ผลวิจัยชี้ "รูม่านตา" บ่งบองถึงสัญญาณลับแห่งความเร้าอารมณ์ที่เราอาจไม่เคยรู้

งานวิจัยล่าสุดโดยอแมนดา เมเยอร์ (Amanda Meyer) อาจารย์อาวุโส สาขากายวิภาคศาสตร์และพยาธิวิทยา และโมนิกา ซิมานยี (Monika Zimanyi) รองศาสตราจารย์สาขากายวิภาคศาสตร์ มหาวิทยาลัยเจมส์คุก (James Cook University) ที่เผยแพร่ในวารสารวิทยาศาสตร์ต่างชาติ The Conversation ได้ยืนยันสิ่งที่นักเขียนนิยายและคนส่วนใหญ่เชื่อกันมานานว่า รูม่านตาของเรามีแนวโน้มที่จะขยายใหญ่ขึ้นจริงเมื่อเราเร้าอารมณ์ทางเพศ การค้นพบนี้ไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่ในวงการวิทยาศาสตร์ แต่เป็นการตอกย้ำความเข้าใจเกี่ยวกับกลไกการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติของมนุษย์ที่ซับซ้อน

เบื้องหลังการขยายตัวของ "รูม่านตา"

รูม่านตา ซึ่งเป็นช่องเปิดสีดำตรงกลางม่านตา ทำหน้าที่ควบคุมปริมาณแสงที่เข้าสู่ดวงตา ปกติจะมีขนาด 2-4 มิลลิเมตรในที่สว่าง และ 4-8 มิลลิเมตรในที่มืด การเปลี่ยนแปลงขนาดของรูม่านตานั้นถูกควบคุมโดยกล้ามเนื้อเล็ก ๆ สองส่วนในม่านตา ภายใต้การควบคุมของระบบประสาทอัตโนมัติ

โดยมีระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (Parasympathetic Nervous System) หรือระบบประสาทสำหรับการพักผ่อนและย่อยอาหาร ที่จะกระตุ้นกล้ามเนื้อหูรูดรอบขอบรูม่านตาให้หดตัว ทำให้รูม่านตาเล็กลง และระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic Nervous System) หรือระบบประสาทอัตโนมัติ ซึ่งมีหน้าที่ กระตุ้นร่างกายให้ตอบสนองต่อความเครียด อันตราย หรือสถานการณ์ฉุกเฉิน ที่จะกระตุ้นกล้ามเนื้ออีกส่วนหนึ่งให้สั้นลง ทำให้รูม่านตาขยายใหญ่ขึ้น

ทั้งนี้การขยายตัวของรูม่านตาเมื่อเราเร้าอารมณ์นั้นเกี่ยวข้องกับระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic Nervous System) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการตอบสนองทางสรีรวิทยาต่อสิ่งเร้าที่กระตุ้นอารมณ์รุนแรง คล้ายกับการตอบสนองต่อสถานการณ์ที่ต้อง สู้ หนี กิน และรวมถึง การมีเพศสัมพันธ์ นักวิทยาศาสตร์บางคนเรียกการตอบสนองเหล่านี้ว่า "หก F" ที่รวมถึงการโฟกัสด้วยเช่นกัน

ความหลากหลายทางเพศกับการขยายรูม่านตา

จากการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลจากงานวิจัยที่ครอบคลุมกลุ่มตัวอย่างหลากหลาย แสดงให้เห็นว่า แสดงให้เห็นว่า รูม่านตาของผู้ชาย มีแนวโน้มที่จะขยายตัวตามรสนิยมทางเพศของพวกเขา ตัวอย่างเช่น ผู้ชายรักต่างเพศจะมีการขยายรูม่านตามากขึ้นเมื่อเห็นภาพอีโรติกของผู้หญิง ในขณะที่ชายเกย์จะมีการตอบสนองที่ชัดเจนต่อภาพอีโรติกของผู้ชาย

และรูม่านตาของผู้หญิง มีการตอบสนองที่หลากหลายกว่า ทั้งผู้หญิงเลสเบี้ยนและผู้หญิงรักต่างเพศต่างก็มีการขยายรูม่านตาเมื่อเห็นภาพอีโรติกของผู้ชาย และผู้หญิงรักต่างเพศยังมีการตอบสนองต่อภาพอีโรติกทั้งชายและหญิง

ทั้งนี้งานวิจัยยังชี้ให้เห็นว่ารูม่านตาที่มีขนาดประมาณ 5 มิลลิเมตรนั้นเป็นขนาดที่น่าดึงดูดใจที่สุดสำหรับผู้ใหญ่หนุ่มสาว แม้ว่าขนาดนี้จะผิดปกติในสภาพแสงจ้าก็ตาม ซึ่งแนวคิดนี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ ย้อนกลับไปในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา (Renaissance Era)ในอิตาลี สตรีชั้นสูงเคยใช้ยาหยอดตาที่ทำจากพืชพิษเบลลาดอนนา (Atropa belladonna) หรือพืชที่มีประวัติยาวนานทั้งในด้านการแพทย์แต่อันตรายอย่างมากหากใช้ไม่ถูกต้อง เพื่อให้รูม่านตาขยาย สร้างรูปลักษณ์ที่ดูมีเสน่ห์และเย้ายวนใจ 

การตอบสนองของรูม่านตาในมิติการเข้าสังคม

การขยายตัวของรูม่านตายังมีบทบาทในการปฏิสัมพันธ์ทางสังคม การศึกษาพบว่าฮอร์โมนออกซิโตซิน ซึ่งเกี่ยวข้องกับความผูกพันและความไว้วางใจ ช่วยเพิ่มการตอบสนองของรูม่านตาต่อการแสดงออกทางอารมณ์ นอกจากนี้ การประสานการขยายตัวของรูม่านตาระหว่างบุคคลยังเชื่อมโยงกับการทำงานร่วมกันเป็นทีมที่ดีขึ้นและความดึงดูดซึ่งกันและกัน ซึ่งสะท้อนถึงสภาวะการเร้าอารมณ์ร่วมกันในระดับจิตใต้สำนึก

ดังนั้นการทำความเข้าใจกลไกทางชีวภาพเหล่านี้มีความสำคัญทั้งในทางการแพทย์ และสาขาเทคโนโลยีที่กำลังพัฒนาอย่างรวดเร็ว เช่น การวิเคราะห์พฤติกรรมมนุษย์ การพัฒนาระบบปัญญาประดิษฐ์ AI ที่เข้าใจอารมณ์ การใช้กล้องและซอฟต์แวร์วิเคราะห์การเคลื่อนไหวของดวงตาและขนาดรูม่านตาอาจกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในการศึกษาปฏิกิริยาของผู้ใช้ต่อผลิตภัณฑ์ เทคโนโลยี หรือเนื้อหาดิจิทัลต่าง ๆ ในอนาคต

อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญยังคงเน้นย้ำว่า บริบทเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง การขยายรูม่านตาเพียงอย่างเดียวไม่สามารถสรุปได้ว่าบุคคลนั้นเร้าอารมณ์หรือดึงดูดคุณเสมอไป สารเสพติด, ยาบางชนิด, ภาวะทางการแพทย์ เช่น ต้อหิน, ความเครียด, ความวิตกกังวล, ความเจ็บปวด หรือแม้แต่การใช้สมองในการแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ ก็สามารถทำให้รูม่านตาขยายได้เช่นกัน