธ.ค. 2020 หรือ วัน บ็อกซิ่งเดย์ ผมตื่นมาด้วยอาการปวดหัว ปวดกระบอกตาข้างซ้าย มีไข้ และไอมีเสมหะ ผมแจ้งเพื่อนร่วมงานว่า ไม่สามารถทำงานจากบ้านในวันนั้นได้

เวลานั้นผมไม่คิดว่าตัวเองได้รับเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ เพราะผลการตรวจโควิดของสมาชิกทั้ง 4 คนในครอบครัวเรา เมื่อกลางเดือน ธ.ค. ออกมาเป็นลบ การตรวจตอนนั้น เกิดจากรัฐบาลสั่งให้นักเรียน ผู้ปกครอง และครูตรวจเป็นการด่วน เนื่องจากไม่อยากเห็นเด็กต้องหยุดเรียนเพราะตัวเอง หรือเพื่อนในกลุ่มเป็น ทั้งที่โรงเรียนเพิ่งกลับมาเปิดได้ไม่นาน

ตอนนั้นผมคิดเพียงว่าคงเป็นไข้หวัดธรรมดา ที่ติดมาจากลูกชายที่เป็นไข้ นอนพักยาว 5 วันก่อนหน้า แล้วส่งต่อไปให้แม่ที่ไม่สบายตามมา อีกทั้งอาการไอที่ผมมี ก็เป็นไอมีเสมหะ ไม่ใช่ไอแห้งต่อเนื่องแบบที่บอกว่าเป็นอาการของโควิด

สองวันแรกที่มีอาการ ผมนอนจริงจังมาก ตื่นเช้ามา กินอาหารอ่อน กินพาราเซตามอลลดไข้และยาแก้ไอลดเสมหะเป็นหลัก หวังให้หายไว ๆ แล้วก็นอนต่อ วันหนึ่งไม่ต่ำกว่า 15 ชั่วโมง เมื่ออาการดีขึ้นบ้าง ผมจึงขยับจากห้องนอนมาห้องทำงาน เริ่มทำงานจากบ้านในวันที่ 29 ธ.ค. แต่ทำได้เพียงวันเดียว ก็ต้องกลับมาพักต่อที่ห้องนอน เพราะไข้ยังไม่ลด และยังไออยู่

จนถึงเวลานั้น ผมก็ยังไม่คิดว่าตัวเองติดโควิด แต่พยายามหาคำตอบว่า วัคซีนไข้หวัดใหญ่ที่ผมเพิ่งฉีดไปเมื่อกลางเดือน ธ.ค. มีผลอะไรต่ออาการที่เป็นอยู่ตอนนั้นหรือไม่ คำตอบที่ได้จากคุณหมอคนหนึ่งก็คือไม่เกี่ยวกัน เชื้อไข้หวัดใหญ่ กับเชื้อโควิด เป็นคนละตัวกัน

รู้ตัวว่าติดโควิด เมื่ออาการใกล้หมด

ตอนค่ำของ 29 ธ.ค. ก่อนโรงเรียนเปิด 1 สัปดาห์ ลูกสาวต้องตรวจหาเชื้อโควิดตามนโยบายของรัฐบาล เธอเก็บตัวอย่างน้ำมูกน้ำลายโดยชุดทดสอบที่ได้รับจากรัฐบาลทางไปรษณีย์ แล้วส่งตัวอย่างเชื้อกลับไปที่ศูนย์ตรวจโควิดของรัฐบาลทางไปรษณีย์เช่นกัน

กลางดึกของ 31 ธ.ค. ขณะผู้คนนับถอยหลังเตรียมเข้าสู่ปีใหม่ ลูกสาวได้รับข้อความทางโทรศัพท์ของศูนย์ตรวจโควิดว่า ผลตรวจหาเชื้อของเธอเป็นบวก สร้างความงุนงงให้คนในครอบครัว เพราะในบรรดาสมาชิก 4 คนในบ้าน เธอเป็นคนเดียวที่ไม่มีอาการใด ๆ เลย

ผลที่ออกมา ทำให้สมาชิกที่เหลือในบ้าน ต้องรีบเข้าเว็บไซต์หน่วยงานด้านโควิดของรัฐบาลสั่งชุดตรวจเชื้อให้รีบส่งมาบ้านโดยไว เพื่อดูว่ามีใครในบ้านเป็นอีกบ้าง

