อุทยานแห่งชาติทับลาน แหล่งธรรมชาติชวนให้หลงใหล เนื้อที่ใหญ่อันดับ 2 ของประเทศ

อุทยานแห่งชาติทับลาน (Thap Lan National Park) มีพื้นที่ครอบคลุมท้องที่อำเภอปักธงชัย อำเภอวังน้ำเขียว อำเภอครบุรี อำเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา และอำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี สภาพป่ามีความอุดมสมบูรณ์และมีป่าลาน ซึ่งหาดูได้ยากที่มีเฉพาะบางท้องที่เท่านั้น มีต้นลานขึ้นตามธรรมชาติ เป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำ ลำธารต่างๆ และมีธรรมชาติที่สวยงาม เช่น หุบผา หน้าผา น้ำตก เป็นอุทยานแห่งชาติที่มีเนื้อที่ใหญ่เป็นอันดับ 2 ของประเทศ คือ มีเนื้อที่ประมาณ 1,397,375ไร่ หรือ 2,235.80 ตารางกิโลเมตร

เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2548 อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ อุทยานแห่งชาติทับลาน อุทยานแห่งชาติปางสีดา อุทยานแห่งชาติตาพระยา และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าดงใหญ่ได้รับการประกาศให้เป็นแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติโดยยูเนสโก ภายใต้ชื่อ "กลุ่มป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่"

นอกจากนี้ อุทยานแห่งชาติทับลาน ได้รับรางวัลอุทยานแห่งชาติสีเขียว (Green National Parks) ระดับทอง (ดีเยี่ยม) ประจำปี 2563

ภาพจาก เฟซบุ๊ก อุทยานแห่งชาติทับลาน - Thap Lan National Park

ลักษณะภูมิประเทศ

อุทยานแห่งชาติทับลาน เป็นอุทยานแห่งชาติที่มีพื้นที่ส่วนหนึ่งอยู่ในเขตเทือกเขาพนมดงรัก สภาพภูมิประเทศโดยทั่วไปประกอบด้วยภูเขาใหญ่น้อยสลับซับซ้อนต่อเนื่องกันเป็นบริเวณกว้างขวาง โดยมีเขาที่สำคัญหลายลูก เช่น เขาละมั่ง เขาภูสามง่าม เขาภูสูง เขาใหญ่ เขาวง เขาสลัดได เขาทิดสี เขาไม้ปล้อง เขาทับเจ็ก และเขาด่านงิ้ว ซึ่งยอดเขาละมั่งเป็นยอดเขาที่สูงสุด มีระดับความสูงประมาณ 992 เมตรจากระดับน้ำทะเล เป็นเทือกเขายาวต่อเนื่องกันทำให้มีหุบเขาตามธรรมชาติ เหว และน้ำตก เป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำหลายสาย เช่น ห้วยขมิ้น ห้วยปลาก้าง ห้วยคำแช ห้วยคำขี้แรด ห้วยมูลสามง่าม ห้วยภูหอม ห้วยกระทิง ห้วยลำเลย ห้วยกุดตาสี ห้วยลำดวน เป็นต้น ลำห้วยแต่ละสายไหลรวมกันเป็นแม่น้ำมูล ส่วนลำห้วยสวนน้ำหอม ห้วยหินยาว ห้วยชมพู ห้วยสาลิกา ห้วยวังมืด ห้วยลำไยใหญ่ ฯลฯ ลำห้วยเหล่านี้จะไหลรวมกันเป็นแม่น้ำบางปะกง

ลักษณะภูมิอากาศ

อุทยานแห่งชาติทับลาน ในช่วงฤดูลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม ความชุ่มชื้นจะถูกพัดมาจากทะเลอันดามันและอ่าวไทย จนทำให้พื้นที่บริเวณนี้ได้รับปริมาณน้ำฝนมาก เฉลี่ยตลอดปี 1,070 มิลลิเมตร ฝนจะตกชุกที่สุดในเดือนกันยายน ซึ่งเทือกเขาพนมดงรักจะปะทะลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และทำให้ฝนตกในบริเวณด้านรับลมมากกว่าด้านไม่รับลม 

ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนถึงเดือนมากราคม อากาศจะหนาวเย็นมากในเดือนธันวาคม ซึ่งเป็นเดือนที่มีค่าเฉลี่ยอุณหภูมิต่ำสุด 22.8 องศาเซลเซียส 

