ย้อนไทม์ไลน์ “อังคณา นีละไพจิตร” ปมชายแดน–สิทธิมนุษยชน

กลางเดือนตุลาคม 2568 กระแสถกเถียงเรื่องสิทธิมนุษยชนกับความมั่นคงชายแดนปะทุ เมื่อการเปิด “เสียงผี–เสียงเฮลิคอปเตอร์–เสียง F-16” บริเวณบ้านหนองจาน–บ้านหนองหญ้าแก้ว จ.สระแก้ว ถูกมองต่างมุม ทั้งในฐานะ “ยุทธวิธีทางจิตวิทยา” และ “การละเมิดสิทธิ” จุดชนวนให้ชื่อของ อังคณา นีละไพจิตร กลายเป็นศูนย์กลางดราม่าที่ไหลบ่าจากโซเชียลไปถึงหน่วยงานรัฐและเวทีสากล

ไทม์ไลน์เหตุการณ์ตามลำดับเวลา

10–13 ตุลาคม 2568

• จุดเริ่มต้นภาคสนาม อินฟลูเอนเซอร์ กัน จอมพลัง นำรถขยายเสียงและเครื่องฉายภาพยนตร์เปิดเสียงผี เสียงอากาศยาน และคลิปตลอดคืนริมแนวชายแดน อ้างเพื่อกดดันฝั่งกัมพูชาโดยหลีกเลี่ยงความรุนแรง

• ปฏิบัติการดังกล่าวทำให้พื้นที่ชายแดนตึงเครียดขึ้น ขณะเดียวกันก็ถูกบันทึกเผยแพร่ในโลกออนไลน์อย่างรวดเร็ว จนเกิดแรงกระเพื่อมด้านความคิดเห็นทั้งหนุนและต้าน

11 ตุลาคม 2568

• หน่วยงานสิทธิฝั่งกัมพูชาเคลื่อนไหว คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนกัมพูชาออกแถลงการณ์ ส่งเรื่องไปยังสำนักงานข้าหลวงใหญ่สิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ อ้างว่าเป็นการละเมิดสิทธิของประชาชนฝั่งตน

• สื่อกัมพูชาหลายสำนักหยิบประเด็นดังกล่าวไปขยายผล ทำให้ภาพลักษณ์ไทยถูกวิจารณ์ในเวทีภูมิภาค

12 ตุลาคม 2568

• อังคณา นีละไพจิตร โพสต์แปลเอกสารสิทธิ อดีต กสม. และสมาชิกวุฒิสภาเผยแพร่ข้อความแปลคำร้องของฝั่งกัมพูชา พร้อมตั้งคำถามถึงความเสี่ยงที่การเปิดเสียงหลอนอาจเข้าข่าย การทรมานทางจิตวิทยา ตามอนุสัญญาต่อต้านการทรมาน (CAT) ซึ่งไทยเป็นภาคี

• ประเด็น “สิทธิเทียบกับความมั่นคง” ปะทะกันทันที ฝ่ายหนึ่งเห็นว่าเป็นการเตือนสติรัฐให้ชี้แจงบนเวทีสากล ขณะที่อีกฝ่ายมองว่าเป็นการทำให้ประเทศเสียเปรียบ

13 ตุลาคม 2568

• กัน จอมพลังประกาศยุติเสียงผีชั่วคราว ระบุไม่ต้องการ “เลี่ยนโลกสวย” แต่พร้อมกลับมาอีกหากจำเป็น ข้อความนี้ยิ่งทำให้โลกออนไลน์แตกเป็นสองค่ายชัดเจนขึ้น

14 ตุลาคม 2568

• เครือข่ายนักสิทธิสนับสนุนอังคณา ขบวนผู้หญิงนักปกป้องสิทธิมนุษยชนออกแถลงการณ์ย้ำว่า การตั้งคำถามต่ออำนาจรัฐคือหัวใจประชาธิปไตย และไม่ควรใช้ความรุนแรงแก้ไขข้อพิพาทชายแดน

• นักข่าวและภาคประชาสังคมหลายรายออกมาให้กำลังใจ พร้อมยกตัวอย่างคดีสิทธิมนุษยชนในอดีตเพื่อเปรียบเทียบ

