‘ปรัชญาพอเพียง’ มรดกล้ำค่า ปรับใช้ได้ทุกยุคสมัย รวย-จน สุขได้เหมือนกัน
เราจะหาจุดร่วมเพื่อนำหลักการนี้มาปรับใช้ให้เข้ากับวิถีชีวิตของเราได้อย่างไร ทีเอ็นเอ็นจะพามาสำรวจ
เศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) ทรงมีพระราชดำรัสชี้แนะแนวทางการดำเนินชีวิตแก่พสกนิกรชาวไทยมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2517 เพื่อให้สามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคงและยั่งยืน ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ โดยเน้นการพึ่งพาตนเอง ความพอประมาณ และการสร้างภูมิคุ้มกัน แก่นแท้ของปรัชญานี้อยู่ที่การรู้จักความพอดี ไม่ประมาท ใช้ชีวิตอย่างมีสติและเหตุผล เรียนรู้และพัฒนาตนเองอยู่เสมอ เพื่อความสามารถในการพึ่งตนเองและช่วยเหลือผู้อื่นในท้ายที่สุด
พอดี พอมี พอเพียง: สูตรสำเร็จสู่ชีวิตที่สมดุล มั่นคง ยั่งยืน
ตัวอย่างการประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในชีวิตจริงมีให้เห็นมากมาย เช่น
- เกษตรกรทำเกษตรทฤษฎีใหม่ตามแนวพระราชดำริ ด้วยการแบ่งพื้นที่เป็นสัดส่วนเพื่อปลูกพืชหลากหลายชนิด เลี้ยงสัตว์ และขุดบ่อเก็บกักน้ำ ทำให้เกิดความมั่นคงทางอาหารและรายได้ ลดความเสี่ยงจากภัยธรรมชาติ ตลาด และการพึ่งพาภายนอก
- ผู้ประกอบการที่มีการจัดสรรกำไรส่วนหนึ่งเป็นเงินออม ลงทุนในธุรกิจอย่างระมัดระวัง ฝึกพนักงานให้มีทักษะที่หลากหลาย มีวินัยการใช้จ่าย และดำเนินงานอย่างโปร่งใส จนมีความสามารถในการปรับตัวผ่านวิกฤตเศรษฐกิจต่าง ๆ มาได้
- ชุมชนที่ร่วมมือกันฟื้นฟูป่าชุมชน เพาะพันธุ์พืชท้องถิ่น บริหารจัดการน้ำ และจัดตั้งกองทุนสวัสดิการ ทำให้คนในชุมชนมีคุณภาพชีวิตที่ดี เอื้อเฟื้อแบ่งปันกัน สามารถพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน
เหล่านี้คือตัวอย่างที่ชี้ให้เห็นว่า หลักเศรษฐกิจพอเพียงสามารถปรับใช้ได้ในทุกระดับ ตั้งแต่ปัจเจกบุคคล ครอบครัว ชุมชน ธุรกิจ ไปจนถึงประเทศชาติ
พอเพียง... ทางเลือกสู่ชีวิตที่มีความสุข มั่นคง ทุกระดับรายได้
ความพอเพียงนั้น ไม่ได้ขึ้นกับระดับรายได้หรือสถานะทางเศรษฐกิจเท่านั้น แต่เป็นเรื่องของทัศนคติ ค่านิยม และการเลือกใช้ชีวิตของแต่ละคน ไม่ว่าจะรวยหรือจนก็สามารถใช้ชีวิตแบบพอเพียงได้ทั้งสิ้น อย่างไรก็ตาม ความพอเพียงของคนต่างกลุ่มก็อาจแตกต่างกันไปบ้าง เช่น
- คนมีรายได้น้อย อาจต้องใช้ชีวิตอย่างประหยัด เก็บออมทีละเล็กละน้อย เช่น ปลูกผักสวนครัวไว้กินเอง ซ่อมแซมของใช้แทนการซื้อใหม่ เป็นต้น การใช้ชีวิตแบบพอเพียงจะช่วยให้มีเงินเหลือเก็บ ไม่เป็นหนี้สิน มีความมั่นคงในระยะยาว
- คนรายได้สูง ความพอเพียงอาจหมายถึงการไม่บริโภคฟุ่มเฟือย รู้จักพิจารณาก่อนซื้อ ลดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็น แบ่งเงินส่วนหนึ่งเพื่อการออมและการลงทุน ใช้จ่ายอย่างมีเหตุผล ไม่ก่อหนี้เกินความสามารถในการชำระคืน เพื่อสร้างความมั่นคงให้กับตนเองและครอบครัว
