แพทย์เผยวิธีไป "ห้องฉุกเฉิน" ให้ได้ตรวจก่อนใคร ทำอย่างไรได้บ้าง?

เพจเฟซบุ๊ก "หมอม็อด หมอเด็กขอเล่า" ของ นพ.ฒัชชณพงศ์ จงเจริญยานนท์ หมอเด็กเฉพาะทางโรคทางเดินหายใจและผู้ป่วยวิกฤต ได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับห้องฉุกเฉิน ระบุว่า

หลายคนคงเคยเจอเหตุการณ์ ไปถึงห้องฉุกเฉินแล้วต้องนั่งรอเป็นชั่วโมง บางคนมาทีหลัง แต่ได้แซงคิวตรวจก่อน จนเริ่มสงสัยว่า“ตกลงต้องทำยังไงถึงจะได้ตรวจก่อน?” วันนี้จะมาบอกเทคนิคให้ฟังกัน

 วิธีที่1  ไปห้องฉุกเฉินแบบหัวใจไม่เต้นแล้วหรือหยุดหายใจไปแล้ว

ถ้าหัวใจหยุดเต้นหรือหยุดหายใจไปแล้ว คุณจะได้เป็นคิวแรกของห้องฉุกเฉินทันที ไม่ว่าหมอจะกำลังยุ่งแค่ไหน

จะมีทีมวิ่งเข้ามาช่วย CPR กดหน้าอก ใส่ท่อช่วยหายใจ และช็อกไฟฟ้ากระตุ้นหัวใจ ทุกวินาทีคือการยื้อชีวิตของคุณให้กลับมาไวที่สุด

 วิธีที่2 ไปห้องฉุกเฉินแบบหมดสติ ปลุกไม่ตื่น (GCS score<8)

ถ้าคนไข้หมดสติ ไม่รู้สึกตัว ปลุกไม่ตื่น จะได้รับการตรวจโดยเร็วที่สุดเหมือนกัน เพื่อหาสาเหตุ เช่น น้ำตาลต่ำ ความดันตก เลือดออกในสมอง เป็นต้น และแก้ไขให้เร็วที่สุด 

 วิธีที่3 ไปห้องฉุกเฉินแบบชักกระตุกต่อเนื่องไปถึง รพ. ก็ยังไม่หยุด

ถ้าไปถึงโรงพยาบาลแล้วยังชักไม่หยุด ทีมแพทย์จะรีบให้ยาและช่วยเหลือทันที ให้ชักหยุดเร็วที่สุดเพื่อลดความเสี่ยงต่อภาวะสมองบาดเจ็บ

ถ้าทั้ง 3 ข้อข้างบนนี้คุณทำไม่ได้ แปลว่า คุณจะ "ไม่อยู่ในคิวที่ 1" ของห้องฉุกเฉิน

แต่มันก็ดีแล้วนะครับที่ไม่เกิดขึ้น เพราะนั่นคือกลุ่มที่เรียกว่า ฉุกเฉินวิกฤต อันตรายถึงชีวิต (Emergency Severity Index ระดับ 1) ที่ต้องได้รับการรักษาทันที

สิ่งที่หลายคนยังไม่รู้คือ ห้องฉุกเฉินไม่ได้เรียงคิวตาม “ใครมาก่อนได้ตรวจก่อน” แต่เรียงตาม “ใครอาการหนักกว่าถึงจะได้ตรวจก่อน”

ดังนั้น คนที่มาทีหลังแต่หัวใจหยุดเต้นอาจได้แซงคิวมาตรวจเป็นคนแรก กลับกัน คนที่มาเป็นคนแรกแต่อาการไม่หนัก อาจจะต้องรอคิวทั้งวันถึงจะได้ตรวจก็ได้

ระบบนี้มีชื่อว่า Emergency Severity Index (ESI) ใช้เพื่อคัดแยกความเร่งด่วนของผู้ป่วย ไม่ได้ดูว่าใครมาถึงก่อน แต่ดูว่าใครเสี่ยงต่อชีวิตมากที่สุด

ระดับของ “ความฉุกเฉินทางการแพทย์” ตาม Emergency Severity Index (ESI) แบ่งออกเป็น 5 ระดับ ตามความรุนแรงของอาการ ดังนี้ 

ลำดับที่ 1  ฉุกเฉินวิกฤต อันตรายถึงชีวิต (Resuscitation)

