แค่ทาบ้านสีขาว ก็ช่วยให้เย็นลงได้จริงหรือ?

เมื่อปลายทศวรรษ 1990 มีคำเตือนหนึ่งที่น่าจดจำในการสัมมนาด้านการทำความเย็นอาคารว่า “อีก 30 ปีข้างหน้า ลอนดอนจะมีสภาพอากาศคล้ายเมืองมาร์กเซย์ในปัจจุบัน” ในตอนนั้นฟังดูทั้งน่ากังวลและน่าดึงดูดไปพร้อมกัน แต่วันนี้ เวลาก็ได้พิสูจน์แล้วว่าไม่ใช่เพียงทฤษฎีอีกต่อไป สภาพอากาศของสหราชอาณาจักรเปลี่ยนไปอย่างชัดเจน โดยเฉพาะความร้อนที่กลายเป็นเรื่องปกติในชีวิตประจำวัน

ผู้เขียนซึ่งเป็นชาวลอนดอนเชื้อสายเมดิเตอร์เรเนียน ได้ถ่ายทอดประสบการณ์ตรงผ่านหนังสือ The Architecture of Natural Cooling โดยดึงความทรงจำในวัยเด็กมาเชื่อมโยงกับแนวทางสถาปัตยกรรม เช่น ผนังสีขาว ลานบ้านร่มรื่น และหน้าต่างมีบานเกล็ดกันแดด เทคนิคดั้งเดิมเหล่านี้ที่เคยใช้ในภูมิภาคเมดิเตอร์เรเนียนกลับกลายเป็นคำตอบใหม่สำหรับบ้านเรือนในอังกฤษที่ต้องเผชิญคลื่นความร้อนบ่อยครั้ง

หนึ่งในวิธีง่ายและได้ผลมากที่สุดคือ การเปลี่ยนสีอาคารให้เป็นสีขาว เพราะพื้นผิวสีขาวสะท้อนแสงอาทิตย์ได้ดีกว่าสีเข้ม งานวิจัยพบว่าการทาสีหลังคาให้ขาวหรือใช้สารเคลือบสะท้อนแสง สามารถลดอุณหภูมิภายในบ้านได้กว่า 1–4 องศาเซลเซียส และยังช่วยลดอุณหภูมิรอบนอกอาคารได้ราว 2 องศา ซึ่งถือว่าเป็นผลรวมที่สำคัญต่อการบรรเทาปัญหา “เกาะความร้อนในเมือง” (Urban Heat Island)

อย่างไรก็ตาม ความสำเร็จขึ้นอยู่กับ การใช้หลายกลยุทธ์ควบคู่กัน เช่น ปิดหน้าต่างช่วงแดดจัด ใช้บังแดดภายนอก ควบคู่กับการเลือกใช้ผนังและพื้นหนักที่สามารถเก็บความเย็นจากอากาศกลางคืนแล้วค่อย ๆ ปล่อยออกมาตลอดวัน ทั้งหมดนี้คือเหตุผลว่าทำไมบ้านแบบเมดิเตอร์เรเนียนถึงอยู่สบายแม้ในอากาศร้อนจัด ในเมืองใหญ่อย่างลอนดอนหรือแมนเชสเตอร์ การใช้วิธีสะท้อนแสงของหลังคาและการลดการพึ่งพาเครื่องปรับอากาศจึงยิ่งสำคัญ เพราะเครื่องปรับอากาศสร้างความร้อนทิ้งออกสู่ภายนอกเพิ่มอีก

บางคนกังวลว่าหลังคาสีขาวจะทำให้บ้านเย็นลงในฤดูหนาว แต่ปัญหานี้มีผลเพียงเล็กน้อย หากบ้านมีฉนวนที่ดี สิ่งสำคัญกว่าคือเปลือกอาคารเก็บรักษาความร้อนได้แค่ไหน ไม่ใช่การดูดซับความร้อนจากภายนอกอยู่แล้ว อีกทั้งแสงอาทิตย์ในฤดูหนาวของยุโรปเหนือก็อ่อนและถูกเมฆบังบ่อย การใช้กระจกสองชั้นเพื่อรับความร้อนเข้ามาจึงได้ผลกว่าการทาสีเข้ม

 
การทาสีบ้านด้วยสีขาวไม่ใช่ค่าใช้จ่ายสูงเมื่อเทียบกับต้นทุนดูแลบ้านโดยรวม เจ้าของบ้านในสหราชอาณาจักรจำนวนมากก็นิยมใช้สีขาวอยู่แล้ว สำหรับหลังคาแบบแบนหรือความชันต่ำ สามารถใช้สารเคลือบสะท้อนแสงได้ง่ายและไม่แพง แต่หากเป็นหลังคาชันหรือมุงด้วยกระเบื้อง การทาสีไม่เหมาะสมเพราะลอกเร็วและอาจก่อปัญหาความชื้น ทางเลือกที่ดีกว่าคือการเปลี่ยนกระเบื้องเข้มเป็นกระเบื้องดินเผาสีอ่อน แม้จะมีค่าใช้จ่ายสูงกว่า (เริ่มต้นราว £125 ต่อตารางเมตร) แต่ก็ทนทานและช่วยลดความร้อนบนหลังคาได้จริง

สภาพภูมิอากาศกำลังเปลี่ยนแปลง และไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ แต่ทางออกไม่จำเป็นต้องเป็นเทคโนโลยีซับซ้อนหรือค่าใช้จ่ายสูงเสมอไป เพียงการทาสีขาวให้กับบ้าน ร่วมกับการใช้กลยุทธ์พื้นฐานอื่น ๆ อย่างการระบายอากาศยามค่ำ การใช้ผนังหนา และการบังแดด ก็เพียงพอที่จะช่วยให้บ้านในอังกฤษเย็นสบายขึ้น ประหยัดพลังงาน และพร้อมรับมือกับสภาพอากาศร้อนจัดและราคาพลังงานที่สูงขึ้นในอนาคต