“ข้าวไทยและคุณค่าทางโภชนาการ” แต่ละชนิด เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร

ข้าว ถือเป็นอาหารหลักที่มีแทบทุกมื้ออาหาร หากินได้ง่ายที่สุดแล้วสำหรับประเทศไทย เพราะในไทยมีข้าวมากมาย หลากสีหลายสายพันธุ์ แต่มีคุณค่าทั้งเหมือน และ แตกต่างกันไป

เนื่องในวันพืชมงคล 10 พฤษภาคม 2567 กรมอนามัย ได้หยิบเรื่องของ “ข้าวไทยและคุณค่าทางโภชนาการ” มาให้ได้ทราบกันว่า นอกจาก “ข้าว” จะเป็นแหล่งคาร์โบไฮเดรตหลักที่ให้พลังงานกับร่างกายแล้ว ในแต่ละชนิดเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร โดยแบ่งออกเป็น 2 ชนิดใหญ่ ๆ ดังนี้

1. ข้าวขาว หรือ ข้าวขัดสี

เกิดจากการขัดสีหลาย ๆ ครั้ง จนเยื่อหุ้มเมล็ดและจมูกข้าวหลุดออกไป ทำให้เกิดการสูญเสียวิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ

2. ข้าวกล้อง หรือ ข้าวซ้อมมือ

เป็นข้าวที่สีเอาเปลือก (แกลบ) ออก แต่ยังมีจมูกข้าวและรำข้าว หรือ เยื่อหุ้มเมล็ดข้าวเหลืออยู่ ซึ่งทั้ง 2 ส่วนนั้นมีคุณค่าทางโภชนาการสูง อุดมไปด้วยสารอาหาร วิตามิน แร่ธาตุ ใยอาหาร นอกจากนี้ ยังมีข้าวต่าง ๆ ที่มีสีแดงเข้มเกือบดำ ที่อุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการมากมาย เช่น

-  2.1 ข้าวหอมนิล

มีชื่อเรียกหลายอย่าง เช่น ข้าวก่ำ ข้าวเหนียวดำ ประกอบไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยในเรื่องการหมุนเวียนของระบบเลือด ชะลอการเสื่อมของเซลล์ ป้องกันโรคหัวใจ ยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งปอด เซลล์มะเร็งกระเพาะ ลดคอเรสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ เพิ่มระดับไขมันดีในเลือด มีผลต่อการทำงานของต่อมใต้สมอง ยับยั้งการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร ยับยั้งการรวมตัวของเกล็ดเลือดและลดน้ำตาลในเลือดได้

- 2.2 ข้าวไรซ์เบอร์รี่

เกิดจาการผสมพันธุ์ระหว่างข้าวเจ้าหอมนิลกับข้าวขาวดอกมะลิ 105 มีเมล็ดเรียวยาว สีม่วงเข้ม มีกลิ่นหอมมะลิ มีสารต้านอนุมูลอิสระ สังกะสีและโฟเลตสูง ลดความเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ด้านมะเร็งช่วยควบคุมน้ำตาล ช่วยบำรุงโลหิตสำหรับผู้ที่เป็นโรคโลหิตจากการขาดธาตุเหล็ก

- 2.3 ข้าวสังข์หยด 

ข้าวพื้นเมืองของจังหวัดพัทลุง มีวิตามินบี 3 สูง ซึ่งมีความสำคัญต่อระบบผิวหนังและประสาท ถ้าขาดวิตามินนี้จะทำให้เกิดโรค Pellagra ทำให้มีอาการผิดปกติทางระบบประสาท ความจำเสื่อม ทำให้ผิวหนังที่ถูกแสงแดดอักเสบเป็นผื่นแดงและลอก

- 2.4 ข้าวสินเหล็ก

เกิดจากการผสมพันธุ์ระหว่างข้าวเจ้าหอมนิลกับข้าวขาวหอมมะลิ 105 มีสีขาว กลิ่นหอม เมล็ดเรียวยาว มีธาตุเหล็กสูง ลดกลไกการอักเสบในเลือด ช่วยลดไตรกลีเซอไรด์ในเลือด มีวิตามินบี 1 สูง ช่วยป้องกันโรคเหน็บชา

- 2.5 ข้าวเหนียวลืมผัว

ข้าวพื้นเมืองของจังหวัดตาก มีกลิ่นหอม รสชาติอร่อย และเป็นข้าวที่ยังไม่ได้ผ่านการขัดสี จึงมีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีสารต้านอนุมูลอิสระ เป็นแหล่งวิตามินบี 1 บี 2 ธาตุเหล็ก แคลเซียม และ แมงกานีส ป้องกันโรคหัวใจ ลดการแข็งตัวของเลือด ลดการขยายตัวของเซลล์มะเร็ง บำรุงตับ ป้องกันโรคอัลไซเมอร์ ลดไขมันในเส้นเลือด โรคเบาหวาน และโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศ

- 2.6 ข้าวเล็บนก

ข้าวพื้นเมืองที่นิยมปลูกในภาคใต้ รสชาติดี เคี้ยวนุ่มปาก อร่อย  

นอกจากนี้สิ่งสำคัญในการกินข้าว คือ การเลือกข้าวที่ผ่านขัดสีน้อยที่สุด อย่างจำพวก “ข้าวกล้อง” หรือ “ข่าวสีต่าง ๆ” เพราะทำให้ได้ใยอาหารเพิ่มขึ้น ย่อยช้า จะทำให้รู้สึกอิ่มนาน ช่วยควบคุมน้ำหนัก และการขับถ่ายดีขึ้น

การบริโภคสิ่งใดมากเกินไป ไม่ได้ส่งผลดีเสมอไป ควรกินให้พอดี เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายในแต่ละวัน ยึดหลักการกินแบ่งส่วน 2 1 1 คึอ ผัก 2 ข้าว 1 เนื้อสัตว์หรือไข่ 1 เพื่อการกินที่ครบถ้วนใน 1 จาน 1 มื้อ

ข้อมูลจาก กรมอนามัย

ภาพจาก Getty Images