ประท้วงฮ่องกง : กฎหมายความมั่นคงของฮ่องกง คืออะไร และน่ากังวลแค่ไหน

ประท้วงฮ่องกง : กฎหมายความมั่นคงของฮ่องกง คืออะไร และน่ากังวลแค่ไหน - BBCไทย

คาดว่าจีนจะบังคับใช้กฎหมายความมั่นคงแห่งชาติที่เป็นประเด็นโต้เถียงในฮ่องกงภายในเร็ววันนี้ ผู้คนจำนวนมากเกรงว่านี่อาจนำไปสู่จุดจบของเสรีภาพที่มีลักษณะเฉพาะของเขตบริหารพิเศษฮ่องกง

แล้วตอนนี้เรารู้อะไรบ้างเกี่ยวกับกฎหมายฉบับนี้ และอะไรคือสิ่งที่ผู้คนเกรงกลัวมากที่สุดเกี่ยวกับมัน

กฎหมายฉบับนี้เกี่ยวกับอะไร

ที่ผ่านมาฮ่องกงควรจะมีกฎหมายความมั่นคง แต่ไม่เคยผ่านออกมาเป็นกฎหมายบังคับใช้เลยเพราะไม่เป็นที่นิยมอย่างมาก สถานการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นในปัจจุบันคือการที่จีนแผ่นดินใหญ่เข้าไปทำให้แน่ใจว่าฮ่องกงจะมีกรอบทางกฎหมายเพื่อใช้รับมือกับสิ่งที่จีนมองว่าเป็นความท้าทายใหญ่ ๆ ต่ออำนาจของตน

แม้ปัจจุบันเรายังไม่ทราบถึงรายละเอียดของกฎหมายนี้มากนัก แต่เราก็ทราบว่ากฎหมายความมั่นคงฉบับนี้จะกำหนดให้การกระทำดังต่อไปนี้ถือเป็นอาชญากรรม

• การแบ่งแยกดินแดน - โดยแยกตัวเป็นอิสระจากจีนแผ่นดินใหญ่
• การล้มล้างอำนาจ - โดยบ่อนทำลายอำนาจหรือการปกครองของรัฐบาลกลาง
• การก่อการร้าย - โดยใช้ความรุนแรงหรือการข่มขู่ประชาชน
• การสมรู้ร่วมคิดกับกองกำลังต่างชาติหรือกองกำลังจากภายนอก

กฎหมายนี้จะมีผลต่อฮ่องกงอย่างไร

ปัจจุบันยังไม่มีการเปิดเผยร่างกฎหมายฉบับนี้ต่อประชาชน แม้แต่นางแครี แลม ผู้ว่าการเขตบริหารพิเศษฮ่องกงเองก็บอกว่ายังไม่ได้เห็นตัวกฎหมายฉบับเต็ม อย่างไรก็ตามมีรายละเอียดบางส่วนปรากฏออกมาบ้างแล้วดังนี้

• รัฐบาลจีนจะเข้าไปตั้งสำนักงานความมั่นคงแห่งชาติในฮ่องกง ซึ่งจะมีหน้าที่เก็บข้อมูลด้านข่าวกรอง และ "จัดการกับอาชญากรรม" ต่อความมั่นคงของชาติ โดยสำนักงานนี้สามารถส่งคดีบางคดีไปเข้ารับการพิจารณาในจีนแผ่นดินใหญ่ได้ แต่รัฐบาลจีนระบุว่าตนมีอำนาจกับคดีเพียง "จำนวนน้อย" เท่านั้น
• นอกจากนี้ ฮ่องกงจะต้องตั้งคณะกรรมการความมั่นคงแห่งชาติเพื่อบังคับใช้กฎหมายนี้ โดยมีที่ปรึกษาที่รัฐบาลจีนแต่งตั้งขึ้น
• ผู้ว่าการเขตบริหารพิเศษฮ่องกงจะมีอำนาจในการแต่งตั้งผู้พิพากษาเพื่อพิจารณาคดีด้านความมั่นคงแห่งชาติ นี่ทำให้เกิดความกังวลเกี่ยวกับความเป็นอิสระของระบบตุลาการ
• นายทัม ยู-ชง ผู้แทนฮ่องกงเพียงคนเดียวในคณะกรรมการร่างกฎหมายของจีน ระบุว่า โทษจำคุกในความผิดด้านความมั่นคงของชาติจะอยู่ที่ระหว่าง 5-10 ปี
• ที่สำคัญคือ รัฐบาลจีนจะมีอำนาจเรื่องการตีความตัวบทกฎหมาย ไม่ใช่หน่วยงานด้านตุลาการหรือด้านนโยบายของฮ่องกง โดยหากเกิดกรณีที่กฎหมายฉบับนี้ไปขัดกับกฎหมายฮ่องกง รัฐบาลจีนก็จะมีสิทธิพิเศษในการเข้าไปจัดการ

คาดว่ากฎหมายความมั่นคงแห่งชาติฉบับนี้จะผ่านความเห็นชอบในวันที่ 30 มิ.ย. โดยคณะกรรมการถาวรของจีนจะเข้าประชุมเพื่อลงมติในกฎหมายฉบับใหม่ ขณะที่เจ้าหน้าที่ฮ่องกงระบุก่อนหน้านี้ว่า กฎหมายความมั่นคงฉบับนี้จะมีผลบังคับใช้ในทันที

เหตุใดคนฮ่องกงจึงเกรงกลัวกฎหมายนี้

รัฐบาลจีนระบุว่า ฮ่องกงควรเคารพและปกป้องสิทธิและเสรีภาพไปพร้อมกับการคุ้มครองความมั่นคงของชาติ แต่หลายคนเกรงว่ากฎหมายฉบับนี้จะทำให้ฮ่องกงต้องสูญเสียเสรีภาพไป