ดูร้อนเริ่มตั้งแต่กุมภาพันธ์ถึงเดือนพฤษภาคม อากาศจะร้อนอบอ้าวมากในเดือนเมษายนซึ่งมีอุณหภูมิเฉลี่ยสูงสุด 29.3 องศาเซลเซียส สำหรับอุณหภูมิเฉลี่ยตลอดปี 26.7 องศาเซลเซียส

พืชพรรณและสัตว์ป่า

อุทยานแห่งชาติทับลาน มีสังคมพืชที่จัดเป็นป่าลุ่มต่ำที่มีความสมบูรณ์มากสามารถจำแนกได้ 4 ประเภท คือ ป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ ป่าดิบชื้น และป่าดิบแล้ง จัดเป็นสังคมพืชที่มีการซ้อนทับกันของลักษระทางนิเวศของป่าภาคกลางและป่าภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีความหลากหลายของชนิดพันธุ์ไม้และสัตว์ป่าชุกชุม

ป่าเต็งรัง ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติทับลานมีสภาพเป็นป่าโปร่ง ขาดแคลนแหล่งน้ำ มีต้นไม้ขึ้นกระจัดกระจายทั่วพื้นที่และมักจะมีลำต้นเล็กและเตี้ย พืชพื้นล่างเป็นพวกหญ้าเพ็ก หญ้าคา และสาบเสือ พันธุ์ไม้ที่สำคัญ เช่น เต็ง รัง เหียง พลวง ฯลฯ

ป่าเบญจพรรณ จะมีไม้ต่างชนิดขึ้นปะปน และจะพบไผ่ขึ้นปนมากมาย มีพันธุ์ไม้ที่สำคัญ เช่น แดง ตะแบกใหญ่ ประดู่ มะกอก ชิงชัน ฯลฯ พืชพื้นล่างที่สำคัญ เช่น ไผ่กาย โด่ไม่รู้ล่ม เป็นต้น ป่าผลัดใบเหล่านี้ในช่วงฤดูฝนไม้พื้นล่างจะผลิใบอ่อนเป็นแหล่งอาหารสำคัญของสัตว์กินพืช ได้แก่ ช้างป่า กระทิง วัวแดง กวางป่า และนกที่อาศัยพื้นที่นี้ได้แก่ ไก่ป่า เหยี่ยวชิครา นกแขกเต้า นกหัวขวาน สัตว์เลื้อยคลานที่พบได้แก่ ตะกวด และแย้ เป็นต้น

ป่าดงดิบชื้น พบขึ้นอยู่ทั่วไปในพื้นที่ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 400-1,000 เมตร

ป่าดงดิบแล้ง จะพบขึ้นอยู่บนพื้นที่ค่อนข้างราบ ไม้ที่พบโดยทั่วไปได้แก่ ยางนา ยางแดง เป็นต้น จากลักษณะเรือนยอดที่ต่อเนื่องกันนั้นจึงเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของชะนีมือขาว ชะนีมงกุฎ ค่างหงอก ลิงกัง พญากระรอกบินหูแดง และจากสภาพป่าที่มีความรกทึบเป็นที่หลบพักและซ่อนตัวของสัตว์ใหญ่ เช่น ช้างป่า กระทิง นกป่าที่หากินและดำเนินกิจกรรมอยู่ในพื้นที่ ได้แก่ ไก่ฟ้าพญาลอ ไก่ฟ้าหลังขาว นกมูม นกลุมพู นกเค้าเหยี่ยว นกเงือกกรามช้าง นกแก๊ก นกกก นกพญาปากกว้างสีดำ นกพญาปากกว้างหางยาว นกขุนแผนหัวแดง และนกขุนทอง สัตว์เลื้อยคลานที่พบได้แก่ ตะกวด เต่าใบไม้ เต่าเหลือง และตะกอง เป็นต้น

นอกจากนี้ อุทยานแห่งชาติทับลานยังมีป่าอีกชนิดหนึ่งซึ่งถือเป็นประเภทป่าผลัดใบ ป่าชนิดนี้ถูกเรียกว่า “ป่าลาน” สภาพจะเป็นป่าโปร่ง มีลานขึ้นอย่างหนาแน่นทั่วพื้นที่ ป่าลานนี้มีเนื้อที่ 200 ไร่ บริเวณที่ราบบนเขาละมั่ง ด้านตำบลบุพราหมณ์ อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี ไม้ลานเป็นพืชในตระกูลปาล์ม (Palmae) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Corypha lecomtei Becc. บริเวณป่าลานและป่ารุ่นเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าที่สามารถปรับตัวอยู่ในสภาพแวดล้อมต่างๆ ได้แก่ กระรอก หนู กระต่ายป่า พังพอน เก้ง กวางป่า เหยี่ยวขาว นกคุ่มอกลาย กิ้งก่าหัวแดง ตุ๊กแกบ้าน กิ้งก่าหางยาว อึ่งอ่างบ้าน และคางคก เป็นต้น

