โควิด-19 : วิกฤตโรคระบาดทำรัฐบาลอาร์เจนตินาผิดนัดชำระหนี้อีกรอบ ประชาชนตกงาน เข้าคิวรับบริจาคอาหาร

เซอร์จิโอ ซานเชส ชายชาวอาร์เจนตินาวัย 56 ปี ผ่านช่วงที่ประเทศเผชิญวิกฤตมากมาย และผิดนัดชำระหนี้เงินกู้มาหลายหนจนรู้ดีกว่าเศรษฐกิจประเทศมีขึ้นมีลงไม่ต่างจากการนั่งรถไฟเหาะ

นักการเมืองเปลี่ยน แต่ปัญหาเศรษฐกิจไม่เคยหายไป

"รัฐบาลบางชุดก็มีผลงานดี บางชุดก็ไม่ได้เรื่อง" เซอร์จิโอ กล่าว แต่เขาบอกว่าวิกฤตโควิด-19 ส่งผลกระทบใหญ่หลวงกว่านักการเมืองคนไหน ๆ

"มันไม่สนใจว่าคุณเป็นคนดีหรือคนเลว รวยหรือจน"

ย้อนไปเมื่อปี 2001 ชีวิตเซอร์จิโอต้องพลิกผันเมื่ออาร์เจนตินาเผชิญกับวิกฤตเศรษฐกิจครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ประเทศ

รัฐบาลไม่สามารถจ่ายหนี้เงินกู้ 1.32 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐฯ (4.22 ล้านล้านบาท) คืนแก่เจ้าหนี้ได้ เป็นการผิดนัดชำระหนี้เงินกู้ครั้งใหญ่ที่สุดของประเทศ ทำให้เงินเปโซอ่อนค่าลงมากในชั่วข้ามคืน และธนาคารก็ไม่อนุญาตให้คนถอนเงินออก เกิดการชุมนุมประท้วง ธุรกิจต้องปิดกิจการ คนตกงานและก็ยากจนมากขึ้น

เซอร์จิโอซึ่งทำงานเป็นคนขับรถก็ตกงาน และหันมาทำอาชีพเก็บขยะตามท้องถนนในกรุงบัวโนสไอเรสไปขายแทน

"ผมไม่มีทางเลือก" เซอร์จิโอ เล่า อย่างไรก็ดี เขาบอกว่าวิกฤตครั้งนั้นนำมาซึ่งความเปลี่ยนแปลง คนหันมาร่วมมือกันเพื่อพยายามทำให้ชีวิตดีขึ้น

• โควิด-19 : เศรษฐกิจโลกจะฟื้นตัวได้อย่างไรหลังวิกฤตไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่
• ธนาคารโลกคาดพิษโควิด-19 อาจฉุดเศรษฐกิจไทยตกต่ำมากเป็นอันดับ 2 ในเอเชีย-แปซิฟิก
• เศรษฐกิจไทยจะไปได้แค่ไหนในไตรมาส 1 หลังไวรัสโควิด-19 ทำท่องเที่ยวอ่วม

หลังเศรษฐกิจถดถอย คนหันไปเก็บขยะขายกันมากขึ้น และตอนนี้เขาเป็นหัวหน้าสหกรณ์การเก็บขยะที่ใหญ่ ที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศ

นอกจากนี้ เขายังไปช่วยงานครัวการกุศลแห่งหนึ่งทางตอนใต้ของกรุงบัวโนสไอเรส 3 ครั้งต่อสัปดาห์ โดยเขารับหน้าที่เป็นหัวหน้าดูแลอาสาสมัครที่มาช่วยทำอาหารเพื่อแจกจ่ายให้ผู้ยากไร้

"ตอนเริ่ม มีคนโดยเฉลี่ยราว 500-600 คนต่อวัน ปีที่แล้วมีคนเพิ่มเป็น 1,200 คน นั่นก็น่าตกใจแล้ว แต่ตอนนี้เราพยายามช่วยคนระหว่าง 3,000 - 6,000 คนต่อวัน"

โควิด-19 และวิกฤตเศรษฐกิจ

ย้อนไปเมื่อการแพร่ระบาดไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ในยุโรปกำลังย่ำแย่ ทางการอาร์เจนตินาประกาศใช้มาตรการล็อกดาวน์อย่างรวดเร็ว โดยถึงวันนี้มีผู้ติดเชื้อราว 15,000 ราย และมีผู้เสียชีวิตกว่า 500 ราย ซึ่งถือว่าน้อยกว่าประเทศเพื่อนบ้านมาก

อย่างไรก็ดี เศรษฐกิจก็ได้รับผลกระทบมาก

เมื่อวันที่ 22 พ.ค. อาร์เจนตินาผิดนัดชำระดอกเบี้ยเงินกู้มูลค่า 500 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ซึ่งนับเป็นครั้งที่ 9 ในประวัติศาสตร์ประเทศ และขณะนี้กำลังเจรจากับเจ้าหนี้ต่างชาติผู้ถือพันธบัตรรัฐบาลว่าจะขอปรับโครงสร้างหนี้มูลค่า 6.5 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐฯ

