องค์การนามัยโลก รายงาน โรคทางระบบประสาทค่า 11 ล้านคนทั่วโลก

11 ล้านคือตัวเลขผู้เสียชีวิตจากโรคทางระบบประสาท ขณะที่ 3,000 ล้านคนกำลังได้รับผลกระทบจากโรคนี้

โรคทางระบบประสาทกำลังกระทบคนทั่วโลก 

องค์การอนามัยโลก (WHO) ออกคำเตือนในวันนี้ว่า มีไม่ถึงหนึ่งในสามของประเทศทั่วโลกที่มีนโยบายระดับชาติเพื่อรับมือกับภาระของโรคทางระบบประสาทที่เพิ่มขึ้น ซึ่งโรคเหล่านี้เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตมากกว่า 11 ล้านรายทั่วโลกในแต่ละปี รายงานสถานะโลกด้านประสาทวิทยาฉบับใหม่ของ WHO ที่เผยแพร่ในวันนี้ ระบุว่า ปัจจุบันโรคทางระบบประสาทส่งผลกระทบต่อประชากรมากกว่า 40% ของโลก หรือคิดเป็นกว่า 3 พันล้านคนทั่วโลก

10 อันดับแรกของโรคทางระบบประสาทที่ก่อให้เกิดการเสียชีวิตและความพิการมากที่สุดในปี 2021 ได้แก่ 

1. โรคหลอดเลือดสมอง 
2. ภาวะสมองขาดออกซิเจนในทารกแรกเกิด 
3. โรคไมเกรน 
4. โรคอัลไซเมอร์และภาวะสมองเสื่อมชนิดอื่น ๆ 
5. โรคปลายประสาทอักเสบจากเบาหวาน 
6. โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ 
7. โรคลมชักไม่ทราบสาเหตุ 
8. ภาวะแทรกซ้อนทางระบบประสาทที่เกี่ยวข้องกับการคลอดก่อนกำหนด 
9. โรคออทิซึม 
10. มะเร็งของระบบประสาท

ประเทศรายได้น้อยได้รับผลกระทบมาก 

ประเทศรายได้น้อยมีจำนวนแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทวิทยาน้อยกว่าประเทศรายได้สูงมากกว่า 80 เท่า ทั้งที่โรคเหล่านี้สร้างภาระต่อระบบสุขภาพอย่างหนัก ประเทศรายได้ต่ำและปานกลางจำนวนมากยังขาดแผนยุทธศาสตร์ งบประมาณ และบุคลากรด้านสุขภาพที่เพียงพอ WHO จึงเรียกร้องให้มีการดำเนินงานอย่างเร่งด่วน โดยใช้หลักฐานทางวิทยาศาสตร์และความร่วมมือระดับโลก เพื่อยกระดับการดูแลสุขภาพสมองและการรักษาโรคทางระบบประสาทให้ทั่วถึงยิ่งขึ้น

ดร.เจเรมี ฟาร์ราร์ ผู้ช่วยผู้อำนวยการใหญ่ของ WHO ฝ่ายส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค และควบคุมโรค กล่าวว่า “เมื่อมีคนหนึ่งในสามของประชากรโลกที่กำลังเผชิญกับโรคที่กระทบต่อสมองของพวกเขา เราจำเป็นต้องทำทุกอย่างเท่าที่ทำได้เพื่อให้พวกเขาได้รับการดูแลรักษาที่เหมาะสม โรคทางระบบประสาทจำนวนมากสามารถป้องกันหรือรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่บริการสุขภาพเหล่านี้ยังคงเข้าถึงได้ยาก โดยเฉพาะในพื้นที่ชนบทและพื้นที่ที่ขาดแคลน ซึ่งผู้ป่วยมักต้องเผชิญกับการตีตราทางสังคม การถูกกีดกัน และความยากลำบากทางการเงิน เราต้องร่วมมือกันเพื่อให้ผู้ป่วยและครอบครัวได้รับความสำคัญสูงสุด และทำให้การดูแลสุขภาพสมองเป็นวาระสำคัญที่ได้รับการลงทุนอย่างจริงจัง”

คนยังไม่ตระหนักโรคทางระบบประสาทเท่าที่ควร

มีเพียง 53% ของประเทศสมาชิก WHO (102 ประเทศจากทั้งหมด 194 ประเทศ) ที่ส่งข้อมูลเข้าร่วมรายงาน ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าประเด็นด้าน “ประสาทวิทยา” ยังได้รับความสนใจไม่เพียงพอ โดยมีเพียง 32% ของประเทศสมาชิก (63 ประเทศ) ที่มีนโยบายระดับชาติเพื่อรับมือกับโรคทางระบบประสาท และมีเพียง 18% (34 ประเทศ) เท่านั้นที่รายงานว่ามีงบประมาณเฉพาะด้านเพื่อดำเนินงานเรื่องนี้

