รพ.จุฬาภรณ์ ทำสำเร็จ! ผ่าตัดรักษามะเร็งกรวยไตและท่อไต (UTUC) ด้วยหุ่นยนต์ “แผลเดียว” เคสแรกในไทย

ทีมศัลยแพทย์ระบบทางเดินปัสสาวะ โรงพยาบาลจุฬาภรณ์โชว์ความสำเร็จการผ่าตัดรักษามะเร็งกรวยไตและท่อไต (UTUC) ด้วยการผ่าตัดหุ่นยนต์ “แผลเดียว” นวัตกรรมใหม่เพื่อการฟื้นตัวที่ไวขึ้น สำเร็จเป็นรายแรกของประเทศไทย

มะเร็งกรวยไตและท่อไต (Upper Tract Urothelial Carcinoma: UTUC) เป็นมะเร็งที่พบได้ไม่บ่อยเมื่อเทียบกับมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ แต่มีความรุนแรงมากกว่าเพราะตำแหน่งโรคอยู่ลึกในช่องท้องและมักตรวจพบในระยะค่อนข้างมาก การรักษามาตรฐานคือการผ่าตัด เอาไตและท่อไตออกทั้งข้าง (Radical Nephroureterectomy with Bladder Cuff Excision) ซึ่งเป็นหัตถการที่ซับซ้อน ต้องการความแม่นยำ และเคยเป็นการผ่าตัดใหญ่ที่ต้องเปิดแผลใหญ่ และ ยาว

ปัจจุบันได้มีการพัฒนาสู่เทคโนโลยี หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัดแบบแผลเดียว ที่ช่วยให้คนไข้เจ็บน้อยลง ฟื้นตัวเร็วขึ้น และปลอดภัยมากขึ้น

UTUC คือโรคอะไร?

UTUC เกิดจากเซลล์เยื่อบุทางเดินปัสสาวะบริเวณ “กรวยไตและท่อไต” ที่กลายเป็นมะเร็ง ปัจจัยเสี่ยงได้แก่ การสูบบุหรี่สารเคมีบางชนิด (เช่น สีย้อมสิ่งทอ หรือสารในอุตสาหกรรมย้อมผ้า)การมีโรคไตเรื้อรังหรืออักเสบเป็นเวลานานพันธุกรรมบางชนิด เช่น Lynch syndrome

อาการที่พบบ่อยที่สุดคือ

- ปัสสาวะเป็นเลือด

- ปวดสีข้าง

หากตรวจพบตั้งแต่เนิ่น ๆ โอกาสรักษาหายสูงมาก

การรักษามาตรฐานของ UTUC

การผ่าตัดเป็นการรักษาหลัก การผ่าตัดมาตรฐาน คือ Radical Nephroureterectomy with Bladder Cuff Excision (RNU c BCE) การผ่าตัดไตและท่อไต รวมถึงส่วนของกระเพาะปัสสาวะที่ต่อกับท่อไตออกทั้งชุดเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีเซลล์มะเร็งหลงเหลือ ในอดีต การผ่าตัดนี้ต้องเปิดแผลยาว 10–20 ซม. และอาจต้องเปิดถึงสองแผล แต่ปัจจุบันสามารถทำด้วยแผลเล็กแผลเดียวเพียง 3-6 ซม. ด้วยระบบหุ่นยนต์

 การผ่าตัดหุ่นยนต์แบบ “แผลเดียว” คืออะไร?

เทคโนโลยีหุ่นยนต์รุ่นใหม่ ช่วยให้สามารถสอดกล้องและเครื่องมือผ่าตัดหลายชิ้นผ่านแผลเดียว ทำให้การผ่าตัดซับซ้อน เช่น การตัดไต + ท่อไต + กระเพาะปัสสาวะบางส่วน สามารถทำได้อย่างแม่นยำมากขึ้น

ข้อดีของการผ่าตัดหุ่นยนต์แผลเดียว

-แผลเล็กมาก แผลเพียง 3-6 ซม. ช่วยลดการบาดเจ็บต่อกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อ

-เจ็บน้อย ฟื้นตัวไว ผู้ป่วยส่วนใหญ่ลุกเดินได้ภายใน 1 วัน และกลับบ้านได้เร็วกว่าการผ่าตัดแบบเปิด

-ความแม่นยำสูง หุ่นยนต์ช่วยเพิ่มความละเอียดในการผ่าตัด ลดการเสียเลือด และช่วยให้การตัดท่อไตบริเวณกระเพาะปัสสาวะทำได้อย่างปลอดภัย

-ลดภาวะแทรกซ้อน

แผลเล็ก โอกาสติดเชื้อและการเสียเลือดระหว่างผ่าตัด ลดลง

กระบวนการผ่าตัดโดยสรุป

1. ทำแผลเล็กบริเวณหน้าท้องหรือข้างสะดือ

2. ใส่กล้องและแขนหุ่นยนต์ผ่านแผลเดียว

3. ตัดไต ท่อไต และบริเวณที่ติดกับกระเพาะปัสสาวะ

4. นำชิ้นเนื้อออกผ่านแผลเดิม

5. เย็บแผลและติดตามอาการ

ใช้เวลาผ่าตัดประมาณ 2–6 ชั่วโมง ขึ้นกับความซับซ้อนของโรค

หลังผ่าตัดต้องดูแลอย่างไร?

1. พยายามลุกเดินภายใน 24 ชั่วโมง

2. ดื่มน้ำมากขึ้นเพื่อป้องกันลิ่มเลือดและไตอีกข้างทำงานหนัก

3. หลีกเลี่ยงยกของหนัก 4–6 สัปดาห์

4. รับการตรวจติดตามกับแพทย์อย่างสม่ำเสมอ

เพราะโรค UTUC มีโอกาสกลับเป็นซ้ำในกระเพาะปัสสาวะ จึงต้องตรวจปัสสาวะและส่องกล้องตามนัด

เหมาะกับใคร?

ผู้ป่วยที่สงสัยหรือได้รับการวินิจฉัย UTUC โดยเฉพาะระยะที่ต้องเอาไตและท่อไตทั้งข้างออก คนไข้ที่ต้องการ

- แผลเล็ก

- เจ็บน้อย

- ฟื้นตัวเร็ว

- ลดความเสี่ยงแผลติดเชื้อ

แพทย์จะพิจารณาตามความเหมาะสมของแต่ละราย

การผ่าตัดหุ่นยนต์แบบแผลเดียว เป็นก้าวสำคัญของการรักษามะเร็งกรวยไตและท่อไต ช่วยให้คนไข้ได้รับการผ่าตัดที่ปลอดภัย แม่นยำ และฟื้นตัวเร็วขึ้น พร้อมคุณภาพชีวิตหลังผ่าตัดที่ดีขึ้นอย่างชัดเจน หากมีอาการปัสสาวะเป็นเลือด หรือสงสัยว่าผิดปกติ อย่ารอให้โรคเป็นมาก ควรพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบทางเดินปัสสาวะเพื่อตรวจประเมินอย่างละเอียด