"Starlink" เชื่อมเมืองสแกมเมอร์ในเมียนมาร์ให้คืนชีพ ดาวเทียมของอีลอน มัสก์ ถูกใช้ก่ออาชญากรรมไซเบอร์

สำนักข่าวต่างประเทศ France24 ประเทศฝรั่งเศส รายงานอ้างอิงภาพถ่ายดาวเทียมและโดรนจากสำนักข่าว AFP เผยให้เห็นความเคลื่อนไหวของการก่อสร้างอย่างเร่งรีบรอบเมืองเมียวดี บริเวณชายแดนไทย-เมียนมาร์ ซึ่งมีการใช้บริการอินเทอร์เน็ตผ่านดาวเทียมสตาร์ลิงก์ (Starlink) ของอีลอน มัสก์ (Elon Musk) อย่างแพร่หลาย แม้พื้นที่ดังกล่าวจะเป็นที่รู้จักในฐานะศูนย์กลางของขบวนการหลอกลวงออนไลน์ระดับโลก

ศูนย์หลอกลวงและขบวนการค้ามนุษย์

ผู้เชี่ยวชาญระบุว่าเมืองหลอกลวงสแกมเมอร์ส่วนใหญ่ในเขตสามเหลี่ยมทองคำถูกควบคุมโดยกลุ่มอาชญากรชาวจีนที่ร่วมมือกับกองกำลังติดอาวุธเมียนมาร์ พื้นที่เหล่านี้ถูกใช้เป็นฐานปฏิบัติการของการหลอกลวงทางออนไลน์ในรูปแบบที่เรียกว่า “รักลวงต้มหมู” (Pig Butchering Scam) และการลงทุนปลอม ซึ่งเหยื่อส่วนใหญ่มาจากหลายประเทศในเอเชียและแอฟริกา

แม้ว่าเมื่อต้นปีที่ผ่านมา จีน ไทย และเมียนมาร์ ได้ร่วมกันกดดันให้กลุ่มติดอาวุธประกาศกวาดล้างศูนย์ดังกล่าว ส่งผลให้มีผู้ถูกปล่อยตัวกว่า 7,000 คน แต่ยังมีรายงานว่ามีคนอีกมากถึง 100,000 คน ถูกกักขังอยู่ในค่ายคล้ายศูนย์รับสายโทรศัพท์ ที่มีการบังคับใช้แรงงานและทรมานผู้คนอย่างทารุณ

การกลับมาของอุตสาหกรรมหลอกลวง

แม้จะมีการปราบปรามในเดือนกุมภาพันธ์ แต่ภาพถ่ายดาวเทียมล่าสุดแสดงให้เห็นการก่อสร้างที่กลับมาดำเนินการอย่างรวดเร็ว โดยจานดาวเทียมสตาร์ลิงก์ (Starlink) จำนวนมากปรากฏอยู่บนหลังคาของศูนย์หลอกลวงหลายแห่งในเขต เคเคพาร์ก (KK Park) ซึ่งเป็นหนึ่งในพื้นที่ขนาดใหญ่ที่สุด พบว่ามีมากกว่า 80 จาน บนอาคารเดียวกัน

แม้บริการดาวเทียมสตาร์ลิงก์ (Starlink) จะไม่มีใบอนุญาตให้บริการในเมียนมาร์ แต่กลับกลายเป็นผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ตอันดับหนึ่งของประเทศ ตั้งแต่เดือนกรกฎาคมถึงตุลาคม 2025 ตามข้อมูลของศูนย์ข้อมูลเครือข่ายภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก (APNIC) โดยพุ่งขึ้นจากอันดับที่ 56 ในเดือนเมษายน ปีเดียวกัน

ทำไมเมืองสแกมเมอร์เลือกใช้ระบบสตาร์ลิงก์ (Starlink)

ศูนย์หลอกลวงในเขตชายแดนเมียนมาร์เลือกใช้ระบบสตาร์ลิงก์ (Starlink) เพราะเป็นระบบอินเทอร์เน็ตผ่านดาวเทียมที่มีจุดเด่นเฉพาะตัว เพราะเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตได้ทุกที่โดยไม่ต้องพึ่งโครงข่ายท้องถิ่น พื้นที่รอบเมืองเมียวดีอยู่ในเขตที่รัฐบาลควบคุมได้จำกัด ไม่มีโครงสร้างพื้นฐานด้านไฟฟ้าและอินเทอร์เน็ตที่มั่นคง ระบบสตาร์ลิงก์ (Starlink) จึงเป็นทางเลือกที่ให้สัญญาณตรงจากดาวเทียม โดยไม่ต้องผ่านผู้ให้บริการภายในประเทศ