ทางการอาร์เจนตินาระบุว่า วิกฤตโควิด-19 ยิ่งทำให้เศรษฐกิจแย่เข้าไปใหญ่ จนไม่สามารถชำระหนี้เงินกู้ได้ อย่างไรก็ดี รัฐบาลยังไม่สามารถบรรลุข้อตกลงกับผู้ถือหุ้นกู้ได้

• ธุรกิจขาขึ้นในช่วงเศรษฐกิจขาลงผลพวงไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่
• วิกฤตโควิด-19 ทำเศรษฐกิจไทยเลวร้ายสุดนับแต่วิกฤตต้มยำกุ้ง 2540

โลกที่เปลี่ยนไป

"อาร์เจนตินาประสงค์ที่จะชำระหนี้เท่าที่พวกเขาจะสามารถจ่ายได้ แต่คุณไม่สามารถขอร้องให้ประชาชนไปตาย เพื่อจะได้มีเงินจ่ายให้เจ้าหนี้ได้" ศาสตราจารย์โจเซฟ สติกลิตซ์ กล่าว

เขาเป็นหนึ่งในนักเศรษฐศาสตร์กว่าร้อยคนทั่วโลกที่ลงนามในจดหมายเรียกร้องให้มีทางออกที่สร้างสรรค์ในการเจรจาระหว่างเจ้าหนี้และลูกหนี้

"เจ้าหนี้ที่ถือพันธบัตรของรัฐบาลอาร์เจนตินาแสดงท่าทีราวกับไม่รู้ว่าเกิดอะไรขึ้นบนโลกในขณะนี้บ้าง" ศ.สติกลิตซ์ บอก

"การระบาดใหญ่ในขณะนี้แสดงให้เห็นว่า ทั้งโลกกำลังประสบปัญหา และ เมื่อคุณให้กู้เงิน คุณก็ต้องรู้ว่ามีความเสี่ยง"

ไม่ไกลจากครัวเพื่อการกุศลที่เซอร์จิโอช่วยงานอยู่ เป็นที่ตั้งของ 'วิลลา 21-24' สลัมที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในเมืองหลวงของอาร์เจนตินา เป็นชุมชนแออัดลักษณะนี้ที่พบผู้ติดเชื้อโควิด-19 มากขึ้นเรื่อย ๆ อย่างน่าตกใจในช่วง 2-3 สัปดาห์ที่ผ่านมา

"ฉันไม่คิดว่าจะต้องมาหิวโหยอีก หรือไม่สามารถหาเลี้ยงลูกสาวหลายคนของฉันได้" ไมรา เลเดซมา หญิงวัย 36 ปี กล่าว เธอหมายความถึงวิกฤตเศรษฐกิจเมื่อปี 2001

"ใช่ ฉันได้เงินไม่เยอะ แต่อย่างน้อยก็ยังพอมี" ไมรา พูดถึงงานเย็บผ้าที่เธอทำอยู่ และด้วยภาวะเงินเฟ้อที่เพิ่มขึ้นราว 50 เปอร์เซ็นต์ขณะนี้ เธอเกรงว่าวิกฤตในครั้งนี้จะทำให้ทุกอย่างยิ่งแย่เข้าไปใหญ่

เหมือนช่วงมีสงคราม

กอนซาโล อัลเดเรเต ปาเกส และฟลอเรนเซีย บาร์เรียนโตส ปาซ สามีภรรยาเจ้าของร้านอาหารซานตา เอวิตา ที่ปาเลร์โม ย่านทันสมัยของกรุงบัวโนสไอเรส บอกว่า ปัจจุบันพวกเขาทำรายได้เพียง 1 ใน 5 จากที่เคยได้ โดยพวกเขาต้องหันไปทำอาหารส่งตามบ้านแทน

"ตอนนี้เหมือนเราอยู่ในภาวะสงคราม เราต้องระมัดระวังทุกอย่าง ถ้าพนักงานสักคนของเราป่วย เราก็ต้องปิดร้านอีก หากเราต้องปิดร้านอีก เราก็จะไปไม่รอด" กอนซาโล ซึ่งกำลังทำเอมปานาดาส หรือพายสเปนที่มีหน้าตาคล้ายกับกะหรี่ปั๊บของไทยอยู่ กล่าว

อย่างไรก็ดี ฟลอเรนเซียยังรู้สึกมีความหวัง

"พวกเราชาวอาร์เจนตินาคุ้นชินกับการถูกทำร้าย เราเคยย่ำแย่มามาก แล้วก็มาพัฒนายุทธวิธีในการอยู่รอด โดยเฉพาะเรื่องเศรษฐกิจ"

อย่างไรก็ดี ศ.สติกลิตซ์ บอกว่าการเจรจาเรื่องปรับโครงสร้างหนี้เป็นเรื่องสำคัญมากต่อเศรษฐกิจของอาร์เจนตินา

"ท่ามกลางวิกฤตครั้งนี้ หากไม่มีการเห็นแก่มนุษยธรรม ไม่มองกันที่เหตุและผล และเข้าใจว่าคุณไม่อาจคั้นน้ำออกจากหินได้ ประชาชนก็จะหันหลังให้กับระบบเศรษฐกิจแบบตลาดมากขึ้น ...เราเคยช่วยเหลือทางการเงินแก่พวกเขาเมื่อปี 2008 และนี่คือสิ่งที่พวกเขาตอบแทนพวกเราในช่วงการระบาดใหญ่ครั้งนี้หรือ"