การกินอาหารรสเผ็ด ช่วยกระตุ้น ฮอร์โมนแห่งความสุข การศึกษาชี้

หลายคนอาจเคยสงสัยว่า เหตุใดเมื่อกินอาหารรสเผ็ดจัด ทั้งที่ปากแสบ ลิ้นชา แต่กลับรู้สึก “ฟิน” และ “อารมณ์ดี” ได้อย่างน่าประหลาดใจความลับนี้อยู่ที่ปฏิกิริยาทางเคมีในร่างกาย โดยเฉพาะสารที่เรียกว่า แคปไซซิน (Capsaicin) ซึ่งเป็นสารสำคัญในพริกและเครื่องเทศเผ็ดร้อน

เมื่อร่างกายรับรู้ถึงความเผ็ด สมองจะเข้าใจว่าร่างกายกำลัง “เจ็บปวด” จึงตอบสนองโดยการหลั่งสารเคมีเพื่อลดความรู้สึกนั้น ซึ่งหนึ่งในสารสำคัญที่ถูกปล่อยออกมาคือ เอนดอร์ฟิน (Endorphin) และ โดพามีน (Dopamine) หรือที่หลายคนรู้จักกันว่า “ฮอร์โมนแห่งความสุข”

กลไกแห่งความสุขจากความเผ็ด

แคปไซซิน (Capsaicin) จะกระตุ้นเส้นประสาทรับความรู้สึกในปากและลิ้น ส่งสัญญาณไปยังสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับความเจ็บปวด เช่น hypothalamus และ amygdala

สมองจะตอบสนองด้วยการปล่อยสารเอนดอร์ฟินออกมาเพื่อลดความเจ็บปวด และเอนดอร์ฟินนี้เองที่ทำให้เกิดความรู้สึกเคลิบเคลิ้ม ผ่อนคลาย คล้ายกับช่วงหลังออกกำลังกายหรือหัวเราะอย่างเต็มที่

นอกจากนี้ สมองยังหลั่งโดพามีน (Dopamine) ซึ่งเป็นสารที่เกี่ยวข้องกับ “ระบบรางวัล” (Reward System) ทำให้เกิดความรู้สึกพึงพอใจ มีแรงจูงใจ และอารมณ์ดีขึ้นชั่วขณะ

ผลลัพธ์ก็คือ แม้ปากจะร้อนระอุ แต่ใจกลับรู้สึกสบายขึ้นอย่างไม่น่าเชื่อ

งานวิจัยและหลักฐานทางวิทยาศาสตร์

1. งานวิจัยจากมหาวิทยาลัยเวอร์มอนต์ (University of Vermont, 2015)

การศึกษาขนาดใหญ่ในวารสาร BMJ (British Medical Journal) พบว่า ผู้ที่บริโภคอาหารรสเผ็ดเป็นประจำ มีอัตราการเสียชีวิตลดลงถึง 14% เมื่อเทียบกับกลุ่มที่ไม่ค่อยกินเผ็ด

นักวิจัยเสนอว่า สารแคปไซซินอาจช่วยกระตุ้นการทำงานของระบบประสาทและหัวใจ รวมถึงส่งผลดีต่ออารมณ์และการจัดการความเครียด“ความเผ็ดอาจเป็นมากกว่ารสชาติ แต่ยังเป็นปัจจัยกระตุ้นระบบชีวเคมีในร่างกายให้ทำงานอย่างสมดุล”

2. การศึกษาในวารสาร Appetite (2017)

งานวิจัยนี้เน้นศึกษาความสัมพันธ์ระหว่าง “ความชอบในรสเผ็ด” กับ “ระดับความสุข” ของผู้เข้าร่วมกว่า 500 คน

ผลการทดลองพบว่า คนที่บริโภคอาหารเผ็ดบ่อยมีแนวโน้มจะรายงานระดับความสุขสูงกว่า และมีการหลั่งเอนดอร์ฟินมากกว่ากลุ่มที่ไม่ชอบอาหารรสจัด

นักวิจัยอธิบายว่า การกินเผ็ดอาจเป็น “การกระตุ้นความเจ็บปวดอย่างสมัครใจ” ที่นำไปสู่ความสุขแบบเดียวกับการออกกำลังกายหรือเล่นกีฬาเอ็กซ์ตรีม

3. งานศึกษาจาก Purdue University (สหรัฐอเมริกา, 2011)

ทีมนักวิทยาศาสตร์จาก Purdue พบว่า แคปไซซินมีผลกระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้สมองหลั่งโดพามีนและอะดรีนาลีนเพิ่มขึ้น

ผลลัพธ์คือ ผู้ที่ได้รับสารแคปไซซินในปริมาณพอดี จะรู้สึกกระฉับกระเฉงขึ้น มีสมาธิ และอารมณ์ดีขึ้นในระยะสั้น

นอกจากนี้ งานวิจัยยังระบุว่า การกินอาหารเผ็ดช่วยเพิ่มอัตราการเผาผลาญพลังงานราว 8–10% ภายใน 30 นาทีหลังอาหาร ซึ่งส่งผลดีต่อสุขภาพโดยรวมด้วย

4. การศึกษาโดย Harvard Medical School (2022)

รายงานจาก Harvard Health Publishing ระบุว่า ความเผ็ดสามารถกระตุ้นระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic Nervous System)

ซึ่งเป็นระบบที่ควบคุมการตอบสนองต่อความเครียด ทำให้ร่างกายตื่นตัว กระฉับกระเฉง และปล่อยสารเคมีที่ช่วยลดความวิตกกังวลชั่วคราว

ดังนั้น การกินอาหารเผ็ดในบางครั้งอาจช่วย “รีเซ็ตอารมณ์” และทำให้รู้สึกผ่อนคลายหลังจากนั้นได้

ประโยชน์อื่น ๆ ของอาหารรสเผ็ด

• ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือดและการย่อยอาหาร
• ส่งเสริมการเผาผลาญพลังงาน
• มีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดการอักเสบ
• อาจช่วยลดความเสี่ยงโรคหัวใจและมะเร็งบางชนิด

อย่างไรก็ตาม การรับประทานอาหารเผ็ดมากเกินไปอาจทำให้เกิดกรดไหลย้อน แสบท้อง หรือระคายเคืองกระเพาะอาหาร จึงควรบริโภคในระดับที่พอดี โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคกระเพาะอาหารหรือโรคลำไส้อักเสบ