‘ฐานทัพสหรัฐในตาคลี’ ร่องรอยที่มากกว่าสงคราม คือ มรดกที่ G.I. ทิ้งไว้

ในยุคสงครามเย็น ประเทศไทยได้เข้าร่วมเป็นพันธมิตรกับสหรัฐอเมริกาในการต่อต้านการแผ่ขยายของลัทธิคอมมิวนิสต์ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยการสนับสนุนสหรัฐฯ ในสงครามเวียดนามนับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2507 เป็นต้นมา ซึ่งนำไปสู่การเข้ามาตั้งฐานทัพของกองทัพสหรัฐในดินแดนไทยหลายแห่ง รวมถึงการเข้ามาประจำการของทหารอเมริกันจำนวนมาก

หนึ่งในฐานทัพสำคัญของสหรัฐฯ ในไทยช่วงเวลานั้นคือ ฐานทัพอากาศตาคลี ในพื้นที่อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ ซึ่งก่อนหน้านี้เคยเป็นฐานทัพของกองทัพญี่ปุ่นสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยในปี พ.ศ. 2504 ทหารอเมริกันที่ถูกเกณฑ์และส่งไปรบ (หรือที่เรียกว่า ทหารจีไอ) ได้เริ่มเข้ามาประจำการในฐานทัพแห่งนี้ ก่อนจะมีการปรับปรุงให้กลายเป็นฐานทัพอากาศถาวรหรือ "กองบิน 4" ในปี พ.ศ. 2507 และยังคงถูกใช้งานโดยกองทัพสหรัฐจนถึงปี พ.ศ. 2516

การเข้ามาของทหารอเมริกันจำนวนมากได้ส่งผลให้บริบทของอำเภอตาคลีและพื้นที่ใกล้เคียงเกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในหลากหลายมิติ ทั้งทางสังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม บรรยากาศของชุมชนที่เคยเงียบสงบ กลายเป็นย่านที่เต็มไปด้วยแสงสีเสียงและสีสันของสถานบันเทิงยามค่ำคืน เพื่อตอบสนองความต้องการของทหารอเมริกัน ตลอดแนวถนนเกิดการผุดขึ้นของสถานบริการ ผับ บาร์ ไนต์คลับ และซ่องโสเภณี ซึ่งถือเป็นแหล่งสร้างรายได้หลักที่ดึงดูดผู้คนจากที่อื่นๆ ให้เข้ามาทำงานอย่างต่อเนื่อง

ในช่วงปี 2515 อำเภอตาคลีได้กลายเป็นศูนย์กลางบันเทิงยามค่ำคืนสำหรับทหารอเมริกัน จากการเก็บข้อมูลในพื้นที่พบว่า จำนวนบาร์และไนต์คลับในอำเภอนี้มีมากกว่าจำนวนวัด โดยสถานบันเทิงเหล่านี้ได้สร้างรายได้ให้กับผู้หญิงในท้องถิ่นเป็นอย่างดี 

ในมุมมองเชิงบวก การใช้จ่ายเงินของทหารอเมริกันนับเป็นการอัดฉีดรายได้อย่างมหาศาลสู่เศรษฐกิจท้องถิ่น ผ่านธุรกิจการค้าและการบริการต่างๆ ที่เกิดขึ้นใหม่เป็นจำนวนมาก ส่งผลให้เศรษฐกิจในพื้นที่เฟื่องฟูขึ้นอย่างรวดเร็ว สร้างงานและรายได้ให้กับประชาชนในชุมชน พร้อมกับดึงดูดแรงงานต่างถิ่นเข้ามาอย่างมากมาย อาจกล่าวได้ว่า การเข้ามาของฐานทัพสหรัฐได้เปลี่ยนอำเภอตาคลีที่เคยเงียบเหงาให้กลายเป็นศูนย์กลางเศรษฐกิจชั้นนำของภาคเหนือตอนล่างไปโดยปริยาย

อย่างไรก็ดี การเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างก้าวกระโดดนี้ ก็มาพร้อมกับผลกระทบทางสังคมและปัญหาในระยะยาวหลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ปัญหาการแพร่ระบาดของสิ่งเสพติด ทั้งยาเสพติด บุหรี่ และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ที่กลายเป็นสินค้าขายดีในสถานบันเทิงต่างๆ การค้าประเวณีที่ขยายตัวอย่างมากเพื่อตอบสนองความต้องการทางเพศของทหาร ไปจนถึงปัญหาเด็กลูกครึ่งที่เกิดจากทหารอเมริกัน ซึ่งส่วนใหญ่ถูกทอดทิ้งให้เติบโตมาโดยขาดความอบอุ่น ปัญหาเหล่านี้ได้ส่งผลในเชิงลบต่อคุณภาพชีวิตและสุขภาวะทางจิตใจของสมาชิกในสังคม สืบเนื่องเป็นปัญหาเรื้อรังยาวนานหลายทศวรรษหลังการถอนตัวของกองทัพสหรัฐ

นอกจากนี้ การไหลบ่าของวัฒนธรรมอเมริกันผ่านการปฏิสัมพันธ์กับทหารจีไอ ยังส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและรสนิยมของผู้คนในชุมชนอย่างสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นการแต่งกาย อาหารการกิน ความบันเทิง ดนตรี ไปจนถึงค่านิยมและโลกทัศน์ต่างๆ สิ่งเหล่านี้ได้เข้ามาครอบงำและผสมกลมกลืนกับวัฒนธรรมไทยดั้งเดิม จนยากที่จะแยกออกจากกันได้ในที่สุด

กล่าวโดยสรุป การตั้งฐานทัพอากาศตาคลีของกองทัพสหรัฐในช่วงสงครามเวียดนาม ได้ส่งผลกระทบอย่างมหาศาลต่อพัฒนาการของชุมชนท้องถิ่นในภาคเหนือตอนล่างของไทย ทั้งในแง่ของความเจริญทางเศรษฐกิจ อันเป็นประโยชน์ในระยะสั้น ไปพร้อมกับปัญหาทางสังคมและวัฒนธรรม ที่ฝังรากลึกจนกลายเป็นประเด็นท้าทายในระยะยาว ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในตาคลีนั้น จึงเป็นตัวอย่างที่สะท้อนให้เห็นถึงผลกระทบหลากหลายมิติของฐานทัพสหรัฐ ที่มีต่อสังคมไทยในวงกว้าง ควบคู่ไปกับบทบาทของไทยในการสนับสนุนยุทธศาสตร์ด้านความมั่นคงของสหรัฐฯ ช่วงสงครามเย็น ภายใต้การต่อต้านการแผ่ขยายของลัทธิคอมมิวนิสต์ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้