โปรไฟล์พระโคพอ-เพียง แรกนาขวัญ 63 และลักษณะมงคลพระโค

ถือเป็นมิ่งมงคลที่สุดในวาระหนึ่ง เมื่อพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เวียนมาบรรจบครบอีกครา สิ่งที่เหล่าเกษตรกรและประชาชน ติดตามรอฟังรอดูกันทุกปี หนีไม่พ้น "พระโคกินอะไร" แต่ในปีนี้ เกิดการแพร่ระบาดของโควิด19 เพื่อความเหมาะสมต่อสถานการณ์ และป้องกันการแพร่ระบาด จึงได้งดจัดพระราชพิธี

อย่างไรก็ตาม มีการคัดเลือกพระโคในปีนี้เอาไว้ ข้อมูลจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ น่าสนใจอย่างยิ่ง จึงนำมาฝากกว่า

ขอเท้าความเบาๆ สักนิดถึง "พระโค" อันว่าพระโคนั้น ถ้าในทางศาสนาพรามหณ์ หมายถึง เทวดาผู้ทำหน้าที่เป็นพาหนะของพระอิศวรซึ่งเปรียบได้กับการใช้แรงงานและความเข้มแข็ง และเป็นสัตว์เลี้ยงที่พระกฤษณะและพระพลเทพดูแลอยู่ ซึ่งเปรียบได้กับความอุดมสมบูรณ์

สำหรับการประกอบพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ จึงได้กำหนดให้ใช้ "พระโคเพศผู้" เข้าร่วมพระราชพิธีเสมอมาตั้งแต่รัชกาลที่ 1 เพื่อเป็นตัวแทนของความเข้มแข็งและความอุดมสมบูรณ์

โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้มอบหมายให้กรมปศุสัตว์เป็นหน่วยงานดำเนินการคัดเลือกโคเพื่อเป็นพระโคตามหลักเกณฑ์ กล่าวคือ จะต้องเป็นโคที่มีลักษณะดี รูปร่างสมบูรณ์ 

• มีความสูงไม่น้อยกว่า 150 เซนติเมตร 
• ความยาวลำตัวไม่น้อยกว่า 120 เซนติเมตร 
• ความสมบูรณ์รอบอกไม่น้อยกว่า 180 เซนติเมตร 
• โคทั้งคู่จะต้องมีสีเดียวกัน
• ผิวสวย ขนเป็นมัน 
• กิริยามารยาทเรียบร้อย 
• ฝึกง่าย สอนง่ายไม่ดุร้าย 
• เขาลักษณะโค้งสวยงามเท่ากัน 
• ตาแจ่มใส 
• หูไม่มีตำหนิ 
• หางยาวสวยงามดี 
• มีขวัญหน้า 
• ขวัญทัดดอกไม้ซ้ายขวา 
• ขวัญหลังถูกต้อง 
• ขาและกีบข้อเท้าแข็งแรง 
• มองดูด้านข้างลำตัวจะเป็นสี่เหลี่ยม

ในปี 2563 กรมปศุสัตว์ ได้ทำการคัดเลือกพระโคแรกนาขวัญ จำนวน 2 คู่ คือ

พระโคแรกนาขวัญ 1 คู่ ได้แก่ พระโคพอ พระโคเพียง

พระโคสำรอง 1 คู่ ได้แก่ พระโคเพิ่ม พระโคพูล

พระโคพอ มีความสูง 165เซนติเมตร ความยาวลำตัว 223 เซนติเมตร ความสมบูรณ์ รอบอก 213 เซนติเมตร อายุ 8 ปี

พระโคเพียง มีความสูง 169 เซนติเมตร ความยาวลำตัว 238 เซนติเมตร ความสมบูรณ์ รอบอก 205 เซนติเมตร อายุ 8 ปี

 พระโคเพิ่ม มีความสูง 159 เซนติเมตร ความยาวลำตัว 230 เซนติเมตร ความสมบูรณ์ รอบอก 201 เซนติเมตร อายุ 10 ปี

พระโคพูล มีความสูง 167 เซนติเมตร ความยาวลำตัว 234 เซนติเมตร ความสมบูรณ์ รอบอก 205 เซนติเมตร อายุ 10 ปี

ซึ่งพระโคแรกนาขวัญ และพระโคสำรอง ประจำปีนี้ ทั้งหมดเป็นโคพันธุ์ขาวลำพูน มีสีผิวขาวอมชมพู ขนสีขาวสะอาด ทั้งลำตัวไม่มีจุดด่างดำ หรือสีอื่นบนลำตัว เขามีสีขาว ลำตัวเป็นลำเทียน เขาทั้งสองข้างมีลักษณะโค้งสวยงาม ดวงตาแจ่มใสสีน้ำตาลอ่อน ขนตาสีชมพู บริเวณจมูกขาว กีบสีขาว ขนหางเป็นพวงสีขาวยาว ลำตัวช่วงขาหลังและกีบมีความสมบูรณ์แข็งแรง เวลายืนและเดินสง่างามมาก

