ต้านไม่ไหว! "อินเดีย" ยกเลิกสั่งพรีโหลดแอปรัฐบาล

รัฐบาลอินเดียตัดสินใจถอยแผนบังคับให้ผู้ผลิตสมาร์ตโฟนติดตั้งแอปของรัฐบาลล่วงหน้าในทุกเครื่อง หลังเกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนัก ว่ามาตรการดังกล่าวจะเปิดทางให้รัฐเข้าถึงอุปกรณ์ของประชาชนมากเกินไป และสั่นคลอนหลักประกันด้านความเป็นส่วนตัวในยุคดิจิทัล

เดิมที กระทรวงโทรคมนาคมอินเดียมีคำสั่งให้ผู้ผลิตสมาร์ตโฟนติดตั้งแอป Sanchar Saathi ซึ่งเป็นแอปสำหรับป้องกันการโจรกรรมและความปลอดภัยไซเบอร์ ลงในเครื่องทุกรุ่นที่จำหน่าย และกำหนดไม่ให้ผู้ใช้ปิดการทำงานของฟังก์ชันสำคัญได้ คำสั่งฉบับดังกล่าวถูกเผยแพร่ออนไลน์เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว และทันทีที่ข้อมูลหลุดออกมา ก็จุดชนวนความกังวลว่ารัฐกำลังก้าวล้ำเส้นจนกลายเป็นการสอดส่องอุปกรณ์ของประชาชน

กระทั่งวันพุธที่ผ่านมา กระทรวงโทรคมนาคมออกประกาศระบุว่า Sanchar Saathi จะยังเป็นเพียงแอปที่ประชาชนสมัครใจดาวน์โหลด และผู้ผลิตสมาร์ตโฟนจะไม่ถูกบังคับให้ติดตั้งล่วงหน้าอีกต่อไป อย่างไรก็ตาม แหล่งข่าวจากผู้ผลิตมือถือยืนยันว่า ยังไม่ได้รับหนังสือแจ้งอย่างเป็นทางการให้ยกเลิกคำสั่งเดิม ทำให้ข้อเท็จจริงในทางปฏิบัติยังอยู่ในภาวะคลุมเครือ

แม้รัฐบาลจะพยายามย้ำว่าผู้ใช้สามารถลบแอปได้ทุกเมื่อ แต่เอกสารคำสั่งเดิมกลับระบุชัดว่าฟังก์ชันของแอปต้องไม่ถูกปิดหรือจำกัดการใช้งาน ช่องว่างระหว่างถ้อยคำของรัฐกับข้อเท็จจริงในเอกสาร กลายเป็นอีกประเด็นที่ตอกย้ำข้อครหาว่ารัฐอาจพยายามลดทอนภาพความเข้มงวดของมาตรการในสายตาสาธารณะ

ฝั่งภาคประชาสังคมอย่างมูลนิธิ Internet Freedom Foundation ในนิวเดลี ระบุว่าการถอยคำสั่งครั้งนี้เป็น “พัฒนาการที่น่ายินดี” แต่ยังไม่อาจนับเป็นชัยชนะเต็มรูปแบบ พร้อมย้ำว่าควรมองสถานการณ์ด้วยความหวังอย่างระมัดระวัง จนกว่าจะมีคำสั่งทางกฎหมายอย่างเป็นลายลักษณ์อักษร และมีการตรวจสอบโดยอิสระภายใต้กฎระเบียบความมั่นคงไซเบอร์ฉบับใหม่

ขณะเดียวกัน ระบบนิเวศดิจิทัลรอบแอป Sanchar Saathi ยังขยายตัวต่อเนื่อง ทั้งการบังคับให้แพลตฟอร์มซื้อ–ขายและเทรด–อินสมาร์ตโฟน ต้องตรวจสอบหมายเลข IMEI ผ่านฐานข้อมูลส่วนกลาง และการทดสอบระบบ API ที่เปิดให้เอกชนส่งข้อมูลลูกค้าและอุปกรณ์เข้าสู่ระบบของรัฐโดยตรง ยิ่งทำให้หลายฝ่ายกังวลว่า แม้มาตรการต้องนำแอปลงเครื่องทุกเครื่องจะถูกเบรกชั่วคราว แต่อำนาจการเข้าถึงข้อมูลของรัฐอาจกำลังค่อย ๆ ปูทางขยายตัวในรูปแบบอื่นแทน