อ่านเกมระยะยาว "กัมพูชา" หวังสร้างแต้มต่อไทย ปมชายแดน

ความขัดแย้งระหว่างไทยและกัมพูชา ยังคงมีคำถามสำคัญว่า จะจบลงได้เมื่อใด และหนทางหลังจากนี้จะเป็นอย่างไร เจาะลึกกับ รศ.ดร.ปณิธาน วัฒนายากร ผู้เชี่ยวชาญด้านเศรษฐกิจและความมั่นคงระหว่างประเทศ

"คำถามว่า จะจบลงอย่างไร  ก็จะจบเมื่อกัมพูชากลับมาดีกับเรา หรือเจรจา อุปสรรคสำคัญของเราคือ 2 พ่อลูกผู้นำกัมพูชาที่เขาไม่อยากคุยเท่าไหร่ เขาอยากเล่นเกมยาว ต่อรอง ใช้โลกมาล้อมเรา กดดันต่างๆ"

รศ.ดร.ปณิธานระบุว่า กัมพูชามีการใช้ความเป็นชาตินิยม ซึ่งมองว่าอาจเป็นภาพลวง และการเดินเกมยาว ไม่ได้หมายความว่ากัมพูชาจะได้เปรียบ เพราะความยืดเยื้อกระทบเศรษฐกิจ สังคมและประชาชนกัมพูชาก็อาจจะไม่พอใจได้ เช่น ปรากฏการณ์ Gen Z ที่เกิดขึ้นในประเทศอื่น

ส่วนรัฐบาลใหม่ที่มีเวลา 4 เดือน อ.ปณฺธาน มองว่า เป็นข้อจำกัดที่น่าสนใจ เพราะรัฐบาลไทยเปลี่ยนบ่อยกว่ากัมพูชา "เราเจอกับสมรภูมิที่หลากหลายรอบด้าน ใช้ทหาร ประชาชน ออนไลน์ กลไลระหว่างประเทศ ตรงนี้กัมพูชาใช้หมด เอาจริงๆ เราก็มีนะ ครบทุกภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจ สังคม การเมือง แต่เรายังขาดคนที่เล่นบทนำอย่างแท้จริง ตอนนี้คือต้องให้ความหวังที่นายก แต่อย่าลืมท่านมีเวลาน้อยและมีภารกิจมากซึ่งสำคัญทั้งสิ้น"

ทั้งนี้ การคุยกันความตกลงอีกกว่า 50 ฉบับจะถูกนำกลับมาพูดถึง แต่ปัญหาคือ ขณะนี้ไม่ได้มีการคุยกัน การประชุมกลไกหลายระดับจึงไม่สำเร็จ หลายเวทีต้องเลื่อน

"เราต้องเริ่มที่การบังคับให้หยุดยิง แต่ทำไม่ได้เพราะกัมพูชาไม่ยอมหยุดยิง การที่เราจะบังคับ แน่นอนใช้กำลังไม่ได้แล้ว เราอาจต้องเน้นที่ทางเศรษฐกิจ โน้มน้าวให้ต่างชาติเห็นว่ากัมพูชาไม่ทำตามข้อตกลง ให้มาช่วยกันกดดันกัมพูชา การปิดด่านช่วยได้ แต่ก็ยอมรับว่ามันไม่เด็ดขาด เรามาถูกทางแต่ต้องเข้ม และเร็วกว่านี้ อย่าให้เขาซื้อเวลา เราต้องส่งสัญญาณว่าเอาจริง การแจ้งความกล่าวหาที่กัมพูชาทำผิด รุกล้ำเข้าไทย หากเข้มจริง เขาจะคุย"

รศ.ปณิธานชี้ว่า ความขัดแย้งไทยกัมพูชาครั้งนี้รุนแรง ต้องจับตามการแทกแซง ดังนั้น ความมั่นคงของรัฐบาลใหม่มีบทบาทสำคัญมากในเรื่องนี้ "ทางออกมันมีดังนี้ 1. เดินหน้ารุกเวทีต่างประเทศ อย่าให้ความจริงเป็นตัวตลก โลกต้องรู้ความจริง ใช้ความจริงจัดการกัมพูชา เรามีคนเก่งอีกมากต้องช่วยกัน 2. คว่ำบาตรทางเศรษฐกิจ ชวนคนมาร่วมกับเรา สุดท้ายข้อ 3. ไทยต้องจัดการกับพื้นที่พิพาทให้ดีกว่านี้ เราต้องจัดการให้มีพื้นที่ปลอดภัย ปลอดทหาร ปลอดอาวุธ"

โดยอาจกู้ทุ่นระเบิด ผลักดันคนของกัมพูชา วางกำลังตามจุดที่มีความเสี่ยง หรือจุดที่มีความสำคัญ เพื่อผลักดันชาวกัมพูชาออกไป รวมทั้งยังต้องลงทุนเพิ่ม คือ รั้วสมัยใหม่ เทคโนโลยีต่างๆ 

เมื่อถึงขั้นนั้น ฝ่ายไทยจะต้องหาจุดลงตัว คิดการเจรจาที่ทั้งคู่ได้ประโยชน์ ขณะที่ยังมีความกังวล การปะทะของประชาชนปะทะที่มากเกินไป อาจก่อให้เกิดความเกลียดชัง อคติระยะยาวได้