เปิดสาเหตุ ทำไมญี่ปุ่น “แผ่นดินไหว” บ่อย?

ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์ รองคณบดีคณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และผู้เชี่ยวชาญด้านนิเวศทางทะเล ระบุถึงสาเหตุที่ประเทศญี่ปุ่นเกิดแผ่นดินไหวบ่อยเนื่องจากที่ตั้งของประเทศอยู่บนรอยต่อของแผ่นเปลือกโลก 3 แผ่น 

โดยโลกมีแผ่นเปลือกโลก (Plate Techtonic) ลอยอยู่บนแมกมาหนืดๆ ทั้งพื้นดินและพื้นทะเลก็อยู่บนแผ่นเปลือกโลกเหล่านี้ ซึ่งแผ่นเหลือกโลกแต่ละแผ่นจะมีขอบชนกัน ตามแนวขอบจะเป็นจุดที่มีการขัยบตัวย่อย ทำให้บริเวณดังกล่าวเป็นเขตแผ่นดินไหว ขณะที่ใต้แผ่นเปลือกโลกคือหินหนืดที่ร้อนจัด หากดันตัวขึ้นมาสู่ผิวโลกจะเรียกว่า “ลาวา” บริเวณขอบแผ่นเปลือกโลกที่มีความอ่อนไหว ทำให้เป็นจุดที่หินหนืดดันตัวขึ้นมาได้ง่ายที่สุด ดงนั้นบริเวณขอบแผ่นเปลือกโลกจึงเป็นเขตภูเขาไฟส่วนใหญ่ของโลกนั่นเอง 

บริเวณวงแหวนแห่งไฟ หรือ Ring of Fire ที่เรารู้จักกันนั้นคือขอบแผ่นเปลือกโลกแปซิฟิก ซึ่งเป็นเปลือกโลกที่มีขนาดใหญ่ที่สุดชนกับแผ่นเปลือกโลกอื่นๆ เป็นแนวเส้นรูปเกือกม้า ความยาวประมาณ 40,000 กิโลเมตร โดยประเทศญี่ปุ่นมีลักษณะประเทศที่แคบและทอดตัวเป็นแนวยาวอยู่ริมขอบแผ่นเปลือกโลกยูเรเซียใกล้กับรอยต่อของแผ่นเปลือกโลกแปซิฟิกและแผ่นเปลือกโลกฟิลิปินส์ ทำให้ญี่ปุ่นมีโอกาสเกิดแผ่นดินไหวได้ตลอดทั้งประเทศ ประกอบกับประเทศญี่ปุ่นมีภูเขาไฟมีพลังจำนวน 111 ลูก กระจายตัวอยู่ทั่วประเทศทั้งบนบกและในทะเล ซึ่งคิดเป็น 10% ของจำนวนภูเขาไฟมีพลังทั้งโลก ส่วนสึนามิมักจะเกิดจากแผ่นดินไหวใต้ทะเลในแปซิกฟิกมากกว่า ชายฝั่งบริเวณดังกล่าวจึงมีความเสี่ยงที่จะได้รับผลกระทบจากสึนามิมากกว่าฝั่งทะเลญี่ปุ่น

สถานการณ์แผ่นดินไหวในญี่ปุ่นที่เกิดขึ้นถี่จำนวนเกือบ 1,000 ครั้งในช่วงระยะเวลาไม่ถึง 1 เดือนที่ผ่านมา เป็นสัญญาณเตือนว่าแผ่นเปลือกโลกกำลังปลดปล่อยพลังงาน แต่จะเกิดระดับรุนแรงหรือไม่นั้นไม่สามารถบอกได้ ดังนั้นหากใครเดินทางไปเที่ยวที่ประเทศญี่ปุ่น โดยเฉพาะในเกาะคิวชู จำเป็นต้องระมัดระวัง และปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของสถานกงศุลไทยหากเกิดเหตุฉุกเฉินขึ้นเพื่อความปลอดภัย