อย่างไรก็ตามโคขาวลำพูนเป็นโคพื้นเมืองสำหรับใช้งานดั้งเดิม ที่พบกันมากในอำเภอต่างๆ ของจังหวัดลำพูนและเชียงใหม่ และแพร่กระจายไปยังอำเภอต่างๆ ของจังหวัดลำปาง พะเยา และเชียงราย ที่อยู่ใกล้กับจังหวัดลำพูนและเชียงใหม่ มีลักษณะที่โดดเด่นคือมีรูปร่างสูงใหญ่ สูงโปร่ง ลำตัวมีสีขาวตลอด พู่หางขาว หนังสีชมพูส้ม จมูกสีชมพูส้ม เนื้อเขาเนื้อกีบสีน้ำตาลส้ม จากลักษณะเด่นเป็นสง่าดังกล่าว จึงได้ถูกคัดเลือกให้เป็นพระโคในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ 

ความเป็นมาของโคขาวลำพูนนั้น ยังไม่มีผู้ใดศึกษาไว้อย่างจริงจัง และยังไม่ทราบแน่นอนถึงถิ่นกำเนิดที่แท้จริง อยู่ที่ใดและมีมาแล้วตั้งแต่เมื่อใด ที่เริ่มรู้จักกันนั้นมีความเป็นมาจากการที่ภาควิชาสัตวบาล มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ริเริ่มเลี้ยงฝูงโคขาว ตั้งแต่ พ.ศ.2521 แทนฝูงโคเนื้อลูกผสมพันธุ์ต่างประเทศ เพื่อหาทางศึกษาชี้นำให้มีการอนุรักษ์และปรับปรุงพันธุ์

โคขาวลำพูนเป็นโคพื้นเมืองที่เกิดจากฝีมือและผลงานของชาวบ้านในจังหวัดลำพูน มีการพัฒนาสายพันธุ์มานานกว่า 100 ปี เลี้ยงกันแพร่หลายในจังหวัดลำพูนและเชียงใหม่ แล้วแพร่กระจายไปยังจังหวัดลำปาง พะเยา เชียงราย เกิดขึ้นมาได้อย่างไรไม่มีหลักฐานแน่ชัด บางท่านเล่าว่า เกิดจากการกลายพันธุ์ของโคพื้นเมืองในสมัยพระนางจามเทวี ผู้ครองนครหริภุญไชยพระองค์แรก เมื่อ 1,340 กว่าปีมาแล้ว และเป็นสัตว์คู่บารมีของชนชั้นปกครอง ในสมัยนั้น ใช้ลากเกวียน แต่หริภุญไชยก็ล่มสลายตั้งแต่ครั้งเมื่อพ่อขุนเม็งรายมหาราชยึดครอง อีกทั้งเป็นเมืองร้าง สมัยพม่าครองเมือง ช่วงกรุงศรีอยุธยาแตกครั้งที่ 2 พ.ศ. 2310 ในตำราฝรั่งบางเล่มกล่าวว่า ต้นตระกูลของโคพื้นเมืองในภาคพื้นเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ น่าจะเป็นโคยุโรปที่ไม่มีหนอก ซึ่งต่อมาถูกผสมข้ามโดยโคอินเดียที่มีหนอก เพราะโคในภูมิภาคนี้ส่วนใหญ่มีลักษณะของทั้งโคยุโรปและโคอินเดียรวมกัน คือมีเหนียงคอสั้น หน้าผากแบน และหูเล็กแบบโคยุโรป มีหนอกแบบโคอินเดีย

โคขาวลำพูนมีลักษณะเฉพาะตัว คือ มีสีขาวปลอดทั้งตัว ซึ่งแตกต่างจากโคสีขาวพันธุ์อื่น ๆ ที่ปาก จมูก ขอบตา กีบ เขา และพู่หางสีดำ แต่โคขาวลำพูนจะเป็นสีขาวทั้งหมด และไม่ใช่โคเผือกเพราะตาดำไม่เป็นสีชมพู เนื่องจากมีลำตัวสีขาวจึงทำให้ทนความร้อนจากแสงแดดได้ดีเป็นพิเศษ โคขาวลำพูนนับเป็นมรดกทางวัฒนธรรมและสังคมเกษตรกรรมของบรรพบุรุษชาวล้านนา ดังนั้นเราไม่ควรปล่อยปละละเลยให้สูญพันธุ์ไปโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ตามคติของศาสนาพราหมณ์ ตามตำนานกล่าวว่าโคอุสุภราชเผือกผู้มีนามว่าพระนนทิ ถือกันว่าเป็นเทพเจ้าแห่งสัตว์จัตุบาท พระนนทิ จะแปลงรูปเป็นโคให้พระอิศวรทรง ซึ่งความเชื่อนี้คนอินเดียจึงไม่ทานเนื้อโค จึงมีโคเยอะมากในประเทศอินเดีย ไทยเรารับความเชื่อของพราหมณ์มา ดังนั้น ในการประกอบพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เริ่มตั้งแต่รัชกาลที่ 1 ราชวงศ์จักรี ได้กำหนดให้มีพระโคเพศผู้เข้าร่วมในพระราชพิธีนี้

เกาะติดข่าวที่นี่

website: www.TNNThailand.com 
facebook : TNNThailand
twitter : @TNNThailand
Line : @TNNThailand
Youtube Official : TNNThailand