สัญญาณของระบบสตาร์ลิงก์ (Starlink) ส่งตรงจากดาวเทียมสู่จานรับ ทำให้ทางการเมียนมาร์หรือไทยไม่สามารถควบคุมหรือสอดส่องการใช้งานได้เหมือนระบบอินเทอร์เน็ตทั่วไป ส่งผลให้ศูนย์หลอกลวงสามารถเชื่อมต่อกับเหยื่อทั่วโลกได้ต่อเนื่องแม้มีการตัดสัญญาณในพื้นที่ ความเร็วเป็นอีกปัจจัยสำคัญ โดยระบบสตาร์ลิงก์ (Starlink) มีความเร็วระดับบรอดแบนด์ ใช้ได้กับการโทรผ่านวิดีโอ แชต และระบบ CRM ของแก๊งหลอกลวง ซึ่งต้องใช้อินเทอร์เน็ตแรงและเสถียรในการติดต่อกับเหยื่อพร้อมกันหลายราย

การตอบสนองของนานาชาติ

ก่อนหน้านี้อัยการรัฐแคลิฟอร์เนียเคยเตือนบริษัท สเปซเอ็กซ์ (SpaceX) ว่าระบบสตาร์ลิงก์ (Starlink) ถูกนำไปใช้ในกิจกรรมอาชญากรรม แต่ยังไม่ได้รับการตอบกลับจากบริษัท ขณะเดียวกัน วุฒิสมาชิกสหรัฐฯ แม็กกี้ ฮัสซัน (Maggie Hassan) เรียกร้องให้มัสก์ดำเนินการแก้ไข ขณะที่คณะกรรมาธิการเศรษฐกิจร่วมแห่งรัฐสภาสหรัฐฯ ได้เริ่มการสอบสวนกรณีนี้อย่างเป็นทางการ

เอริน เวสต์ (Erin West) อดีตอัยการคดีอาชญากรรมไซเบอร์ของสหรัฐฯ วิจารณ์อย่างรุนแรงว่า “เป็นเรื่องน่ารังเกียจที่บริษัทอเมริกันแห่งหนึ่งกลับมีส่วนทำให้การหลอกลวงระดับโลกเกิดขึ้นได้” กระทรวงการคลังสหรัฐฯ ระบุเพิ่มเติมว่า เมื่อปีที่ผ่านมา ชาวอเมริกันสูญเงินกว่า 10,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือ 326,500 บาท ให้กับขบวนการหลอกลวงในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เพิ่มขึ้นถึง 66% ภายในหนึ่งปี

การขยายตัวของเมืองหลอกลวง

ภาพถ่ายดาวเทียมเผยให้เห็นอาคารสำนักงานและหอพักใหม่จำนวนมากในศูนย์หลอกลวงกว่า 27 แห่ง รอบเมืองเมียวดี รวมถึงการขยายโครงสร้างพื้นฐาน เช่น จุดตรวจ ถนน และท่าเรือข้ามฟากใหม่จากฝั่งไทยไปยังฝั่งเมียนมาร์ โดยเฉพาะที่ ชเวก๊กโก (Shwe Kokko) ซึ่งสหรัฐฯ เคยระบุว่าเป็นศูนย์กลางการหลอกลวงการลงทุนสกุลเงินดิจิทัลที่ได้รับการคุ้มครองโดยกองทัพกะเหรี่ยง

รัฐบาลสหรัฐฯ ได้คว่ำบาตรบุคคลและบริษัท 9 ราย ที่เกี่ยวข้องกับชเวก๊กโก รวมถึง เชอ จื้อเจียง (She Zhijiang) ราชาอาชญากรชาวจีน ผู้ก่อตั้งหยาไถ นิวซิตี้แต่การก่อสร้างยังดำเนินต่อไปอย่างต่อเนื่อง

เบื้องหลังและเสียงจากเหยื่อ

บริเวณพื้นที่สามเหลี่ยมทองคำที่เชื่อมต่อระหว่างเมียนมาร์ ไทย จีน และลาว เคยเป็นศูนย์กลางการค้ายาเสพติดและฟอกเงินมานาน ความวุ่นวายจากสงครามกลางเมืองในเมียนมาร์ทำให้กลุ่มอาชญากรใช้ช่องว่างนี้ขยายอาณาจักรหลอกลวง จนมีมูลค่าความเสียหายทั่วภูมิภาคกว่า 37,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือ 1,208,000 ล้านบาท ในปี 2023 ตามรายงานของสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC)

