จาก "ทักษิณ" ถึง "แพทองธาร" ครม.สัญจร กลไกการเมืองเน้นผลลัพธ์สู่ท้องถิ่น

การประชุมคณะรัฐมนตรีสัญจร (ครม.สัญจร) ถือเป็นหนึ่งในกลไกสำคัญที่ช่วยเชื่อมโยงการบริหารส่วนกลางกับท้องถิ่นในประเทศไทย ครม.สัญจรครั้งแรกเริ่มต้นในยุครัฐบาล พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัน เมื่อในการบริหารบ้านเมืองยุคนั้น (ราว พ.ศ. 2531 - 2532)  พบว่าขาดความเชื่อมโยงกับประชาชน พลเอกชาติชาย จึงริเริ่มวิธีให้ฝ่ายบริหารออกสัญจรไปประชุมยังพื้นที่ต่างจังหวัด แทนที่จะประชุมกันที่ทำเนียบรัฐบาลเพียงอย่างเดียว ต่อมาจึงมีชื่อเรียกว่า ครม. สัญจร

แม้ ครม.สัญจร จะเริ่มต้นในยุคพล.อ.ชาติชาย แต่ ครม.สัญจร ที่อยู่ในภพจำของคนไทยส่วนใหญ่ คือ ครม.สัญจร ในยุคของ “ทักษิณ ชินวัตร” ที่ใช้อำเภออาจสามารถ จ.ร้อยเอ็ด เป็นจุดตั้งต้น  โดย “ทักษิณ” ใช้ยุทธศาสตร์การสัญจรในลักษณะค่ำไหนนอนนั่น จนทำให้สื่อมวลชนในยุคนั้นขนานนาม ครม.สัญจร ในช่วงนั้นว่า “ทัวร์นกขมิ้น” 

นอกจากการนำผู้บริหารของประเทศลงไปนั่งจับเข่าคุยกับชาวบ้านแบบปูเสื่อแล้ว ภาพต่าง ๆ ของ “ทัวร์นกขมิ้น” กิจกรรมในช่วง 5 วัน ยังถูกถ่ายทอดสดไปทั่วประเทศอีกด้วย  แม้การมาเยือน อ.อาจสามารถ ของทักษิณ ทำให้หลายคนมองว่าไม่ต่างกับเรียลลิตี้โชว์ ที่สร้างภาพการแก้จนผ่านหน้าจอทีวีช่อง UBC 16 ซึ่งขณะนั้นมีสมาชิกกว่า 7.6 แสนคน  แต่ผลจากการลงพื้นที่แบบเข้าถึงก็ได้ใจคนอีสานไปเต็ม ๆ เพราะถือเป็นนายกรัฐมนตรีคนแรกที่มาเยือนอีสานถึงถิ่น 

แม้ “ครม.สัญจร ” อาจถูกมองว่าเป็นการสร้างภาพลักษณ์ทางการเมือง แต่ในแง่ดีก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าถือเป็นกิจกรรมของรัฐบาลที่ช่วยเชื่อมโยงระหว่างประชาชนกับรัฐบาลได้เป็นอย่างดี เพราะเสมือนกับการเปิดพื้นที่ให้ประชาชนและหน่วยงานท้องถิ่นได้แสดงความคิดเห็นโดยตรง ไปจนถึงสามารถผลักดันโครงการพัฒนาที่ตอบสนองความต้องการของพื้นที่ นำไปสู่ผลลัพธ์ในเชิงนโยบายที่เป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาพื้นที่ในทุกภูมิภาค

ครม.สัญจรจึงกลายเป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศในหลายรัฐบาล ทั้งรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร , รัฐบาลพล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา , รัฐบาลเศรษฐา ทวีสิน มาจนถึงรัฐบาลของแพทองธาร ชินวัตร บุตรสาวของทักษิณ ที่ใช้จังหวัดเชียงใหม่ เป็นจุดแรกในการจัด ครม.สัญจร ครั้งแรก 

แม้การประชุม ครม.สัญจร ของแพทองธารผู้เป็นลูก ดูเหมือนจะมีลีลาต่างจากผู้เป็นพ่อที่เอาผ้าขาวม้าผูกเอว ขี่มอเตอร์ไซต์บนถนนลูกรัง ไปจนถึงนั่งเสื้อ ปั้นข้าวเหนียวร่วงวงกินข้าวกับชาวบ้าน มาเป็นการสวมผ้าฝ้ายทอมือ พร้อมควงสามี ลูกสาว ลูกชาย เพราะอยากให้ลูกเห็นการำงานของแม่ เรียกว่าเปลี่ยนจากสไตล์ติดดินมาเป็นสไตล์คุณแม่อบอุ่น แต่ผลลัพธ์ของ ครม.สัญจรยังคงเน้นการนำงบประมาณลงไปในพื้นที่เพื่อขับเคลื่อนให้เห็นผลลัพธ์เช่นเดิม

สำหรับ ครม.สัญจร เชียงใหม่ภายใต้แนวคิด ‘From Flood to Flourish ฟื้นคืนสู่ความเฟื่องฟู’ เพื่อเป้าหมายพลิกฟื้นเศรษฐกิจของเมืองเชียงใหม่ และ เมืองเชียงราย ที่บอบช้ำจากมหาอุทกภัยที่รุนแรงที่สุดในรอบ 60 ปี และพร้อมที่จะต้อนรับนักท่องเที่ยวในช่วงฤดูหนาวซึ่งเป็นช่วงไฮซีซัน โดยที่ประชุม ครม.สัญจร ในรัฐบาลแพทองธาร ได้อนุมัติโครงการเร่งด่วนของจังหวัดเชียงใหม่และเชียงราย ฟื้นฟูพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบจากน้ำท่วม รวม 39 โครงการ ที่ครม.สัญจร เชียงใหม่ เห็นชอบวงเงิน 641 ล้านบาท

เรียบเรียงโดย : วุฒิพันธุ์ เปรมาสวัสดิ์ รองบรรณาธิการ TNNOnline