‘ประเทศที่มีผู้ฉีดวัคซีนมากที่สุดในโลก...เผชิญการแพร่ระบาดใหม่’

ข่าววันนี้ ‘ประเทศที่มีผู้ฉีดวัคซีนมากที่สุดในโลก...เผชิญการแพร่ระบาดใหม่’ ตามรอยสาธารณรัฐเซเชลส์ กับปัญหาโควิด-19 สายพันธุ์นานาชาติและการทำใจยอมรับว่า โลกจะต้องอยู่กับโควิดไปอีกนาน 

ขณะที่ประเทศอื่น ๆ พบกับความยากลำบากในการจัดหาวัคซีน สาธารณรัฐเซเชลส์อยู่ในตำแหน่งที่ค่อนข้าง ”น่าอิจฉา” ประชากรมากกว่า 61.4% ได้รับวัคซีนแล้ว ถือเป็นหนึ่งในประเทศที่มีอัตราผู้ฉีดวัคซีนสูงเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก
แต่นั่นยังไม่เพียงพอที่จะหยุดการระบาดของโควิด-19 ได้

สถานการณ์ของหมู่เกาะเซเชลส์

เมื่อเดือนที่ผ่านมา ยอดผู้ติดเชื้อในหมู่เกาะกลางมหาสมุทรอินเดียที่มีประชากร 98,000 คนแห่งนี้พุ่งทะยานขึ้น กระตุ้นให้ทางการต้องเพิ่มมาตรการป้องกันเข้มงวด โดยจากข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุข ระบุว่ายอดผู้ติดเชื้อปัจจุบันอยู่ที่ 2,700คน ซึ่ง 33% ของจำนวนนี้ เป็นผู้ที่เคยได้รับวัคซีนไปแล้ว

ข้อเท็จจริงคือ แม้สาธารณรัฐเซเซลส์มีการฉีดวัคซีนครอบคลุมประชากรจำนวนมาก แต่การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสแห่งศตวรรษนี้ ยังตามมาหลอกหลอน คำถามคือ พวกเขาจะสามารถสร้างภูมิคุ้มกันในระดับประเทศจากโรคนี้ได้หรือไม่

ผู้เชี่ยวชาญและเจ้าหน้าที่ท้องถิ่นกล่าวว่า การระบาดครั้งนี้ไม่ใช่สัญญาณของการฉีดวัคซีนที่ไม่เป็นผล แต่เป็นสิ่งย้ำเตือนให้โลกได้ประจักษ์ว่า แม้ในประเทศที่มีสัดส่วนการได้รับวัคซีนสูงแล้ว ก็ยังไม่ควรประมาท

เซเชลส์ลดการ์ดรับนักท่องเที่ยว

ย้อนกลับไปในเดือนที่ผ่านมา เชเซลส์มั่นใจในการรับมือต่อโควิด-19 ของตนเองมาก จน ‘ลดการ์ดลง’ เปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวได้เริงร่าทั่วเกาะ

ด้วยจำนวนผู้ติดเชื้อน้อยนิด และการฉีดวัคซีนในคนจำนวนมากที่กำลังดำเนินการอยู่ ประเทศซึ่งพึ่งพาการท่องเที่ยวเป็นหลักแห่งนี้ เปิดประเทศอีกครั้งเพื่อต้อนรับนักท่องเที่ยวจากแทบทุกประเทศ  ซึ่งหมายความว่าใครก็ตามที่มีผลตรวจโควิดเป็นลบ สามารถเข้าประเทศได้โดยไม่ต้องกักตัว 

ถือเป็นก้าวใหญ่ของประเทศที่กว่า 72% ของ GDP มาจากอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว และมีส่วนในการจ้างงานมากกว่า 30% ของประชากร แน่นอนว่าการเปิดประเทศเช่นนี้ มีผลต่อผู้คนทั้งทางตรงและทางอ้อม