ระหว่างรอชุดตรวจส่งมาทางไปรษณีย์ สมาชิกในครอบครัวล้วนกักตัวเองอยู่ในบ้าน ใส่หน้ากากตลอดเวลา เมื่อถึงเวลาอาหาร เรายังนั่งกินด้วยกัน แต่ใช้ช้อนกลางอย่างเคร่งครัด ส่วนตัวผมอาการไข้และปวดหัวหายไปแล้ว แต่อาการไอมีเสมหะยังไม่หายไปง่าย ๆ

2 ม.ค. ชุดเก็บเชื้อมาถึงบ้าน เราเก็บเชื้อกันเช้าวันที่ 4 ม.ค. แล้วให้คนมารับวันนั้น ตามคำแนะนำของหน่วยงานด้านสาธารณสุข ที่บอกว่า คนที่สงสัยว่าติด หรือมีอาการ ให้กักตัวอย่างเคร่งครัด 14 วัน ไม่ต้องออกไปไหน แม้มีศูนย์ตรวจโควิดอยู่ใกล้บ้าน ก็ไม่ควรไปตรวจ แต่ให้ลงทะเบียนทางไปรษณีย์ ขอให้ส่งชุดตรวจมาให้ที่บ้าน แล้วให้คนมารับตัวอย่างเชื้อไปจัดส่งให้

เช้าวันที่ 7 ม.ค. ผมตื่นมาพร้อมรับทราบผลทางโทรศัพท์ว่าเป็นบวก กลายเป็น 1 ใน 52,618 รายของผู้ติดเชื้อใหม่ในสหราชอาณาจักร ที่รายงานเมื่อ 7 ม.ค. ส่วนภรรยาและลูกชายที่มีอาการไข้ก่อนหน้านี้ ผลออกมาเป็นลบ

กักตัวอยู่บ้าน แจกชุดตรวจเชื้อ

ในสหราชอาณาจักร สำนักงานบริการสุขภาพแห่งชาติ (NHS) หน่วยงานของรัฐคือตัวหลักในการดูแลรักษาสุขภาพของประชาชน โรงพยาบาลเอกชนไม่ใช่ทางเลือกที่คนส่วนใหญ่สามารถเข้าถึงได้ง่าย ด้วยจำนวนเตียงในโรงพยาบาลของรัฐ และทรัพยากรทางการแพทย์ที่ไม่สามารถรองรับผู้ติดเชื้อนับแสนนับล้านได้ NHS จึงออกแนวปฏิบัติตั้งแต่การระบาดครั้งแรกเมื่อ มี.ค. 2020 ว่า คนที่มีอาการโควิด หรือ สงสัยว่าตัวเองเป็นให้กักตัวเอง 14 วันนับแต่วันที่เริ่มมีอาการ แต่ถ้าไม่มีอาการให้กักตัวตั้งแต่วันเก็บตัวอย่างเชื้อ

ระหว่างที่ผมและลูกสาวกักตัวเองอยู่บ้าน เราได้รับโทรศัพท์และข้อความสั้นทางโทรศัพท์จากศูนย์ติดตามผู้กักตัว เกือบทุกวัน ถามไถ่อาการ ย้ำให้อยู่บ้าน

ส่วนผู้ที่อยู่คนเดียวต้องการความช่วยเหลือให้ซื้ออาหาร ซื้อยาให้ เขาก็จะมีอาสาสมัครในชุมชนที่คอยให้ความช่วยเหลือเป็นธุระให้ รัฐบาลพยายามทำทุกอย่างเพื่อช่วยประชาชน

เมื่อผมกักตัวเองครบ 14 วัน อาการไข้ และปวดหัวหมดแล้ว แต่อาการไอยังไม่หมด ผมเลือกอยู่กับบ้านต่อ ไม่ออกไปไหน การซื้อของมาปรุงอาหารก็เลือกการสั่งออนไลน์ให้คนมาส่งที่บ้านแทนการออกไปเดินซื้อเอง จนกระทั่งหมดอาการไอ

ในสหราชอาณาจักร การเข้าถึงการตรวจหาเชื้อ เข้าถึงง่าย มีหลายช่องทาง ใครอยากเดิน ขับรถไปตรวจที่จุดบริการ ก็ไป ใครไม่สะดวก ก็ไปลงทะเบียนออนไลน์ให้เขาส่งชุดตรวจมาให้ที่บ้าน ถ้าคนในบ้านเป็นอยู่แล้ว ต้องกักตัว ก็โทรให้คนมารับได้ วิธีเก็บตัวอย่าง ก็มีวิดีโอให้ดู ใครอยู่ตัวคนเดียวและต้องกักตัว ออกไปไหนไม่ได้ ก็มีช่องทางให้อาสาสมัครซื้อของ-ส่งยารักษาโรคให้

