ประวัติวัดนครสวรรค์ พระอารามหลวงคู่บ้านคู่เมืองปากน้ำโพ

ประวัติวัดนครสวรรค์ ศูนย์รวมศรัทธาและวัฒนธรรมแห่งลุ่มเจ้าพระยา

วัดนครสวรรค์ หรือชื่อเดิม “วัดหัวเมือง” เป็นวัดเก่าแก่ที่มีความผูกพันกับประวัติศาสตร์เมืองนครสวรรค์มาอย่างยาวนาน ด้วยที่ตั้งบริเวณตอนต้นของเมือง ผู้เดินทางเข้าสู่ปากน้ำโพในอดีตมักพบเห็นวัดนี้เป็นจุดแรก ปัจจุบันวัดตั้งอยู่ริมถนนโกสีย์ ตำบลปากน้ำโพ อำเภอเมืองนครสวรรค์ และสังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ได้รับสถาปนาเป็น พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งแต่ พ.ศ. 2528

ความเป็นมาและพัฒนาการของวัดนครสวรรค์

วัดนครสวรรค์สร้างขึ้นราวปี พ.ศ. 1972 ในช่วงปลายสมัยกรุงสุโขทัย สันนิษฐานว่าเป็นศาสนสถานสำคัญแต่โบราณ หน้าวัดในอดีตติดกับแม่น้ำเจ้าพระยา มีต้นโพธิ์ใหญ่และพระปรางค์เป็นจุดสังเกตแก่ผู้เดินทางทางน้ำ

ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาพร้อมกับการก่อสร้าง และถือเป็นวัดที่มีความสำคัญด้านพิธีกรรมและการปกครองสงฆ์ในท้องถิ่น ต่อมาแม่น้ำเปลี่ยนทิศ ทำให้ปัจจุบันหน้าวัดห่างจากแม่น้ำราว 100 เมตร แต่สถานะความสำคัญยังคงอยู่

เหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์

• พิธี ถือน้ำพิพัฒน์สัตยา เคยจัดขึ้น ณ วัดนี้ แสดงถึงบทบาทของวัดในระบบการปกครองโบราณ
• ปี พ.ศ. 2203 มีพิธีเกี่ยวกับ ช้างเผือก ก่อนจะนำถวายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
• สมัย รัชกาลที่ 5 ทรงโปรดให้พระครูสวรรค์วิถีฯ จากวัดเขา (จอมคีรีนาคพรต) มาจำพรรษาที่วัดนครสวรรค์ พร้อมขบวนแห่และการย้ายสถาปนาใหม่
• ปี พ.ศ. 2469 ใน รัชกาลที่ 7 ทรงพระราชทานทรัพย์สร้างพระอุโบสถหลังใหม่

ปูชนียวัตถุและโบราณสถาน

วัดนครสวรรค์มีพระพุทธรูปสำคัญ ได้แก่

• หลวงพ่อศรีสวรรค์ พระประธานในอุโบสถ ขนาดใหญ่ สง่างาม
• พระพุทธรูปสำริดสมัยสุโขทัย ปางมารวิชัย
• พระปรางค์/พระเจดีย์เก่า และร่องรอยโบราณสถานที่ยังคงปรากฏในพื้นที่

บทบาทในปัจจุบัน

วัดนครสวรรค์เป็นศูนย์กลางทางศาสนาและการศึกษาพระธรรมสนามหลวงของจังหวัดนครสวรรค์ มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมพุทธศาสนา และเป็นที่จำพรรษาของ พระธรรมวชิรธีรคุณ (ฐิตพัฒน์ สิริธโร) เจ้าคณะจังหวัดนครสวรรค์ในปัจจุบัน

นอกจากนี้ วัดยังเป็นสถานที่จัดกิจกรรมสำคัญทางศาสนาและวัฒนธรรม รวมถึงเป็นแหล่งยึดเหนี่ยวจิตใจของชาวนครสวรรค์มาอย่างต่อเนื่อง

วัดนครสวรรค์ มรดกแห่งศรัทธา

ด้วยประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 700 ปี วัดนครสวรรค์จึงไม่เพียงเป็นสถานที่สำคัญทางศาสนา แต่ยังเป็นเครื่องสะท้อนถึงความเจริญของเมืองปากน้ำโพ ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เป็นเสาหลักทางจิตใจของประชาชน และเป็นศูนย์รวมกิจกรรมที่หล่อหลอมวัฒนธรรมและจิตวิญญาณของคนในพื้นที่