บริเวณเขาหินปูน ถ้ำ หน้าผา ซึ่งได้แก่บริเวณเขาละมั่ง เขาวง และภูสามง่าม เป็นแหล่งที่อยู่อาศัย และที่กำบังภัยของสัตว์ป่าบางชนิด เช่น เลียงผา เม่นหางพวง และค้างคาว เป็นต้น บริเวณแหล่งน้ำ ห้วย ลำธาร เป็นย่านที่อาศัยของสัตว์ป่าบางชนิดได้แก่ งูปลิง กบหงอน เขียดอ่องเล็ก นกยางไฟธรรมดา นกยางเขียว นกกระเต็นธรรมดา นกกระเต็นใหญ่ธรรมดากำกวม และนกกระเต็นลาย ปลาน้ำจืดที่พบ เช่น ปลาชะโอน ปลาดุกเนื้อเลน ปลากระสง ปลาดัก และปลากระทิงดำ เป็นต้น

ทรัพยากรสัตว์ป่า

จำนวนชนิดของสัตว์ป่าในเขตอุทยานแห่งชาติทับลานที่ได้จากการสำรวจของกรมป่าไม้ (2543) พบว่ามีสัตว์ประเภทที่มีกระดูกสันหลังอยู่ไม่ต่ำกว่า 321 ชนิด จำแนกเป็นประเภทต่าง ๆ ดังนี้

- สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม พบรวม 76 ชนิด จาก 55สกุล ใน 26 วงศ์ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ที่สำคัญ ได้แก่ ช้างป่า กระทิง วัวแดง เสือโคร่ง สัตว์ขนาดกลางและขนาดเล็กที่สำคัญ ได้แก่ เลียงผา กวางป่า เป็นต้น

- นก พบรวม 144 ชนิด จาก 115 สกุล ใน 41 วงศ์ และจำแนกเป็นนกประจำถิ่น 135 ชนิด และนกอพยพย้ายถิ่น 9 ชนิด ชนิดนกที่สำคัญได้ ไก่ฟ้าหลังขาว ไก่ฟ้าพญาลอ นกเงือกกรามช้าง นกกก นกแขกเต้า และนกขุนทอง เป็นต้น
- สัตว์เลื้อยคลาน พบรวม 48 ชนิด จาก 35 สกุล ใน 4 วงศ์ ชนิดพันธุ์ที่สำคัญ ได้แก่ เต่าเหลือง กิ้งก่าบินปีกสีส้ม เป็นต้น
- สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก พบไม่ต่ำ 17 ชนิด จาก 8 สกุล ใน 4 วงศ์ ชนิดพันธุ์ที่สำคัญ ได่แก่ กบนา เขียดตะปาด และอึ่งแม่หนาว
- ปลาน้ำจืด พบไม่ต่ำกว่า 31 ชนิด จาก 26 สกุล ใน 17 วงศ์ ชนิดปลาที่สำคัญ ได้แก่ ปลาชะโอน ปลาดัก ปลากระทิง เป็นต้น

ภาพจาก เฟซบุ๊ก อุทยานแห่งชาติทับลาน - Thap Lan National Park

การเดินทางอุทยานแห่งชาติทับลาน

 รถยนต์

เส้นทางที่ 1 จากกรุงเทพ ฯ ถึงอุทยานแห่งชาติทับลานใช้เส้นทางองครักษ์ – นครนายก – ปราจีนบุรี ระยะทางรวมประมาณ 197 กิโลเมตร ที่ทำการอุทยานแห่งชาติทับลาน ต.บุพราหมณ์ อ.นาดี จ.ปราจีนบุรี ห่างจากสี่แยกกบินทร์บุรีไปตามทางหลวงหมายเลข 304 (กบินทร์บุรี – ปักธงชัย) ประมาณ 32 กิโลเมตร

เส้นทางที่ 2 จากจังหวัดนครราชสีมาใช้เส้นทางปักธงชัย – กบินทร์บุรี ถนนหลวงหมายเลข 304 ระยะทางประมาณ 107 กิโลเมตร ถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติ พบป่าลานที่ขึ้นกระจัดกระจายเป็นบริเวณกว้าง ที่ทำการจะอยู่ติดกับถนนหลวง