ศาสตราจารย์โจฮันเนส ชาน นักวิชาการด้านกฎหมายแห่งมหาวิทยาลัยฮ่องกง กล่าวว่า "ชัดเจนว่ากฎหมายฉบับนี้จะส่งผลกระทบอย่างมากต่อเสรีภาพในการแสดงออกของคนฮ่องกง"

มีรายงานว่าผู้คนในฮ่องกงพากันลบโพสต์และความเห็นทางเฟซบุ๊ก และมีความกังวลว่าผู้สมัครรับเลือกตั้งที่ออกมาคัดค้านกฎหมายความมั่นคงแห่งชาติจะถูกตัดสิทธิ์ในการลงสมัครรับเลือกตั้งในอนาคต

• ฮ่องกง เมืองสองหน้ากาก กันแก๊สน้ำตาและโควิด-19
• จีนเตรียมประกาศใช้กฎหมายความมั่นคงแห่งชาติในฮ่องกง อะไรคือสิ่งที่ชาวฮ่องกงกังวลที่สุด
• อังกฤษใช้อะไรกดดันจีนไม่ให้ออกกฎหมายความมั่นคงในฮ่องกง

หลายคนกลัวว่าความเป็นอิสระของระบบตุลาการของฮ่องกงจะถูกทำลาย และจะเริ่มเป็นเหมือนกับระบบตุลาการของจีนแผ่นดินใหญ่มากขึ้นเรื่อย ๆ โดยฮ่องกงถือเป็นเขตการปกครองเดียวในจีนที่ใช้ระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ หรือกฎหมายจารีตประเพณี

ศาสตราจารย์ชาน ระบุว่า "นี่คือการที่จีนแผ่นดินใหญ่บังคับใช้กฎหมายของตนกับระบบกฎหมายจารีตประเพณีของฮ่องกง และให้จีนมีอำนาจเด็ดขาดในการตัดสินใจว่าผู้ใดควรเข้าสู่กระบวนการพิจารณาในระบบกฎหมายใด"

ที่ผ่านมา นักเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยหลายคน เช่น นายโจชัว หว่อง ได้วิ่งเต้นขอความช่วยเหลือจากรัฐบาลในหลายประเทศ การกระทำเช่นนี้อาจกลายเป็นอาชญากรรมในอนาคต แต่หลายคนยังกังวลว่ากฎหมายนี้อาจมีผลย้อนหลังด้วย

นอกจากนี้ ประชาชนยังมีความกังวลว่า ภัยคุกคามต่อเสรีภาพของฮ่องกงอาจส่งผลกระทบต่อความน่าสนใจของฮ่องกงในฐานะมหาอำนาจทางด้านธุรกิจและเศรษฐกิจ

เหตุใดจีนจึงทำเช่นนี้

ฮ่องกงถูกส่งมอบคืนจากการปกครองของอังกฤษเมื่อปี 1997 ภายใต้ข้อตกลงพิเศษที่ว่า รัฐบาลจีนจะปกครองฮ่องกงแบบ "หนึ่งประเทศสองระบบ" ซึ่งอยู่ภายใต้ กฎหมายพื้นฐาน (Basic Law) ซึ่งเปรียบเสมือน "อนุรัฐธรรมนูญ" ของฮ่องกง ที่รับรองเสรีภาพของประชาชนในการชุมนุม การแสดงความคิดเห็น การมีระบบตุลาการที่เป็นอิสระ และมีสิทธิตามหลักประชาธิปไตยบางอย่างที่ไม่มีในจีนแผ่นดินใหญ่

ภายใต้กฎหมายพื้นฐานนี้ ฮ่องกงต้องออกกฎหมายความมั่นคงแห่งชาติของตัวเอง แต่ก็ไม่เคยเกิดขึ้นเพราะไม่ได้รับความนิยม

ทว่าเมื่อปีที่แล้ว ฮ่องกงได้มีการประท้วงต่อต้านร่างกฎหมายส่งผู้ร้ายข้ามแดน ที่ปานปลายกลายเป็นเหตุรุนแรง และลุกลามกลายเป็นกระแสต่อต้านจีน รวมทั้งมีการเคลื่อนไหวเรียกร้องประชาธิปไตยเกิดขึ้น และจีนไม่ต้องการให้เกิดเหตุการณ์แบบนี้ขึ้นอีก

จีนสามารถผลักดันให้มีการบังคับใช้กฎหมายความมั่นคงได้หรือไม่

ดูเหมือนว่านี่คือสิ่งที่กำลังเกิดขึ้น

กฎหมายพื้นฐาน กำหนดว่าไม่สามารถบังคับใช้กฎหมายจีนแผ่นดินใหญ่ในฮ่องกงได้ ยกเว้นจะมีการบัญญัติไว้ในหมวดที่เรียกว่า "ภาคผนวก 3" (Annex III) ซึ่งมีการข้อบัญญัติอยู่แล้วไม่กี่ข้อ ส่วนใหญ่เป็นเรื่องที่เป็นประเด็นโต้เถียงและนโยบายด้านการต่างประเทศ

การออกกฎหมายเหล่านี้สามารถทำได้โดยกฤษฎีกา ซึ่งหมายความว่าไม่จำเป็นที่จะต้องผ่านความเห็นชอบจากสภานิติบัญญัติฮ่องกง

หลายฝ่ายมองว่านี่เท่ากับเป็นการละเมิดหลักการ "หนึ่งประเทศสองระบบ" ซึ่งมีความสำคัญยิ่งต่อฮ่องกง