ณ จุดนั้น หมู่เกาะเซเชลส์มีบันทึกจำนวนผู้ติดเชื้อน้อยกว่า 3,800 ราย และจำนวนผู้เสียชีวิตเพียง 16 ราย

เปิดประเทศ...ผู้ติดเชื้อพุ่งทันที

ทันใดนั้น จำนวนผู้ติดเชื้อรวมเพิ่มขึ้นเป็นสองเท่า ทะยานสู่จำนวน 9,184 ราย และผู้เสียชีวิตเพิ่มเป็น 32 ราย จากข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุขเมื่อวันพฤหัสบดี (13 พฤษภาคม) 

ยังไม่แน่ชัดว่า การระบาดครั้งนี้มีต้นตอมาจากอะไร แต่ซิลเวสเตอร์ ราเดอกอน รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศและท่องเที่ยวเปิดเผยว่า เชื้อไวรัสแฝงตัวอยู่ในประเทศมาตลอด และเกิดการระบาดเมื่อผู้คนได้รับวัคซีนและรู้สึกมั่นใจมากขึ้นในการออกไปที่สาธารณะ รวมไปถึงการพัฒนาระบบการติดตามและการทดสอบการติดเชื้อ ที่ทำให้รัฐบาลตรวจเจอผู้ติดเชื้อเพิ่มมากขึ้นด้วย

ยอดผู้ติดเชื้อ ที่ผ่านการฉีดวัคซีนเรียบร้อย

สาธารณรัฐเซเชลส์พึ่งพาวัคซีน Sinopharm และ Covishield จากประเทศจีน และ AstraZeneca ที่ผลิตในประเทศอินเดีย โดยจากจำนวนผู้ที่ได้รับวัคซีนทั้งหมดนั้น 57%ได้รับวัคซีน Sinopharm ซึ่งฉีดให้แก่ประชากรอายุ 18-60 ปี และ 42% ได้รับวัคซีน Covishield ซึ่งฉีดให้แก่ผู้มีอายุ 60 ปีขึ้นไป

ประมาณ 37% ของผู้ที่ได้รับเชื้อก่อนวันที่ 8 พฤษภาคม เป็นผู้ได้รับวัคซีนครบโดสแล้ว แต่รัฐบาลกล่าวว่า ข้อมูลยังไม่สรุปออกมาว่าเป็นวัคซีนยี่ห้อใด

“กว่า 20% ของผู้ที่ถูกนำตัวส่งเข้ารักษาในโรงพยาบาลเป็นผู้ได้รับวัคซีนแล้ว แต่เป็นรายที่มีอาการไม่ร้ายแรงนัก” รัฐมนตรีกระทรวงสาธารณสุขกล่าวเมื่อวันเสาร์ (15 พฤษภาคม) 

ทั้งนี้ เขายังระบุว่า คนที่ได้รับวัคซีนแล้วแทบไม่มีอาการร้ายแรง และไม่มีผู้เสียชีวิตเป็นผู้ที่เคยได้รับวัคซีนเลย มีเพียงสองรายเท่านั้นที่อยู่ในห้องไอซียู

“บทสรุปมีอยู่ว่าวัคซีนช่วยผู้คนได้ ไม่ว่าใครที่ฉีดวัคซีนแล้วจะไม่สร้างความลำบากเพิ่มเติม เราเชื่อว่าวัคซีนทั้งคู่ ช่วยประเทศนี้จากสถานการณ์ที่เลวร้ายได้” 

วัคซีนเหล่านี้ บอกอะไรเราได้บ้าง

การที่มีคนได้รับวัคซีน แต่ยังติดเชื้อโควิด-19 ได้ ชี้ให้เห็นว่าวัคซีนไม่ได้ผลเสมอไป อย่างไรก็ตาม ทางการท้องถิ่นในเซเชลส์ และผู้เชี่ยวชาญ รวมถึง WHO ระบุว่าสถานการณ์ตอนนี้ โดยรวมไม่ “เหนือความคาดหมาย” 

