ปรับค่าจ้างฝีมือ 13 สาขา สะท้อนทิศทางเศรษฐกิจใหม่ หรือแค่ตามน้ำตลาดแรงงาน?

เปิดมุมวิเคราะห์การปรับอัตราค่าจ้างฝีมือ 13 สาขา ครม.รับทราบตามข้อเสนอ ก.แรงงาน เป็นแค่การตอบสนองตลาดแรงงาน หรือการวางรากฐานเศรษฐกิจใหม่ที่ต้องการแรงงานทักษะสูง?

เมื่อ “ค่าจ้างฝีมือ” กลายเป็นเครื่องมือชี้อนาคตแรงงานไทย

การที่คณะรัฐมนตรีรับทราบประกาศอัตราค่าจ้างตามมาตรฐานฝีมือใน 13 สาขา ดูเผิน ๆ เหมือนการอัปเดตตัวเลขตามกลไกปกติ แต่ในความเป็นจริง นี่อาจเป็นสัญญาณเตือนถึงความจำเป็นในการจัดโครงสร้างตลาดแรงงานไทยให้สอดคล้องกับยุคเปลี่ยนผ่านทางเทคโนโลยีและเศรษฐกิจระดับโลก

แรงงานที่ได้รับการกำหนดค่าจ้างเฉพาะ เช่น นักเขียนโปรแกรม (ภาษาซี), ช่างควบคุมหุ่นยนต์อุตสาหกรรม หรือผู้ดูแลระบบเครือข่าย ไม่ใช่อาชีพแบบดั้งเดิม แต่เป็นอาชีพที่สะท้อนทิศทางของเศรษฐกิจที่เปลี่ยนไป ซึ่งจำเป็นต้องอาศัยแรงงานที่มีทักษะเฉพาะด้านและการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง

ช่องว่างค่าจ้างกับทักษะ ก้าวสู่อนาคตหรือถอยหลังไปอดีต?

ในทางหนึ่ง อัตราค่าจ้างฝีมือที่ปรับใหม่นี้ดูเหมือนจะตั้งใจ “ยกเพดาน” ให้สอดคล้องกับความสามารถที่เพิ่มขึ้นของแรงงาน เช่น ค่าจ้างระดับ 800 บาทต่อวัน สำหรับช่างเครื่องปรับอากาศในห้องสะอาดระดับ 2 หรือ 770 บาทต่อวันสำหรับผู้ดูแลระบบเครือข่าย

แต่หากมองอีกด้าน ค่าจ้างต่ำสุดที่ 485 บาทต่อวันสำหรับพนักงานขับรถบรรทุก ก็ยังตั้งคำถามได้ว่า อัตรานี้เพียงพอหรือไม่เมื่อเทียบกับภาระงาน ความเสี่ยง และค่าครองชีพในหลายพื้นที่ของประเทศ

สิ่งนี้นำไปสู่คำถามเชิงโครงสร้างว่า นโยบายค่าจ้างฝีมือถูกออกแบบเพื่อ “ยกระดับคุณภาพชีวิตแรงงาน” หรือเพื่อ “รักษาระดับต้นทุนของนายจ้าง” ในเศรษฐกิจที่แข่งขันสูง

กระบวนการที่ ‘ฟังมากขึ้น’ แต่อาจยังไม่ ‘เปลี่ยนแปลงพอ’

หากพิจารณาเบื้องหลังการจัดทำอัตราค่าจ้างครั้งนี้ จะพบว่ารัฐบาลได้พยายามมีส่วนร่วมมากขึ้น โดยแต่งตั้งคณะอนุกรรมการ 3 ชุด เพื่อรับฟังเสียงจากทั้งฝ่ายนายจ้างและลูกจ้าง รวมถึงดูข้อมูลตลาดจริง

กระนั้น ความท้าทายคือ การรับฟังนั้นจะสามารถเปลี่ยนผ่านสู่ “การปฏิรูปเชิงโครงสร้าง” ได้จริงเพียงใด เพราะการปรับค่าจ้างยังคงยึดหลัก ‘เฉพาะคนที่ผ่านการทดสอบมาตรฐานฝีมือ’ เท่านั้น ซึ่งในความเป็นจริง แรงงานจำนวนมากที่มีทักษะกลับไม่สามารถเข้าถึงกระบวนการประเมินนี้ได้เลย

โอกาสใหม่ในตลาดแรงงาน หรือแค่ปรับตัวเลขให้ดูทันสมัย?

รายชื่ออาชีพที่ได้รับอัตราค่าจ้างฝีมือใหม่ ชี้ให้เห็นภาพของอนาคตแรงงานไทยที่ภาครัฐคาดหวัง เช่น การผลักดันเทคโนโลยีสารสนเทศ การเพิ่มศักยภาพด้านโลจิสติกส์ หรือแม้แต่การส่งออกซอฟต์พาวเวอร์ผ่าน “ผู้ฝึกสอนมวยไทย”

แต่คำถามคือ รัฐบาลได้เตรียมระบบการศึกษาวิชาชีพหรือระบบฝึกอบรมเพื่อป้อนแรงงานใหม่เข้าสู่สาขาเหล่านี้แล้วหรือยัง หรือยังคงปล่อยให้เกิดการขาดแคลนแรงงานคุณภาพ และนำไปสู่การแก้ปัญหาด้วยการดึงแรงงานจากต่างประเทศซ้ำแล้วซ้ำอีก

ค่าจ้างฝีมือเป็นเครื่องมือ ไม่ใช่คำตอบสุดท้าย

การกำหนดอัตราค่าจ้างตามมาตรฐานฝีมือเป็นเพียง “จุดเริ่มต้น” ของการวางโครงสร้างตลาดแรงงานที่มีประสิทธิภาพ หากไม่ควบคู่กับนโยบายพัฒนาทักษะแรงงานอย่างทั่วถึง นี่อาจกลายเป็นเพียงตัวเลขในกระดาษที่ไม่ส่งผลต่อชีวิตคนทำงานในทางปฏิบัติ

สิ่งที่ภาครัฐควรคิดต่อคือ การสร้างระบบที่ทำให้แรงงานไทยจำนวนมากสามารถเข้าถึงการพัฒนาฝีมือ การทดสอบมาตรฐาน และช่องทางเข้าสู่อาชีพใหม่ได้อย่างเท่าเทียม โดยไม่ถูกทิ้งไว้หลังเส้นแบ่งของการเติบโตที่ไม่ทั่วถึง