เปิดขั้นตอนกู้ “กับระเบิด” ของไทย และอุปกรณ์กับเครื่องจักรที่ใช้ในการทำงาน

ปฏิบัติการเก็บกู้กับระเบิด หรือทุ่นระเบิดในไทย เป็นหน้าที่หลักของหน่วยงานที่เรียกว่า “ศูนย์ปฏิบัติการทุ่นระเบิดแห่งชาติ” สังกัดศูนย์บัญชาการทางทหาร กองบัญชาการกองทัพไทย (ไม่ใช่การวางระเบิดซึ่งเป็นหน้าที่ของหน่วย EOD) ซึ่งรับผิดชอบพื้นที่เสี่ยงภัยรวมกว่า 18 จังหวัดตามแนวชายแดน ทั้งฝั่งลาว กัมพูชา พม่า และมาเลเซีย

ภาพรวมหน่วยเก็บกู้กับระเบิดในไทย

ศูนย์ปฏิบัติการทุ่นระเบิดแห่งชาติ เป็นหน่วยงานสำคัญของประเทศไทยที่มีภารกิจหลักในการตรวจค้น เก็บกู้ และทำลายทุ่นระเบิดและวัตถุระเบิดที่ยังไม่ระเบิด (UXO) เพื่อความปลอดภัยของประชาชนในพื้นที่เสี่ยง รวมทั้งฟื้นฟูพื้นที่ให้สามารถกลับมาใช้ประโยชน์ได้ตามปกติ

ทั้งนี้ หน่วยงานดังกล่าวมีทั้งกำลังพลที่ได้รับการฝึกฝนมาโดยเฉพาะ และเครื่องมือเฉพาะทางซึ่งพร้อมปฏิบัติงานในทุกสภาพภูมิประเทศและสถานการณ์ โดยมุ่งเน้นการดำเนินงานตามหลักมนุษยธรรมเป็นสำคัญ

ชุดเจ้าหน้าที่เก็บกู้กับระเบิด 

1 หน่วย จะมีทั้งหมด 5 นาย แบ่งออกเป็น

• หัวหน้าชุด
• ผู้ดูแล/สังเกตการณ์
• เจ้าหน้าที่พยาบาล
• ผู้ควบคุมเครื่องจักรกล
• เจ้าหน้าที่ตรวจค้นทุ่นระเบิด

เครื่องมือที่ใช้เก็บกู้กับระเบิด

• เครื่องจักรกวาดล้างทุ่นระเบิด แบบ GCS-200
• เครื่องจักรกวาดล้างทุ่นระเบิด แบบ Mini MineWolf (MW240)
• เครื่องตรวจจับโลหะ
• เกราะป้องกันสำหรับเจ้าหน้าที่ตรวจค้นทุ่นระเบิด (Demining Apron)

ตัวอย่างเครื่องจักรกวาดล้างทุ่นระเบิดที่ใช้งานในไทย

ประเทศไทยได้รับการสนับสนุนเครื่องจักรกวาดล้างทุ่นระเบิดจากชาติต่าง ๆ เช่น สหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น แคนาดา นอร์เวย์ เพื่อช่วยสนับสนุนการเก็บกู้กับระเบิดตามหลักมนุษยธรรม โดยเครื่องมือที่ศูนย์ปฏิบัติการทุ่นระเบิดแห่งชาติของไทยใช้งาน มีดังนี้

เครื่องจักรกวาดล้างทุ่นระเบิด แบบ GCS-200

• หุ่นยนต์ตีนตะขาบจากสหรัฐอเมริกา
• เครื่องยนต์ดีเซล 240 แรงม้า
• รองรับการหุ้มเกราะสูงสุด 20 มิลลิเมตร 
• ระยะควบคุมทางไกล 3,000 เมตร
• ติดตั้งกล้องสำหรับสังเกตสภาพพื้นที่
• ติดตั้งชุดทำลายและเก็บกู้ ซึ่งเป็นชุดอุปกรณ์ด้านหน้าตัวรถ (T-200 Tiller, F-200 Flail, M-200 Manipulator Arm, BGT-200 Bucket Gripper Tool, DB-200 Dozer Blade, PF-200 Pallet Fork เป็นต้น)

เครื่องจักรกวาดล้างทุ่นระเบิด แบบ Mini MineWolf (MW240)

• หุ่นยนต์ตีนตะขาบจากสหรัฐอเมริกา
• เครื่องยนต์ดีเซล 240 แรงม้า
• รองรับการหุ้มเกราะสูงสุด 8 มิลลิเมตร 
• ระยะควบคุมทางไกล 1,000 เมตร
• ติดตั้งกล้องสำหรับสังเกตสภาพพื้นที่
• ติดตั้งแขนกล 1 แขน สำหรับหยิบจับ หรือทำงานเก็บกู้อื่น ๆ
• ติดตั้งชุดทำลายและเก็บกู้ ซึ่งเป็นชุดอุปกรณ์ด้านหน้าตัวรถ (T206 Tiller และ F194 Flail)

Mini MineWolf (MW240) ภาพ: Pearson Engineering

ขั้นตอนและการปฏิบัติการเก็บกู้กับระเบิดในไทยโดยย่อ

1. การเตรียมการ เช่น ตรวจสอบสภาพเครื่องมือ ชุดป้องกัน เครื่องจักรกลกวาดล้างทุ่นระเบิด ฯลฯ
2. การสืบสภาพพื้นที่ ที่จะเข้าไปเก็บกู้ และระวังการวางทุ่นระเบิดทำลายรถถังหรือเครื่องจักรซ่อนอยู่ 
3. การปฏิบัติงานจะแบ่งขั้นตอนการทำงานเป็น 4 ช่วง ดังนี้ 
   1. กำหนดขอบเขตพื้นที่ปลอดภัยสำหรับให้เครื่องจักรและเจ้าหน้าที่เข้าไปเก็บกู้
   2. ใช้เครื่องจักรกลฯ หาแนววางกับระเบิด
   3. ใช้เครื่องจักรกลฯ ช่วยกำหนดขอบเขตของกับระเบิด
   4. ใช้เครื่องจักรกลฯ สุ่มตรวจพื้นที่ร่วมกับสุนัขเพื่อค้นหาและทำลายกับระเบิด

ทั้งหมดนี้เป็นภาพรวมการเก็บกู้กับระเบิดหรือทุ่นระเบิดในประเทศไทย ซึ่งเป็นหนึ่งในบทบาทสำคัญของกองทัพท่ามกลางสถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างไทยกับกัมพูชา