รู้จัก “โรคสมองเมาแผ่นดินไหว” และ “สมองหลอนแผ่นดินไหว”

รู้จัก “สมองเมาแผ่นดินไหว” และ “สมองหลอนแผ่นดินไหว” อาการหลังแผ่นดินไหวที่หลายคนไม่เคยรู้

หลังเหตุการณ์แผ่นดินไหว หลายคนอาจยังรู้สึกเวียนศีรษะ โคลงเคลง แม้แรงสั่นสะเทือนจะสิ้นสุดไปแล้ว อาการเหล่านี้อาจไม่ใช่แค่ความเครียดหรือจิตตกชั่วคราว แต่อาจเป็น “โรคสมองเมาแผ่นดินไหว” (Earthquake Drunk) หรือ “สมองหลอนแผ่นดินไหว” (Earthquake Illusion) ที่ควรทำความเข้าใจ โดย ผศ.นพ.สุรัตน์ ตันประเวช แพทย์เวชปฏิบัติทางประสาทวิทยา เผยว่า อาการเหล่านี้พบได้จริงในคนจำนวนไม่น้อย โดยเฉพาะในประเทศที่เกิดแผ่นดินไหวบ่อยอย่างญี่ปุ่น

1. “สมองเมาแผ่นดินไหว” (Earthquake Drunk)

รู้จักในชื่อทางการแพทย์ว่า Post-Earthquake Dizziness Syndrome (PEDS) เป็นอาการเวียนศีรษะ โคลงเคลง คล้ายเมารถหรือเหมือนเพิ่งลงจากเรือ บางคนอาจคลื่นไส้ ไม่สบายตัว สาเหตุเกิดจากการรบกวนของระบบทรงตัวในหูชั้นใน (vestibular system) ซึ่งทำให้สมองสับสนระหว่างความรู้สึกว่า “พื้นเคลื่อนไหว” กับการมองเห็นที่บอกว่า “ทุกอย่างนิ่งแล้ว”

งานวิจัยในญี่ปุ่น เช่น หลังแผ่นดินไหวโทโฮกุ ปี 2011 และคุมาโมโตะ ปี 2016 พบว่าผู้รอดชีวิตกว่า 42% มีอาการโคลงเคลงต่อเนื่องเป็นสัปดาห์หรือหลายเดือน โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ในอาคารสูงช่วงเกิดเหตุ ซึ่งแรงสั่นจะรู้สึกชัดเจนกว่าบนพื้นดิน

2. “สมองหลอนแผ่นดินไหว” (Earthquake Illusion)

เป็นอาการทางจิตใจที่รู้สึกเหมือนแผ่นดินยังสั่น แม้เหตุการณ์จะจบลงแล้ว อาการนี้เกิดจากความตื่นตัวสูง หรือความเครียดหลังเผชิญเหตุการณ์สะเทือนขวัญ จนสมองสร้าง “ภาพจำหลอก” ว่ากำลังเกิดแผ่นดินไหวอีกครั้ง ผู้ที่เป็นอาจมีอาการวิตกกังวล นอนไม่หลับ หรือกลัวการขึ้นตึก กลัวใช้รถไฟฟ้า ซึ่งเป็นอาการคล้าย โรค PTSD (Post-Traumatic Stress Disorder)

กลไกหนึ่งที่อธิบายได้คือ สมองพยายามประมวลผลข้อมูลจากตาและระบบการทรงตัวที่ขัดแย้งกัน ระหว่างนั้น ฮอร์โมนความเครียดอย่างคอร์ติซอลและอะดรีนาลีนจะหลั่งออกมามาก ทำให้ไวต่อความรู้สึกภายในร่างกายมากขึ้น จนอาการเวียนศีรษะหรือคลื่นไส้ยิ่งรุนแรง

ใครบ้างเสี่ยงเป็นมากกว่าคนอื่น?

 • ผู้มีปัญหาวิตกกังวลเรื้อรัง

 • ผู้เคยเป็นไมเกรน

 • ผู้ไวต่อการเมารถ เมาเรือ

 • ผู้ที่อยู่ในอาคารสูงหรือเผชิญกับแผ่นดินไหวขนาดใหญ่โดยตรง

วิธีบรรเทาอาการ

แม้ยังไม่มีการรักษาเฉพาะทางโดยตรง แต่สามารถใช้แนวทางดูแลเบื้องต้น เช่น

 • พักสายตา มองไปไกล ๆ เช่น ขอบฟ้า

 • จิบน้ำ นอนพักในที่เงียบ

 • หากเวียนหัวมาก ทานยาแก้เวียนศีรษะได้ 2-3 วัน

 • สำหรับอาการใจสั่น-จิตตก ทำสมาธิ หลีกเลี่ยงการเสพข่าวซ้ำ ๆ

 • หากนอนไม่หลับหรือเครียดจนกระทบชีวิตประจำวัน ควรปรึกษาแพทย์

หลังแผ่นดินไหว ผู้คนอาจเผชิญอาการแปลก ๆ ทั้งทางร่างกายและจิตใจ เช่น เวียนศีรษะ รู้สึกว่าพื้นยังไหว หรือเกิดภาพจำซ้ำจนกลายเป็นความหลอน อาการเหล่านี้เรียกว่า “สมองเมาแผ่นดินไหว” และ “สมองหลอนแผ่นดินไหว” เป็นกลุ่มอาการที่พบได้จริง โดยเฉพาะในผู้ที่เคยผ่านเหตุการณ์สะเทือนใจหรือไวต่อความเครียด การรู้เท่าทันอาการจะช่วยให้เรารับมือได้อย่างเข้าใจและไม่ตื่นตระหนก

ข่าวที่เกี่ยวข้อง 
 

แผ่นดินไหวล่าสุด กทม. ออกประกาศเขตพื้นที่ประสบสาธารณภัย ระดับ 2
รอยเลื่อนสกายคืออะไร? จุดเสี่ยงแผ่นดินไหวใหญ่ในเมียนมาที่ไทยต้องรู้
‘แผ่นดินไหวกรุงเทพฯ’ ตึกถล่มย่านจตุจักร มีคนติดภายใน 43 ราย ช่วยได้แล้ว 7
แผ่นดินไหว กทม. ‘สุริยะ’ สั่งหยุดเดินรถไฟฟ้า-ขนส่งทุกสถานี
วิธีเอาตัวรอดหลังแผ่นดินไหว ปลอดภัยไว้ก่อนทุกสถานการณ์