ล่าสุดเมื่อต้น เม.ย. รัฐบาลประกาศแจกฟรีชุดตรวจหาเชื้อแบบทันที (lateral flow test kit) ให้ประชาชนทั่วอังกฤษ สำหรับบุคคลที่ต้องการหลังจากที่เมื่อต้น มี.ค. ก่อนโรงเรียนเปิดเรียน รัฐบาลออกนโยบายให้ให้นักเรียนทั่วประเทศใช้ชุดตรวจนี้สัปดาห์ละ 2 ครั้ง ตรวจตัวเอง เพื่อให้แน่ใจว่าไม่ติดโควิด

ชุดตรวจนี้ประชาชนทั่วไปเดินไปขอรับฟรีได้จากศูนย์ตรวจโควิด หรือ ร้านขายยาที่ร่วมโครงการใกล้บ้าน หรือ ลงทะเบียนทางเว็บไซต์เพื่อให้ส่งมาทางไปรษณีย์

รัฐบาลบอกว่า ค่าใช้จ่ายของโครงการทดสอบหาเชื้อและติดตามผู้ติดเชื้อ (Test and Trace) นี้สูงถึง 3.7 หมื่นล้านปอนด์ หรือ 1.48 ล้านล้านบาท ซึ่ง 80% ของงบนี้จะหมดไปกับการตรวจหาเชื้อ

ช่วงวิกฤตสุดของสหราชอาณาจักร

ประเทศไทยผ่านการระบาดใหญ่มาแล้ว 3 ช่วง แต่คราวล่าสุดนี้ ดูเหมือนปัญหาการเข้าถึงการตรวจและเตียงผู้ป่วยในโรงพยาบาล ดูจะเป็นปัญหามากกว่าทุกครั้ง ตัวเลขผู้ติดเชื้อไวรัสโรคโควิด-19 รายใหม่ที่เพิ่มขึ้นวันละ 700 ถึงเกือบ 1,000 คน ในช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ทำให้เมืองใหญ่ที่มีผู้ติดเชื้อจำนวนมากอย่างกรุงเทพมหานคร ผู้ป่วยหาเตียงไม่ได้ภายหลังไปตรวจเชื้อในโรงพยาบาลเอกชน จนกระทรวงสาธารณสุขต้องเปิดสายด่วนจัดหาเตียงให้คนไข้ นำมาสู่คำถามถึงการบริหารจัดการและ "ทางเลือก" เพื่อรับมือกับจำนวนผู้ป่วยที่เพิ่มขึ้น

ในส่วนของสหราชอาณาจักรที่มีจำนวนประชากรใกล้เคียงกับไทย และจำนวนผู้ติดเชื้อ และผู้เสียชีวิตสูงมากจนเทียบกันไม่ได้ กว่าครึ่งของผู้เสียชีวิตเป็นผู้สูงวัยอายุเกิน 60 ปีขึ้นไป

สัปดาห์สุดท้ายของปี 2020 และสัปดาห์แรกของ 2021 คือช่วงวิกฤตสุดของสหราชอาณาจักร จำนวนผู้ติดเชื้อใหม่รายวัน ทำสถิติสูงสุดเมื่อ 29 ธ.ค. อยู่ที่ 81,531 คน ส่วนตัวเลขคนตาย รายวัน พุ่งไปสูงสุดที่ 1,361 คน เมื่อ 19 ม.ค.

ในช่วง ธ.ค. ถึง ม.ค. โรงพยาบาลเข้าขั้นผู้ป่วยล้น นัดหมายผ่าตัดโรคอื่น ๆ เลื่อนไปก่อน เลือกเฉพาะคนที่มีอาการโควิดหนักจริง ๆ ส่วนพวกไม่ใช่กลุ่มเปราะบาง อาการไม่มาก ก็รักษาตัวอยู่บ้านไป หรือแม้แต่คนที่มีอาการ แต่ไม่มาก ได้เข้าโรงพยาบาลก็ต้องรีบออก อยู่กัน 2-3 วัน ก็ต้องกลับบ้านเมื่ออาการดีขึ้น

