ปั่นจักรยานอาจช่วยป้องกันคุณจากโรคสมองเสื่อมได้ วิจัยชี้

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โรคสมองเสื่อมและอัลไซเมอร์กลายเป็นปัญหาสำคัญทางสาธารณสุขที่หลายประเทศทั่วโลกให้ความสนใจ งานวิจัยใหม่ที่เผยแพร่เมื่อไม่นานมานี้ ชี้ให้เห็นว่าการ “ปั่นจักรยาน” อาจเป็นกุญแจสำคัญในการปกป้องสมองและลดความเสี่ยงต่อภาวะสมองเสื่อมได้อย่างมีนัยสำคัญ

การศึกษาใหญ่ในสหราชอาณาจักร

ทีมนักวิจัยได้ติดตามกลุ่มประชากรเกือบ 480,000 คน ในสหราชอาณาจักร อายุระหว่าง 40–69 ปี เป็นระยะเวลายาวนานเฉลี่ย 13 ปี เพื่อเปรียบเทียบรูปแบบการเดินทางกับความเสี่ยงต่อการเกิดโรคสมองเสื่อม

ผลการศึกษาพบว่า ผู้ที่เลือกใช้จักรยานเป็นพาหนะในการเดินทาง มีความเสี่ยงเป็น โรคสมองเสื่อมโดยรวมลดลงถึง 19% เมื่อเทียบกับผู้ที่ใช้ยานพาหนะที่ไม่ค่อยเคลื่อนไหว เช่น รถยนต์ รถโดยสารสาธารณะ หรือรถไฟ

ที่สำคัญยังพบว่า ผู้ที่ปั่นจักรยานมีความเสี่ยงเป็น โรคอัลไซเมอร์ ลดลงประมาณ 22% ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ

ทำไมปั่นจักรยานถึงช่วยสมองได้?

นักวิจัยอธิบายว่า การปั่นจักรยานไม่เพียงเป็นการออกกำลังกายที่ช่วยให้หัวใจและหลอดเลือดแข็งแรงเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อสมองโดยตรง โดยเฉพาะ ฮิปโปแคมปัส (hippocampus) ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของสมองที่เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้และความจำ

การสแกนสมองพบว่า ผู้ที่ปั่นจักรยานเป็นประจำมีขนาดฮิปโปแคมปัสใหญ่กว่าผู้ที่เดินทางแบบไม่ใช้แรง ซึ่งอาจช่วยชะลอการเสื่อมถอยของความจำได้

งานวิจัยยังไม่ยืนยัน “สาเหตุ-ผล”

อย่างไรก็ตาม นักวิจัยย้ำว่านี่เป็น งานวิจัยเชิงสังเกต (observational study) หมายความว่าพบเพียงความสัมพันธ์ แต่ยังไม่สามารถสรุปได้ว่า “การปั่นจักรยานทำให้ความเสี่ยงสมองเสื่อมลดลง” โดยตรง

ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่อาจมีบทบาทร่วม เช่น

 •รูปแบบการใช้ชีวิตโดยรวม

 •อาหารการกิน

 •ระดับการศึกษา

 •สภาวะสุขภาพพื้นฐาน

ดังนั้น แม้ผลการศึกษาจะมีความน่าสนใจและเป็นข่าวดี แต่ก็ยังจำเป็นต้องมีงานวิจัยเพิ่มเติมที่ใช้การทดลองแบบควบคุมเพื่อยืนยันข้อสรุปให้ชัดเจนยิ่งขึ้น

ข้อแนะนำสำหรับชีวิตประจำวัน

แม้ผลวิจัยจะยังไม่ฟันธง 100% แต่สิ่งหนึ่งที่ชัดเจนคือ การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอมีประโยชน์ต่อสมองและร่างกายแน่นอน การเลือกปั่นจักรยานแทนการขับรถหรือใช้ขนส่งสาธารณะในบางโอกาส จึงเป็นวิธีง่ายๆ ที่ช่วยให้ร่างกายแข็งแรงขึ้น ลดความเสี่ยงโรคหัวใจ เบาหวาน และอาจช่วยปกป้องสมองในระยะยาวได้

สำหรับผู้ที่ไม่สะดวกปั่นจักรยาน การเดินเร็ว ว่ายน้ำ หรือออกกำลังกายแบบแอโรบิกก็สามารถให้ผลใกล้เคียงกัน

งานวิจัยหลายชิ้นระบุว่าการออกกำลังกายสัมพันธ์กับความเสี่ยงต่อภาวะสมองเสื่อมที่ลดลงมาอย่างยาวนาน จนกระทั่งคณะกรรมการแลนเซ็ต (Lancet Commission) ปี 2024 ระบุว่าการออกกำลังกายเป็นหนึ่งใน 14 ปัจจัยที่ช่วยป้องกันหรือชะลอการเกิดภาวะสมองเสื่อมได้ประมาณ 45% ปัจจุบันมีผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมมากกว่า 55 ล้านคนทั่วโลก และคาดว่าจำนวนผู้ป่วยจะเพิ่มขึ้นเกือบสามเท่าภายในปี 2050