หนึ่งในเหยื่อชื่อ “ซุน” ชาวจีนวัย 25 ปี เล่าให้กับสำนักข่าว AFP ฟังว่าเขาถูกหลอกมาทำงานที่ชายแดนไทย ก่อนถูกขายข้ามแม่น้ำไปเมียวดีในราคา 650,000 บาท ถูกบังคับให้ทำงานตลอดเวลา ส่งข้อความหลอกเหยื่อชาวอเมริกัน และถูกทุบตีเมื่อทำงานช้า ซุนกล่าวว่า “แทบทุกคนที่อยู่ในนั้นเคยถูกทำร้ายมาแล้ว ... ไม่มีทางออกได้เลย”

เขาได้รับการช่วยเหลือพร้อมเหยื่ออีกกว่า 5,000 คน ในเดือนกุมภาพันธ์ โดยเป็นผลจากการปราบปรามร่วมระหว่างไทย จีน และกองกำลังท้องถิ่น แต่หลายคนที่ได้รับการปล่อยตัวยังคงถูกทางการจีนมองว่าเป็น “ผู้ต้องสงสัย” มากกว่า “เหยื่อ”

โครงข่ายช่วยเหลือและการหลอกลวงซ้ำซ้อน

ครอบครัวชาวจีนหลายพันครอบครัวยังคงค้นหาญาติที่สูญหายใกล้ชายแดนผ่านโซเชียลมีเดีย เช่น WeChat และ Xiaohongshu โดยมีกลุ่มที่อ้างตัวว่าเป็นเจ้าหน้าที่กู้ภัยเอกชนเสนอช่วยเหลือแลกเงินค่าไถ่จำนวนมาก ซึ่งบางรายกลับกลายเป็นมิจฉาชีพเสียเอง

นักวิจัยด้านการค้ามนุษย์ หลิง ลี่ (Ling Li) เตือนว่า "การแฝงตัวของเครือข่ายช่วยเหลือปลอมเหล่านี้ทำให้การช่วยเหลือเหยื่อจริงซับซ้อนมากขึ้น ครอบครัวที่สิ้นหวังอาจตกเป็นเหยื่อของการหลอกลวงซ้ำอีกครั้ง"

ความล้มเหลวของการปราบปราม

แม้รัฐบาลจีนจะประกาศว่าการปราบปรามในเดือนกุมภาพันธ์เป็น “ความสำเร็จครั้งใหญ่” แต่ผู้เชี่ยวชาญเช่น นาธาน รูเซอร์ (Nathan Ruser) จากสถาบันนโยบายเชิงกลยุทธ์ออสเตรเลียชี้ว่า การก่อสร้างใหม่ที่รวดเร็วและการขยายศูนย์หลอกลวงเป็นสัญญาณว่าขบวนการยังคงเฟื่องฟู 

เขากล่าวว่า “ตราบใดที่ระบอบทหารเมียนมาร์ยังคงเอื้อผลประโยชน์ให้กับอุตสาหกรรมนี้ มันก็เป็นเพียงเกมแมวไล่หนูเท่านั้น”

ภาพรวมของเมืองเมียวดีในปัจจุบันจึงสะท้อนความย้อนแย้ง ขณะที่ประชาคมโลกเรียกร้องให้ยุติการค้ามนุษย์และการหลอกลวงออนไลน์ แต่เมืองสแกมเมอร์หลอกลวงกลับเติบโตต่อหน้าโลก ด้วยการเชื่อมต่อผ่านเทคโนโลยีดาวเทียมจากบริษัทของชายผู้พยายามเชื่อมโลกเข้าด้วยกันอย่างเช่น อีลอน มัสก์

ปัจจุบัน ยังไม่พบข้อมูลว่าอีลอน มัสก์ ผู้บริหารบริษัท สเปซเอ็กซ์ (SpaceX) และดาวเทียมสตาร์ลิงก์ (Starlink) ได้แสดงความเห็นเกี่ยวกับกลุ่มสแกมเมอร์ในเมียนมาใช้เครือข่ายดาวเทียมสตาร์ลิงก์ของเขาก่อเหตุหลอกลวงออนไลน์ไปทั่วโลก