ตัวเลขจนถึง 12 เม.ย. ปีนี้ สหราชอาณาจักรมีจำนวนผู้ติดเชื้อรวม 4,373,343 คน ตายอย่างน้อย 127,100 คน ส่วนจำนวนผู้ได้รับวัคซีนเข็มแรกจนถึง 11 เม.ย. อยู่ที่ 32,190,576 คน จากจำนวนประชากรราว 66.8 ล้านคน

ยุทธศาสตร์วัคซีนเพิ่มความมั่นใจ

12 เม.ย. 2021 สหราชอาณาจักร (United Kingdom) เข้าสู่ระยะที่ 3 ของการคลายล็อกดาวน์ ผับ ร้านค้า และร้านทำผมในอังกฤษ (England) กลับมาเปิดทำการอีกครั้ง ขณะที่แคว้นอื่น ๆ ในนสหราชอาณาจักร ก็มีการผ่อนคลายมาตรการเช่นกัน

แม้ว่าทางการอังกฤษจะอนุญาตผับให้บริการในโซนกลางแจ้งเท่านั้น แต่ก็มีความกังวลว่าผู้ติดเชื้อจะกลับมาเพิ่มอีกครั้ง

ทางการกำหนดหลักเกณฑ์ไว้ชัดเจนก่อนที่จะคลายล็อกดาวน์ในขั้นต่อไปคือ

• การดำเนินการให้วัคซีนเป็นไปตามแผน
• มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์แสดงให้เห็นว่าวัคซีนสามารถลดจำนวนผู้เสียชีวิต และที่ต้องเข้ารักษาตัวที่โรงพยาบาล ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• อัตราการติดเชื้อลดลง ไม่เป็นภาระหนักของโรงพยาบาลในการรับผู้ป่วยใน
• เชื้อไวรัสกลายพันธุ์ไม่ส่งผลกระทบให้เกิดความเสี่ยง

การคลายล็อกดาวน์ในอังกฤษนับเป็นการผ่อนคลายมาตรการรอบที่ 3 ตั้งแต่การล็อกดาวน์รอบที่ 3 ของอังกฤษซึ่งเริ่มเมื่อวันที่ 6 ม.ค. ช่องว่างระหว่างการคลายล็อกดาวน์แต่ละขั้นอยู่ที่อย่างน้อย 5 สัปดาห์ จะช่วยทางการประเมินได้ว่ามีผลอย่างไรบ้างต่ออัตราการติดเชื้อและจำนวนผู้ถูกส่งเข้าโรงพยาบาล

การคลายล็อกดาวน์รอบถัดไปจะเป็นวันที่ 17 พ.ค. โดยคนถึง 6 คนจากต่างครัวเรือนสามารถพบปะกันภายในตัวอาคารได้

แม้รัฐบาลของนายบอริส จอห์นสัน ถูกตำหนิอย่างมากจากนักวิจารณ์และผู้เชี่ยวชาญหลายคนว่า ล็อกดาวน์ประเทศช้าเกินไป และคลายล็อกเร็วเกินไปในช่วงแรก จนเป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิตถึง 1 แสนคนระหว่างปลาย มี.ค. ปีที่แล้ว ถึง ปลาย ม.ค. ปีนี้ แต่ถ้าดูตัวเลขคนตายระหว่าง ปลาย ม.ค. ถึง ต้น เม.ย. ปีนี้แล้ว เราพบว่า การล็อกดาวน์และการระดมฉีดวัคซีนให้ประชากรทั่วประเทศช่วยชะลออัตราการเสียชีวิตลงได้

หมุดหมายต่อไปที่ต้องจับคาคือ เมื่อสหราชอาณาจักรคลายล็อกดาวน์มากขึ้นเรื่อย ๆ จำนวนผู้ติดเชื้อใหม่จะเพิ่มขึ้นจนกระทบต่อความสามารถของ NHS ในการรับมือหรือไม่

"ผมขอให้ทุกคนประพฤติตัวอย่างมีความรับผิดชอบต่อไป และอย่าลืมว่าต้องให้ความสำคัญกับมือ หน้า การเว้นระยะห่าง และอากาศบริสุทธิ์ เพื่อจัดการกับโควิดขณะที่เรากำลังเดินหน้าโครงการฉีดวัคซีน" นายบอริส จอห์นสัน นายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักรระบุผ่านแถลงการณ์เมื่อ 12 เม.ย.