ตัวอย่างเช่น ครอบครัวนายสมชายมีรายได้น้อย พวกเขาจึงปลูกผักสวนครัว เลี้ยงปลา ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัด ส่งลูกเรียนโรงเรียนรัฐบาล และเก็บออมเงินไว้ใช้ยามฉุกเฉิน พวกเขาอาจมีชีวิตที่เรียบง่าย แต่ก็มีความสุขในแบบของตัวเอง
ส่วนครอบครัวนายกฤษณ์มีรายได้สูง เขาจึงแบ่งรายได้เป็นส่วนๆ เพื่อเก็บออมและลงทุนในกองทุนความเสี่ยงต่ำ ซื้อประกันชีวิตและสุขภาพ วางแผนเกษียณ และควบคุมรายจ่ายฟุ่มเฟือย ทำให้มีเงินพอใช้ในยามฉุกเฉิน ไม่เดือดร้อนเวลาที่รายได้ลดลง และมีความมั่นคงในอนาคต
จะเห็นว่า ทั้ง 2 ครอบครัวต่างก็ใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียง โดยปรับให้เข้ากับบริบทของฐานะและการดำเนินชีวิตของตน ซึ่งทำให้มีชีวิตที่มั่นคงในแบบของตัวเอง
ความพอเพียง ที่ใช้ได้ในทุกๆ ด้าน
นอกจากด้านการเงินและเศรษฐกิจแล้ว เราสามารถประยุกต์หลักเศรษฐกิจพอเพียงในด้านอื่นๆ ได้ด้วย เช่น
- ความพอเพียงด้านสุขภาพ: การรับประทานอาหารแต่พอดี ออกกำลังกายสม่ำเสมอ พักผ่อนให้เพียงพอ และหลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยงต่อสุขภาพ
- ความพอเพียงด้านสังคมและวัฒนธรรม: การมีน้ำใจช่วยเหลือแบ่งปันกัน เคารพสิทธิผู้อื่น เสียสละเพื่อส่วนรวม อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและวัฒนธรรมท้องถิ่น รู้จักพอและหยุดเอาเปรียบผู้อื่นหรือธรรมชาติ
- ความพอเพียงด้านจิตใจ: การฝึกสติ มีความเมตตา ให้อภัย ไม่ยึดติดกับวัตถุหรือความสำเร็จ รู้จักปล่อยวาง พอใจในสิ่งที่ตนมี และมีความสุขกับชีวิตในแต่ละขณะ
ดังนั้น จะเห็นได้ว่า เศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาที่ครอบคลุมการดำเนินชีวิตในทุกด้าน ไม่ใช่แค่เรื่องเศรษฐกิจเท่านั้น หากเราน้อมนำหลักการนี้มาปรับใช้ในการใช้ชีวิต การทำงาน และการอยู่ร่วมกันในสังคม ก็จะทำให้เกิดความสมดุล มั่นคง และความสุขที่แท้จริงในระยะยาวได้ ไม่ว่าจะอยู่ในสถานะหรือช่วงชีวิตใด
เอกสารอ้างอิง:
- สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2560). ประมวลคำในพระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร ตั้งแต่ พุทธศักราช ๒๔๙๓ - ๒๕๕๙. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
- ปรียานุช พิบูลสราวุธ. (2555). การประยุกต์ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาประเทศตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง.
- ศูนย์ศึกษาเศรษฐกิจพอเพียง สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์. (2552). รายงานการศึกษาวิจัยการนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในการบริหารจัดการธุรกิจ. กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.