15 ตุลาคม 2568

• ผู้รายงานพิเศษ UN แสดงความกังวล แมรี่ เลาลอร์ โพสต์ห่วงใยต่อการข่มขู่คุกคามอังคณา ระบุชัดว่าการปกป้องความจริงและศักดิ์ศรีไม่ใช่อาชญากรรม ต้องได้รับการคุ้มครอง

• ในประเทศ กระแสโจมตีอังคณาทวีความร้อนแรง มีทั้งเรียกร้องให้ตรวจสอบจริยธรรมและตั้งคำถามเรื่อง “ความเป็นไทย” ของเจ้าตัว
  
  
  
  

16 ตุลาคม 2568

• กองทัพอากาศชี้แจงเชิงนโยบายข้อมูล โฆษก ทอ. ระบุการให้ข่าวไม่ใช่การโต้แย้งอังคณา แต่เป็นการตอบต่อ “เฟคนิวส์” จากฝั่งกัมพูชาที่หยิบคำแปลของอังคณาไปขยายผล

• ย้ำว่าเหตุปะทะทางอากาศเมื่อ 24 ก.ค. 2568 เกิดหลังฝั่งกัมพูชายิงจรวด BM-21 ข้ามแดนเข้ามา ทำให้ฝ่ายไทยจำเป็นต้องป้องกันตนเองตามกรอบความมั่นคง

จุดขัดแย้งหลักและข้อถกเถียง

• นิยามการทรมานทางจิตวิทยา นักกฎหมายบางส่วนเห็นว่าความรุนแรงของ “เสียงหลอน” อาจยังไม่ถึงเกณฑ์ทรมาน และผู้กระทำไม่ใช่เจ้าหน้าที่รัฐโดยตรง จึงยากจะตีความว่าเป็นการละเมิด CAT ในทางกฎหมาย

• ภาพจำของรัฐไทยบนเวทีโลก แม้จะเป็นการกระทำของพลเรือน แต่เมื่อเกิดบริเวณแนวชายแดนและรัฐไม่จัดการอย่างเหมาะสม อาจถูกตีความว่าเป็น “ความบกพร่องของรัฐ” ส่งผลต่อชื่อเสียงประเทศ

• ข้อตกลงชายแดนและการยั่วยุ นักวิชาการบางรายชี้ว่าการใช้เสียงรบกวนข้ามแดนอาจเข้าข่ายการยั่วยุ ขัดต่อข้อตกลงภายใต้กรอบคณะกรรมการชายแดนทั่วไป ไทย–กัมพูชา (GBC) ซึ่งมุ่งลดการเผชิญหน้า

คำชี้แจงของอังคณา นีละไพจิตร

อังคณายืนยันว่าไม่ได้ “เข้าข้างกัมพูชา” เป้าหมายคือสะท้อนความเสี่ยงทางกฎหมายระหว่างประเทศและถามหายุทธศาสตร์การสื่อสารของรัฐไทยบนเวทีสากล เธอย้ำว่าตน “รักชาติไม่แพ้ใคร” ส่วนกรณี BM-21 นักสิทธิฯ ไม่ได้เงียบ แต่ประเด็นที่เธอตั้งคำถามคือการกระทำของพลเรือนที่อาจถูกสังคมโลกเข้าใจว่าเป็นการกระทำของรัฐ หากรัฐไม่สื่อสารและจัดการอย่างทันท่วงที

ผลกระทบและสิ่งที่ยังค้างคา?

ดราม่านี้ผลักให้สังคมไทยต้องตอบคำถามยาก ระหว่าง “เสรีภาพในการแสดงออกของพลเมือง” กับ “พันธกรณีสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ” และ “ความมั่นคงแนวชายแดน” สิ่งที่ยังต้องจับตาคือ การจัดการของรัฐต่อกิจกรรมที่อาจตีความเป็นการยั่วยุข้ามแดน มาตรการคุ้มครองผู้แสดงความเห็น รวมถึงการสื่อสารเชิงรุกต่อเวทีนานาชาติ เพื่อลดช่องว่างข้อมูลและป้องกันไม่ให้ไทยเสียเปรียบในกระบวนการระหว่างประเทศ