ไวรัสระบาด โรคเกิดใหม่ โลกพร้อมไหม หากมีโรคระบาดใหญ่ครั้งใหม่ในปี 2025

เดิมทีในเดือนมิถุนายน 2024 ได้มีการเจรจาสนธิสัญญาโรคระบาดระดับโลกที่ริเริ่มโดยองค์การอนามัยโลก (WHO) เพื่อเสริมสร้างระบบสุขภาพทั่วโลก แต่การเจรจานั้นกลับหยุดชะงัก และไม่สามารถหาข้อสรุปได้เนื่องจากความขัดแย้งในประเด็นการแบ่งปันเทคโนโลยีที่สามารถช่วยให้ประเทศที่มีรายได้น้อยและปานกลางผลิตวัคซีน ยา และการผลิตชุดทดสอบที่ตรวจได้อย่างรวดเร็ว

ดร. แคลร์ เวนแฮม จาก London School of Economics (LSE) ระบุว่า การเจรจาที่ล้มเหลวสะท้อนให้เห็นถึงความขาดแคลนความไว้วางใจระหว่างประเทศ และอาจทำให้โลกไม่มีกรอบการทำงานที่ชัดเจนสำหรับการตอบสนองต่อวิกฤตสุขภาพในอนาคต แม้ว่าประเทศสมาชิก WHO จะตั้งเป้าสรุปสนธิสัญญานี้ในเดือนพฤษภาคม 2025 แต่ความล่าช้านี้อาจทำให้การตอบสนองที่ช้าเกินไป ไม่ว่าจะเป็นการผลิตวัคซีน การจัดหาเวชภัณฑ์ หรือการควบคุมการแพร่ระบาด

ในปีที่ผ่านมา WHO ได้ปรับปรุงรายชื่อเชื้อก่อโรคที่อาจเป็นภัยระบาดครั้งใหม่ โดยเพิ่มเชื้อโรคมากกว่า 30 ชนิด เช่น ไวรัสไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ A ไข้เลือดออก รวมไปถึงสถานการณ์เชื้อแบคทีเรียดื้อยา (AMR) ที่ในการประชุมสุดยอดเศรษฐกิจโลกประจำปี 2024 ได้มีการเปิดเผยอีกว่า เชื้อดื้อยาจะกลายเป็นสาเหตุหลักของการเสียชีวิตทั่วโลก และอาจคร่าชีวิตผู้คนไป 10 ล้านคนภายในปี 2050 หากไม่มีการจัดการที่มีประสิทธิภาพ

นอกจากนี้ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศยังเพิ่มความเสี่ยงต่อสุขภาพ โดยรายงาน "Quantifying the Impact of Climate Change on Human Health" คาดการณ์ว่าภายในปี 2050 การเปลี่ยนแปลงนี้อาจทำให้มีผู้เสียชีวิตเพิ่มอีก 14.5 ล้านคน ซึ่ง ดร. อาเหม็ด โอกเวลล์ รองประธานฝ่ายกลยุทธ์สุขภาพระดับโลกของมูลนิธิสหประชาชาติ มองว่า ภัยพิบัติทางธรรมชาติยังเป็นความเสี่ยงก่อให้เกิดสถานการณ์ที่โรคต่างๆ สามารถเติบโตได้ และหากพื้นที่อย่างป้าไม้ หรือธารน้ำแข็งได้รับผลกระทบจากโลกร้อนมากขึ้น แมลง เชื้อโรค และสัตว์ อาจย้ายถิ่นฐานมาอยู่ในกลุ่มประชากรมนุษย์ และอาจทำให้เราเริ่มพบเห็นโรคต่างๆ ที่ไม่เคยพบมาก่อนด้วย

ดร. อาเหม็ด ยังเตือนว่า "โลกยังคงอยู่ในภาวะเสี่ยงปานกลาง เราเห็นการระบาดของโรคอย่างฝีดาษลิง ไข้เลือดออก อหิวาตกโรค และโปลิโอที่ยังคงคุกคามระบบสุขภาพ หากเราไม่ปรับปรุงการทำงานร่วมกันในระดับโลก ความเสียหายจะมีมากขึ้น" เขาเน้นถึงความจำเป็นของความร่วมมือระหว่างประเทศเพื่อแก้ไขปัญหาสุขภาพที่มีลักษณะข้ามพรมแดน

แม้โลกจะมีเทคโนโลยีและความเชี่ยวชาญมากขึ้น แต่การตอบสนองต่อวิกฤตสุขภาพยังคงถูกจำกัดด้วยการขาดการลงทุนที่ยั่งยืน และการละเลยบทเรียนจากอดีต 

ดร. มาเรีย แวน เคอร์โคฟ หัวหน้าฝ่ายเทคนิคโควิด-19 ของ WHO เตือนว่า หากการระบาดใหญ่ครั้งต่อไปเกิดขึ้นในปี 2025 โลกอาจยังไม่พร้อมรับมืออย่างเต็มที่ แม้ว่า ระบบการแพทย์ต่างๆ ได้ก้าวหน้าครั้งใหญ่หลังการระบาดของ โควิด-19 ไม่ว่าจะเป็นเทคโนโลยี และระบบข้อมูลเพื่อตรวจจับภัยคุกคามอย่างรวดเร็ว การเข้าถึงออกซิเจนทางการแพทย์ 

“ในทางกลับกัน ความเจ็บปวดจากโควิด-19 และวิกฤตอื่นๆ แสดงให้เห็นว่าเราอาจยังไม่พร้อมอย่างแท้จริงที่จะรับมือกับการระบาดครั้งใหม่ ในบริบทของสงคราม การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ วิกฤตเศรษฐกิจ และการเมือง เราไม่พร้อมอย่างแน่นอนที่จะรับมือกับการระบาดอีกครั้ง" เธอกล่าว

เธอยังบอกว่าวิธีแก้ปัญหาในระยะยาวคือ การลงทุนในการแพทย์ในระดับที่ถูกต้อง ต้องมีความรู้สึกเร่งด่วน และต้องแน่ใจว่าระบบไม่เปราะบาง” การเตรียมพร้อมที่แท้จริงต้องการการลงทุนในระบบสุขภาพอย่างต่อเนื่อง การสร้างความร่วมมือระหว่างประเทศ และการให้ความสำคัญกับสุขภาพในเวทีการเมืองโลก หากเราไม่ลงมือทำ โลกอาจต้องเผชิญกับผลกระทบที่รุนแรงจากโรคระบาดในอนาคตอีกครั้ง