คือภาวะที่ผู้ป่วย อาจเสียชีวิตได้ทันที หากไม่ได้รับการช่วยเหลือ ต้องได้รับการตรวจและรักษา “ทันทีทันใด”

เช่น หัวใจหยุดเต้น หยุดหายใจ หมดสติ ไม่รู้สึกตัว หรือชักต่อเนื่อง

ลำดับที่ 2  ฉุกเฉินจริงและเร่งด่วน (Emergency)

เป็นกลุ่มที่มี “ความเสี่ยงสูง” เช่นกัน แต่ยังพอมีเวลารอได้เล็กน้อย จะได้รับการรักษาภายใน 20 นาที

เช่น

 -ปวดศีรษะรุนแรงหรืออ่อนแรงเฉียบพลัน สงสัยหลอดเลือดสมองตีบหรือแตก

 -เจ็บหน้าอก สงสัยกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

-สงสัยภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด (Sepsis)

-หายใจเหนื่อย หอบแรง

ลำดับที่ 3  ฉุกเฉินแต่ไม่เร่งด่วน (Urgency)

ยังคงเป็นภาวะที่ต้องได้รับการรักษา แต่สามารถรอได้ระดับหนึ่ง จะได้รับการดูแลภายใน 60 นาที

เช่น ปวดท้องมาก มีแผลขนาดใหญ่ เป็นต้น

ลำดับที่ 4  เจ็บป่วยเร่งด่วน แต่ไม่ถึงขั้นฉุกเฉิน (Semi-urgency)

อาการมีผลต่อความไม่สบายตัว แต่ไม่อันตรายต่อชีวิต จะได้รับการตรวจภายใน 120–180 นาที

เช่น อาเจียนมาก เวียนหัว บ้านหมุน หรืออุบัติเหตุเล็กน้อยที่อาจจะต้องเอกซเรย์

ลำดับที่ 5  ผู้ป่วยทั่วไป ไม่ฉุกเฉิน ไม่รีบ (Non-urgency)

คือกลุ่มที่อาการไม่รุนแรง สามารถรอได้โดยไม่เกิดอันตราย เช่น ผื่นคัน เป็นหวัด มีไข้ทั่วไป หรือมาขอใบรับรองแพทย์ ผู้ป่วยกลุ่มนี้จะได้รับการตรวจ หลังจากไม่มีผู้ป่วยระดับ 1–4 รออยู่แล้ว ซึ่งหมายความว่า "มักต้องรอนานมาก"

ลองทายกันดูสิครับ  กลุ่มไหนในประเทศไทยที่มาห้องฉุกเฉินบ่อยที่สุด และมักไม่พอใจบุคลากรทางการแพทย์มากที่สุด?

คำตอบคือ ผู้ป่วยในลำดับที่ 4 และ 5 นั่นเอง กลุ่มนี้มักมาด้วยเหตุผลว่า มาห้องฉุกเฉินน่าจะได้ตรวจก่อนเพราะที่นี่คือห้องฉุกเฉิน แต่ในความเป็นจริง ห้องฉุกเฉินไม่ได้เรียงคิวตามลำดับการมาถึง แต่เรียงตามความเร่งด่วนของอาการ  คนที่อาการหนักกว่า จะได้ตรวจก่อนเสมอ

ดังนั้น หากอาการอยู่ในระดับ 4–5 อาจต้องรอให้ทีมแพทย์ดูแลผู้ป่วยที่อาการรุนแรงกว่าก่อน

ซึ่งเป็นเหตุผลว่าทำไมจึงต้องรอนาน และเมื่อรอนานมากเข้า หลายคนเริ่มรู้สึกว่า “ไม่มีใครสนใจ”

จนกลายเป็นโพสต์บ่นลงโซเชียลว่า “โรงพยาบาลแย่ ไม่มีคนสนใจ” แต่จริงๆแล้ว บุคลากรทางการแพทย์เค้ากำลังช่วยชีวิตผู้ป่วยคนอื่นอยู่ครับ 

 สรุป

 - ห้องฉุกเฉินเรียงคิวตาม “ความรุนแรงของอาการ” ไม่ใช่ “ลำดับการมาถึง”

- ผู้ป่วยที่อาการอาจถึงชีวิต จะได้ตรวจก่อนทุกคน

- ถ้าอาการไม่เร่งด่วน ไปแผนกผู้ป่วยนอก (OPD) จะเหมาะกว่า

เพราะในห้องฉุกเฉิน ทุกนาทีคือชีวิตของใครบางคน