แม้ว่าวัคซีนทั้งสองยี่ห้อได้รับการรับรองจาก WHO แล้ว ก็ไม่มีอันไหนที่รับรองผล 100% ต่อโควิด-19 

บริษัท AstraZeneca อ้างว่าวัคซีนของตน มีประสิทธิภาพต้านอาการของโควิด-19 อยู่ที่ 76% และสามารถยับยั้งการป่วยรุนแรงได้ 100%

ขณะที่ Sinopharm มีประสิทธิภาพในการต้านอาการของไวรัสโคโรนาและการเข้าโรงพยาบาลที่ 79% อ้างอิงจากข้อมูลการทดลองจากนานาชาติครั้งที่ 3

โควิดจะไม่มีวันหายไป...เราทำได้แค่ป้องกัน

ดอกเตอร์ ริชาร์ด มิฮิโก ผู้ประสานงานโครงการวัคซีนป้องกันโรค ที่สำนักงานประจำภูมิภาคแอฟริกาของ WHO (องค์การอนามัยโลก) กล่าวว่า ข้อมูลของเซเชลส์นั้นตรงกับหลักฐานว่าวัคซีนป้องกันโควิด-19 นั้นมีประสิทธิภาพสูง ต่อการป้องกันโรคในขั้นรุนแรง การรักษาในโรงพยาบาล และการเสียชีวิต

“ไม่มีเหตุผลที่การระบาดของโรคจะสิ้นสุดลง จนกว่าทุกคนจะได้กับการป้องกัน” เขาระบุเพิ่มเติม

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ไมเคิล ลิน อาจารย์ด้านประสาทชีววิทยา และชีววิศวกรรม มหาวิทยาลัย Stanford ระบุว่าวัคซีนมีประสิทธิภาพต่อคนในเกาะทั้งหมดเพียง 20% ซึ่งยังไม่ถึงขั้นควบคุมผู้ติดเชื้อได้ ถึงแม้พวกเขาจะฉีดวัคซีนแล้วก็ตาม

สายพันธุ์อินเดียยังมาไม่ถึงที่นี่

สำนักข่าวในหมู่เกาะเซเชลส์รายงานเมื่อเดือนที่แล้วว่า พบผู้ติดเชื้อโควิด-19 สายพันธุ์ที่ตรวจพบครั้งแรกที่แอฟริกาใต้ในหมู่เกาะเซเชลส์ อย่างไรก็ตามยังไม่มีการตรวจพบไวรัสสายพันธุ์อินเดีย 

ราเดอกอน ยอมรับว่าเป็นไปได้ว่าอาจมีไวรัสสายพันธุ์อื่น ๆ จากนานาประเทศแอบแฝงอยู่ แต่การตรวจสอบสารทางพันธุกรรมที่ยังมีข้อจำกัด ทำให้ไม่มีการตรวจพบ

หากเชื้อจากแอฟริกาใต้เริ่มแพร่ระบาด อาจจะส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพของวัคซีน โดยเฉพาะ AstraZeneca ที่แสดงประสิทธิภาพต่ำต่อไวรัสสายพันธุ์แอฟริกา

เครื่องเตือนใจถึงโควิด-19 

หมู่เกาะเซเชลส์คือเครื่องเตือนใจว่า แม้มีการฉีดวัคซีนหมู่ในผู้คนจำนวนมาก แต่การติดเชื้อก็ยังไม่สิ้นสุดลง 

“วัคซีนมีประโยชน์เพื่อลดการติดเชื้อขั้นรุนแรง แต่อาจไม่ได้ให้ภูมิคุ้มกัน หรือการป้องกันการติดเชื้ออย่างสมบูรณ์ต่อเชื้อโควิด-19 มันเป็นเพียงภาพสะท้อนถึงความมองโลกในแง่ดีขั้นสุดของพวกเราก็ว่าได้” เจเรมี ลิน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สังกัดโรงเรียนสาธารณสุข ซอวซีฮอค มหาวิทยาลัยแห่งชาติชาติสิงคโปร์ ระบุ 

