คางคกโบราณเปรู หลักฐานอารยธรรมที่ล่มสลาย จากวิกฤตสภาพภูมิอากาศ

สภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรงไม่เพียงส่งผลต่อชีวิตมนุษย์ในปัจจุบัน แต่ยังเคยเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้หลายอารยธรรมโบราณต้องล่มสลาย หลักฐานล่าสุดจากประเทศเปรู โดยเฉพาะการค้นพบรูปปั้นคางคกคู่ที่แหล่งโบราณคดี “วิชามา” ซึ่งเป็นแหล่งโบราณคดีสำคัญในประเทศเปรู ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของกรุงลิมา ประมาณ 160 กิโลเมตร เป็นศูนย์กลางเมืองโบราณที่รุ่งเรืองระหว่าง 1,800–1,500 ปีก่อนคริสตกาล ผู้คนเข้ามาตั้งถิ่นฐานหลังจากการล่มสลายของนครคาราล วิชามามีทั้งสิ่งก่อสร้าง ผนังดิน และศิลปวัตถุโบราณ เช่น รูปปั้นคางคกและภาพสลักมนุษย์ ซึ่งให้ข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับความเชื่อ วิถีชีวิต และผลกระทบของสภาพภูมิอากาศต่ออารยธรรมโบราณ ได้สะท้อนให้เห็นว่าอารยธรรมโบราณในดินแดนแห่งนี้ต้องพ่ายแพ้ต่อภัยแล้งและการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศเช่นกัน

นักโบราณคดีในประเทศเปรูได้ค้นพบรูปปั้นคางคกสองตัวอายุราว 3,800 ปี รวมทั้งภาพสลักรูปร่างมนุษย์บนผนังดินที่แหล่งโบราณคดีวิชามา ซึ่งตั้งอยู่ทางตอนเหนือของกรุงลิมา ร่องรอยเหล่านี้บ่งบอกว่า ผู้คนในยุคนั้นพยายามสื่อถึงความเชื่อและวิกฤตที่ตนเองต้องเผชิญ วิชามาเป็นศูนย์กลางเมืองที่เกิดขึ้นหลังการล่มสลายของนครคาราล เมืองโบราณอายุราว 5,000 ปีที่มีความยิ่งใหญ่ทัดเทียมกับอียิปต์และสุเมเรียน แต่กลับพัฒนาขึ้นอย่างโดดเดี่ยว

ทาเตียนา อาบัด หัวหน้าทีมวิจัยชี้ว่า คางคกถือเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์และการบูชาน้ำในวัฒนธรรมแอนเดียน การพบรูปปั้นคางคกจึงสะท้อนถึงความหวังของผู้คนต่อฝนและความชุ่มชื้น หลังจากเผชิญภัยแล้งยาวนาน ขณะเดียวกัน ภาพสลักโครงกระดูกที่มีลักษณะเหมือนภาวะขาดสารอาหารก็บอกเล่าถึงความทุกข์ยากและการขาดแคลนอาหาร อันเป็นผลโดยตรงจากสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลง นักวิจัยเชื่อว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวไม่เพียงทำให้คาราลเสื่อมถอย แต่ยังส่งผลกระทบต่ออารยธรรมอื่น ๆ ในภูมิภาคต่าง ๆ ของโลกเช่นกัน ซึ่งตอกย้ำว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเป็นปัจจัยสำคัญต่อการดำรงอยู่หรือการล่มสลายของสังคมมนุษย์มาโดยตลอด

การค้นพบรูปปั้นคางคกคู่และสัญลักษณ์อื่น ๆ ที่วิชามา ไม่ได้เป็นเพียงงานศิลปะโบราณ แต่เป็นหลักฐานเชิงประจักษ์ว่ามนุษย์เคยต้องต่อสู้กับภัยจากสภาพภูมิอากาศที่รุนแรงมาก่อนแล้ว อารยธรรมคาราลที่รุ่งเรืองถึง 5,000 ปีก็ยังไม่อาจต้านทานได้ เรื่องราวนี้จึงเป็นเครื่องเตือนใจว่า ความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อมในปัจจุบันอาจไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่เป็นบทเรียนที่มนุษยชาติต้องเรียนรู้และหาทางรับมือให้ได้ หากไม่ต้องการให้ประวัติศาสตร์ซ้ำรอย