เมื่อขาดกรอบนโยบายที่เข้มแข็ง ระบบสาธารณสุขก็จะยังคงกระจัดกระจาย ขาดทรัพยากร และไม่สามารถตอบสนองต่อความต้องการของผู้ป่วยและครอบครัวได้อย่างเพียงพอ แม้จะมีการรณรงค์ให้ความรู้และความพยายามผลักดันนโยบายในหลายประเทศ แต่ก็ยังมีช่องว่างอีกมากที่ต้องพัฒนา ทั้งการลดการตีตราทางสังคม เร่งปฏิรูประบบ และทำให้ผู้คนหลายล้านคนได้รับการดูแลและการยอมรับที่พวกเขาสมควรได้รับ

การรักษาที่เข้าถึงยาก

ปัญหาสำคัญ คือ บริการสุขภาพที่จำเป็นยังคง “ห่างไกลเกินเอื้อม” สำหรับคนส่วนใหญ่ 

ปัจจุบันมีเพียง 25% ของประเทศสมาชิก จำนวน 49 ประเทศ ที่บรรจุโรคทางระบบประสาทไว้ในชุดสิทธิประโยชน์ของระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า บริการสำคัญ เช่น หน่วยดูแลโรคหลอดเลือดสมอง แผนกประสาทวิทยาเด็ก การฟื้นฟูสมรรถภาพ และการดูแลแบบประคับประคอง มักขาดแคลน หรือมีเฉพาะในเขตเมือง 

ส่งผลให้ประชากรในพื้นที่ชนบทและพื้นที่ด้อยโอกาสไม่สามารถเข้าถึงการรักษาที่ช่วยชีวิตและยืดคุณภาพชีวิตได้

รายงานยังเปิดเผยถึง การขาดแคลนบุคลากรทางการแพทย์อย่างรุนแรง โดยเฉพาะในประเทศรายได้น้อยที่มีจำนวนแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทวิทยาน้อยกว่าประเทศรายได้สูงถึง 82 เท่า เมื่อเทียบต่อประชากร 100,000 คน ความขาดแคลนนี้ทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากไม่สามารถเข้าถึงการวินิจฉัย การรักษา และการดูแลอย่างต่อเนื่องได้ทันเวลา

โรคทางระบบประสาทหลายชนิดจำเป็นต้องได้รับการดูแลตลอดชีวิต แต่มีเพียง 46 ประเทศสมาชิก ที่มีบริการสนับสนุนผู้ดูแลผู้ป่วย และมีเพียง 44 ประเทศสมาชิก ที่มีกฎหมายคุ้มครองผู้ดูแลโดยเฉพาะ ทำให้ผู้ดูแลที่ไม่ได้รับค่าตอบแทน  ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผู้หญิง ต้องแบกรับภาระโดยไม่ได้รับการยอมรับหรือการสนับสนุน ส่งผลให้เกิดความเหลื่อมล้ำทางสังคมและภาระทางการเงินต่อครอบครัวอย่างมาก

รายงานยังชี้ให้เห็นถึง ระบบข้อมูลสุขภาพที่อ่อนแอ และการขาดแคลนงบประมาณสำหรับการวิจัยอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในประเทศรายได้ต่ำและปานกลาง ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อการตัดสินใจเชิงนโยบายโดยอาศัยหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ และขัดขวางการออกแบบนโยบายที่มีประสิทธิภาพเพื่อจัดการกับโรคทางระบบประสาทในระยะยาว

ทั่วโลกต้องร่วมกันแก้ไขปัญหา

ภาระของโรคทางระบบประสาทจะยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และจะยิ่งขยายช่องว่างความเหลื่อมล้ำทางสุขภาพในระดับโลก องค์การอนามัยโลก (WHO) จึงเรียกร้องให้รัฐบาลทั่วโลกเร่งดำเนินการในประเด็นสำคัญต่อไปนี้

• กำหนดให้โรคทางระบบประสาทเป็นวาระสำคัญด้านนโยบาย ด้วยความเป็นผู้นำที่เข้มแข็งและการลงทุนอย่างต่อเนื่อง
• ขยายการเข้าถึงการดูแลรักษาโรคทางระบบประสาท ผ่านระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าและการพัฒนาระบบสาธารณสุขให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
• ส่งเสริมสุขภาพสมองตลอดช่วงชีวิต ด้วยการดำเนินงานร่วมกันระหว่างหลายภาคส่วน เพื่อจัดการกับปัจจัยเสี่ยงและส่งเสริมปัจจัยป้องกันที่สำคัญ
• เสริมสร้างระบบข้อมูลและการติดตามประเมินผล เพื่อให้สามารถตัดสินใจเชิงนโยบายได้อย่างมีหลักฐานรองรับ และสร้างความรับผิดชอบต่อสาธารณะอย่างโปร่งใส