ญี่ปุ่นก้าวหน้าเรื่องการแพทย์ สร้างกระดูกขากรรไกร จากเซลล์ iPS ได้เป็นเจ้าแรกของโลก

นักวิจัยมหาวิทยาลัยเกียวโต ประกาศสามารถสร้างออร์แกนอยด์ ที่มีลักษณะคล้ายกระดูกขากรรไกร 3 มิติ จากเซลล์ต้นกำเนิดพลูริโพเทนต์ (induced pluripotent stem) หรือ iPS ของมนุษย์อ้างว่าทำได้สำเร็จเป็นทีมแรกของโลก

“ออร์แกนอยด์” คืออะไร ?

“ออร์แกนอยด์” คือ “กลุ่มเซลล์ที่ถูกเพาะเลี้ยงในห้องแล็บ” เกิดขึ้นจากการจัดเรียงตัวเองขึ้นมาให้มีโครงสร้างและหน้าที่คล้ายกับอวัยวะจริง ๆ เช่น สมอง ตับ ลำไส้ ไต หรือปอด 

สำหรับออร์แกนอยด์ของมหาวิทยาลัยเกียวโตนี้ ได้ถูกพัฒนาขึ้นมาเพื่อให้กลายเป็นเนื้อเยื่อกระดูกที่สมบูรณ์หลังจากการปลูกถ่ายเข้าไปในหนู หลังปลูกถ่ายให้กับหนูโดยเฉพาะ โดยเป็นการประยุกต์ใช้เซลล์ iPS หรือเซลล์ต้นกำเนิด

การสร้าง “กระดูกขากรรไกร” เป็นเรื่องที่ยากมาก

การสร้างกระดูกขากรรไกรโดยใช้ “ออร์แกนอยด์” หรือกลุ่มเซลล์ที่ถูกเพาะเลี้ยงในห้องแล็บ ถือเป็นเรื่องยาก เนื่องจากกระบวนการพัฒนานั้นแตกต่างจากกระดูกในส่วนอื่น ๆ ของร่างกายมนุษย์  และยังไม่มีเทคโนโลยีที่จะจำลองโครงสร้างเครือข่ายของเซลล์กระดูก ซึ่งเป็นส่วนประกอบส่วนใหญ่ของกระดูกขากรรไกรออกมาได้

ทางทีมนักวิจัยจึงได้รวบรวมและเพาะเลี้ยงเซลล์ iPS ของมนุษย์เพื่อผลิตเซลล์รวมกลุ่ม ที่ในที่สุดจะกลายเป็นเซลล์ของกระดูกขากรรไกรขึ้นมา จนในที่สุดก็สามารถสร้างเซลล์สีขาวที่มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1.0 ถึง 1.5 มิลลิเมตร ออกมาได้สำเร็จ โดยทีมวิจัยยืนยันว่ามีการสะสมแคลเซียมอยู่ภายในตัวเซลล์ดังกล่าวด้วย

หลังจากนั้นทีมนักวิจัยจึงได้ปลูกถ่ายออร์แกนอยด์กระดูกดังกล่าวลงในรูที่เจาะไว้ในขากรรไกรล่างของหนู โดย 4 สัปดาห์ต่อมา รูดังกล่าวก็ถูกเติมเต็มด้วยเนื้อเยื่อกระดูกที่คล้ายกับที่ได้จากการปลูกถ่ายกระดูกโดยทั่วไป

อาจรักษา “โรคกระดูกพรุน” ได้ด้วย ?  

ทีมนักวิจัยยังได้ทำการจำลองแบบจำลองโรคกระดูกพรุน หรือที่เรียกว่าโรคกระดูกเปราะ โดยการเพาะเลี้ยงเซลล์ iPS จากผู้ป่วยที่มีภาวะนี้ออกมา

ซึ่งก็พบว่า สามารถผลิตเนื้อเยื่อกระดูกที่แข็งแรงจากเซลล์ดังกล่าวออกมาได้ โดยจะไปซ่อมแซมการกลายพันธุ์ทางพันธุกรรม ที่ทำให้เกิดโรคกระดูกเปราะออกมาได้สำเร็จ

อย่างไรก็ตาม งานวิจัยนี้ยังอยู่ในขั้นทดสอบกับหนูเท่านั้น และจำเป็นต้องทดสอบกับมนุษย์ก่อนจึงจะสามารถพูดได้ว่าประสบความสำเร็จทางการแพทย์ของมนุษย์แล้ว

ผลการวิจัยของทีมวิจัยได้รับการตีพิมพ์ในวารสารนานาชาติ Nature Biomedical Engineering ฉบับออนไลน์เมื่อเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา : https://www.nature.com/articles/s41551-025-01419-3