การเดินทางสู่ศูนย์การจัดการอุทยานแห่งชาติทับลาน(ลำปลายมาศ) หรือ แหล่งท่องเที่ยวหาดชมตะวัน ใช้ทางหลวงหมายเลข 2119 (ครบุรี – เสิงสาง) ระยะทางประมาณ 89 กิโลเมตร ถึง อ.เสิงสาง ต่อทางหลวงหมายเลข 2356 (เสิงสาง – หาดชมตะวัน) ประมาณ 15 กิโลเมตร

การเดินทางสู่หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติทับลานที่ 13 (สวนห้อม) หรือ แหล่งท่องเที่ยวน้ำตกสวนห้อม จะอยู่บริเวณหมู่บ้านศาลเจ้าพ่อ หรือ รู้จักกันในนามตลาด กม.79 ต.วังน้ำเขียว อ.วังน้ำเขียว จ.นครราชสีมา โดยเดินทางด้วยรถยนต์ส่วนตัวหรือรถโดยสารประจำทาง จากจังหวัดนครราชสีมา ใช้ถนนหลวงหมายเลข 304 (กบินทร์บุรี – ปักธงชัย) ระยะทางประมาณ 79 กม. ถึงบริเวณตลาดศาลเจ้าพ่อ 

จากนั้นเลี้ยวซ้ายบริเวณบ้านสวนห้อมใช้เส้นทางถนนคอนกรีตเข้าหมู่บ้านประมาณ 6 กิโลเมตรก็ถึงที่ตั้งหน่วยฯ หรือเดินทางจากกรุงเทพ ฯ ใช้เส้นทางองครักษ์ – นครนายก – ปราจีนบุรี – กบินทร์บุรี จากนั้นเลี้ยวซ้ายเข้าสู่ถนนสาย 304 ประมาณ 32 กม. ก็ถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติทับลาน จากนั้นเดินทางโดยใช้ถนนสาย 304 อีกประมาณ 20 กม. ก็จะถึงบริเวณตลาดศาลเจ้าพ่อ จากนั้นเลี้ยวขวาบริเวณบ้านสวนห้อมใช้เส้นทางถนนคอนกรีตเข้าหมู่บ้านประมาณ 6 กิโลเมตรก็ถึงที่ตั้งหน่วยฯ

การเดินทางสู่หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติทับลานที่ 11 (ไทยสามัคคี) หรือ แหล่งท่องเที่ยวผาเก็บตะวัน จะอยู่บริเวณหมู่บ้านไทยสามัคคี ต.ไทยสามัคคี อ.วังน้ำเขียว จ.นครราชสีมา ห่างจากทางเข้าแหล่งท่องเที่ยวน้ำตกสวนห้อม เลยมาทางด้านอำเภอวังน้ำเขียว ประมาณ 3 กิโลเมตร โดยเดินทางด้วยรถยนต์ส่วนตัวหรือรถโดยสารประจำทางจากจังหวัดนครราชสีมา ใช้ถนนหลวงหมาย เลข 304 (กบินทร์บุรี – ปักธงชัย) ระยะทางประมาณ 75 กม. ถึงบริเวณตลาดศาลเจ้าพ่อ 

จากนั้นเลี้ยวซ้ายบริเวณบ้านไทยสามัคคี-บุไผ่ ใช้เส้นทางถนนลาดยางเข้าหมู่บ้านประมาณ 13 กิโลเมตร และถนนลูกรังอีกประมาณ 2 กม. ก็ถึงที่ตั้งหน่วยฯ หรือเดินทางจากกรุงเทพ ฯ ใช้เส้นทางองครักษ์ – นครนายก – ปราจีนบุรี – กบินทร์บุรี จากนั้นเลี้ยวซ้ายเข้าสู่ถนนสาย 304 ประมาณ 32 กม. ก็ถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติทับลาน จากนั้นเดินทางโดยใช้ถนนสาย 304 อีกประมาณ 25 กม. ก็จะถึงบริเวณไทยสามัคคี-บุไผ่ จากนั้นเลี้ยวขวาใช้เส้นทางถนนลาดยางเข้าหมู่บ้านประมาณ 13 กิโลเมตร และถนนลูกรังอีกประมาณ 2 กม. ก็ถึงที่ตั้งหน่วยฯ

ที่มา อช.ทับลาน  / กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
ภาพจาก ททท.