เซเชลส์ไม่ใช่โลกทั้งใบ

แต่คาสซีย์ เบอรี ศาสตราจารย์ด้านภูมิคุ้มกันจากมหาวิทยาลัย Murduch ในกรุงเพิร์ธ ตั้งข้อสังเกตว่าสถานการณ์ในเซเชลส์ไม่ใช่ภาพสะท้อนของสถานการณ์โลก 

เบอรีระบุว่า อัตราการติดเชื้อของคนที่ฉีดวัคซีนแล้วขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ เช่น ชนิดวัคซีนที่ได้รับ และพันธุกรรมของประชากร ภูมิคุ้มกันหมู่จะสามารถเกิดขึ้นได้ง่ายในประเทศที่ใช้วัคซีนประสิทธิภาพสูง เช่น Pfizer ที่มีประสิทธิภาพมากกว่า 90% 

เธอยังกล่าวว่า การได้วัคซีนใด ๆ ก็ตาม เป็นสิ่งที่พึงปรารถนามากกว่า การไม่ได้ฉีดวัคซีนอะไรเลย และวัคซีนที่มีประสิทธิภาพต่ำ ยังน่าพิศมัยกว่าการต้องเผชิญกับอัตราการเสียชีวิต 1% ของไวรัสมหากาฬชนิดนี้โดยลำพัง 

“วัคซีนจะมีประสิทธิภาพมากในการป้องกันการเสียชีวิต และการได้รับวัคซีนใด ๆ ก็ตามที่คุณสามารถเข้าถึงได้ คือข้อได้เปรียบ และมันดีกว่าการรอวัคซีนที่สมบูรณ์แบบอย่างแน่นอน” เบอรีกล่าวย้ำ 

เธออธิบายว่า หมู่เกาะเซเชลล์คือเรื่องราวเกี่ยวกับประสิทธิภาพของวัคซีน ขณะเดียวกันก็เป็นคำเตือนว่าวัคซีนไม่อาจเยียวยาทุกสิ่ง และประเทศต่าง ๆ ก็ต้องคำนึงว่ามันยังมีไวรัสสายพันธุ์อื่น ๆ และการติดเชื้อแบบใหม่อยู่

“เราทุกคนกำลังแข่งขันเพื่อรับการฉีดวัคซีน แต่ก็ยังจำเป็นต้องคำนึงว่าการเว้นระยะห่างทางสังคมก็สำคัญ อากาศในที่โล่ง และหน้ากากอนามัยก็เป็นการป้องกันล่วงหน้าที่มีประสิทธิภาพ ฉันคิดว่ามันก็ยังจำเป็นอยู่” เบอรี ทิ้งท้าย

 โลกจะต้องอยู่กับโควิด-19 ต่อไป

เจนนิเฟอร์ หวง นักวิจัยด้านระบาดวิทยาของบริษัทระดมสมอง RAND จากแคลิฟอร์เนีย ตั้งข้อสังเกตว่า ไม่ใช่ทุกประเทศที่มีทางเลือกในการเข้าถึงวัคซีนที่มีประสิทธิภาพมากกว่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากข้อจำกัดด้าน ‘อุณหภูมิ’ ที่วัคซีนบางชนิดจำเป็นต้องใช้ 

“ในหมู่ผู้เชี่ยวชาญด้านสาธารณสุข พวกเขายอมรับมากขึ้นว่าวัคซีนมีความสำคัญต่อการบรรเทาอาการจากโควิด -19 แต่ก็ไม่สามารถกำจัดการแพร่กระจายหรือการแพร่ระบาดได้”

"ดังนั้น โควิดจะไม่หายไปไหน สิ่งที่เป็นไปได้มากที่สุดคือ โลกจะต้องอยู่กับโควิดต่อไป"

เรื่อง : นราธร เนตรากูล
ภาพ : Reuters