นั่งนานเกินไป อาจทำให้สมองหดตัวและเพิ่มความเสี่ยงโรคอัลไซเมอร์

งานวิจัยโดยทีมนักประสาทวิทยาจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ลอสแอนเจลิส (UCLA) ประเทศสหรัฐอเมริกา เปิดเผยว่า การนั่งเป็นเวลานานทุกวัน อาจทำให้สมองหดตัวและเพิ่มความเสี่ยงโรคอัลไซเมอร์

การใช้ชีวิตประจำวันของคนยุคใหม่มักเต็มไปด้วยกิจกรรมที่ต้อง “นั่ง” ไม่ว่าจะเป็นการทำงานหน้าคอมพิวเตอร์ การขับรถ หรือการนั่งดูโทรทัศน์เป็นเวลานาน แต่การศึกษาทางวิทยาศาสตร์ล่าสุดเผยให้เห็นผลกระทบที่น่ากังวลของพฤติกรรมนี้ — การนั่งเป็นเวลานานทุกวันอาจส่งผลโดยตรงต่อ “สมอง” ของเรา

งานวิจัยนี้ตีพิมพ์ในวารสาร PLOS ONE เมื่อปี 2018 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมการนั่งในชีวิตประจำวันกับโครงสร้างของสมองในผู้ใหญ่ช่วงวัยกลางคนและผู้สูงอายุ

ทีมนักวิจัยได้เก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างอาสาสมัครจำนวน 35 คน อายุระหว่าง 45–75 ปี ให้รายงานระยะเวลาที่ใช้ในการนั่งในแต่ละวัน และเข้ารับการสแกนสมองด้วยเครื่อง MRI (Magnetic Resonance Imaging) เพื่อวัดความหนาของบริเวณสมองส่วน ฮิปโปแคมปัส (Hippocampus) ซึ่งเป็นศูนย์กลางสำคัญของการเรียนรู้และความจำ

ผลการวิเคราะห์พบว่า ผู้ที่ใช้เวลานั่งมากกว่ามีความหนาของฮิปโปแคมปัสลดลงอย่างมีนัยสำคัญ แม้จะควบคุมปัจจัยอื่น ๆ เช่น อายุ ระดับการออกกำลังกาย และสุขภาพโดยรวมแล้วก็ตาม ซึ่งบ่งชี้ว่าการนั่งนานอาจส่งผลโดยตรงต่อการเปลี่ยนแปลงของสมอง

สมองส่วนความจำหดตัวลง

ผลการวิจัยทางประสาทวิทยาชี้ว่า การนั่งต่อเนื่องเป็นเวลาหลายชั่วโมงต่อวันสัมพันธ์กับการหดตัวของ “ฮิปโปแคมปัส” (Hippocampus) ซึ่งเป็นบริเวณสมองที่มีหน้าที่สำคัญในการควบคุมความจำและการเรียนรู้ นักวิทยาศาสตร์พบว่าผู้ที่ใช้เวลานั่งมากกว่าค่าเฉลี่ยมีปริมาตรสมองบริเวณนี้น้อยกว่าผู้ที่มีกิจกรรมเคลื่อนไหวร่างกายเป็นประจำ

เพิ่มความเสี่ยงโรคอัลไซเมอร์

เมื่อฮิปโปแคมปัสหดตัวลง ความสามารถในการจดจำและเรียนรู้ข้อมูลใหม่ ๆ ก็จะลดลง ซึ่งเป็นหนึ่งในสัญญาณเตือนของโรคอัลไซเมอร์และภาวะสมองเสื่อมในระยะเริ่มต้น

นอกจากนี้ การนั่งนิ่งเป็นเวลานานยังส่งผลให้การไหลเวียนของเลือดไปเลี้ยงสมองลดลง ทำให้เซลล์สมองขาดออกซิเจนและสารอาหารที่จำเป็น ซึ่งเป็นปัจจัยเร่งให้เกิดการเสื่อมของเซลล์สมองได้เร็วยิ่งขึ้น

ขยับร่างกาย คือทางออก

แม้ผลวิจัยจะดูน่ากลัว แต่ข่าวดีก็คือ ผลกระทบเหล่านี้สามารถ “ลดลง” ได้ด้วยการลุกขึ้นขยับร่างกายเป็นระยะ ๆ การเดินสั้น ๆ ทุก 30 นาที หรือการทำกิจกรรมที่ช่วยให้หัวใจเต้นแรงขึ้น เช่น เดินเร็ว ปั่นจักรยาน หรือโยคะ จะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด และรักษาความแข็งแรงของสมองได้อย่างมีประสิทธิภาพ