"Apple" ยอมไหม! เมื่ออินเดียบังคับติดตั้งแอปไซเบอร์รัฐ

สำนักข่าวรอยเตอร์ รายงานว่า กระทรวงโทรคมนาคมอินเดียมีคำสั่งให้ผู้ผลิตสมาร์ตโฟนรายใหญ่ทุกรายต้องพรีโหลดแอปความปลอดภัยไซเบอร์ของรัฐบาล "Sanchar Saathi" ลงในเครื่องใหม่ทุกเครื่องภายใน 90 วัน และกำหนดไม่ให้ผู้ใช้สามารถปิดการใช้งานหรือลบออกจากเครื่องได้ คำสั่งดังกล่าวถูกส่งตรงถึงผู้ผลิตรายสำคัญ โดยไม่ได้เผยแพร่ต่อสาธารณะ

มาตรการนี้ครอบคลุมทั้งแอปเปิล ซัมซุง วีโว่ ออปโป และเสียวหมี่ ซึ่งต่างเป็นผู้เล่นรายสำคัญในตลาดสมาร์ตโฟนอินเดีย นอกจากนี้ สำหรับเครื่องที่อยู่ในสายการผลิตหรืออยู่ระหว่างการจำหน่าย ผู้ผลิตยังถูกขอให้ผลักแอปดังกล่าวเข้าไปในเครื่องผ่านการอัปเดตซอฟต์แวร์เพิ่มเติมด้วย

รัฐบาลให้เหตุผลว่าจำเป็นต้องเร่งรับมืออาชญากรรมไซเบอร์ และการสวมรอยใช้โทรศัพท์ที่ถูกขโมยหรือมีการปลอมแปลงหมายเลข IMEI

ซึ่งถือเป็นภัยคุกคามอย่างร้ายแรงต่อความมั่นคงของโครงข่ายโทรคมนาคม โดย Sanchar Saathi ถูกออกแบบมาเพื่อให้ผู้ใช้สามารถบล็อกและติดตามสมาร์ตโฟนที่สูญหายหรือถูกขโมยได้ทั่วทุกเครือข่าย รวมถึงตรวจสอบและตัดการเชื่อมต่อเบอร์โทรศัพท์ที่เข้าข่ายหลอกลวง

อินเดีย ซึ่งเป็นหนึ่งในตลาดโทรศัพท์ที่ใหญ่ที่สุดในโลก มีผู้ใช้มากกว่า 1.2 พันล้านเลขหมาย ทางการระบุว่า นับตั้งแต่เปิดตัวเมื่อต้นปี แอป Sanchar Saathi ถูกดาวน์โหลดไปแล้วมากกว่า 5 ล้านครั้ง และช่วยบล็อกเครื่องสูญหายหรือถูกขโมยไปแล้วกว่า 3.7 ล้านเครื่อง พร้อมปิดเลขหมายที่เข้าข่ายเชื่อมโยงกับการฉ้อโกงกว่า 30 ล้านเลขหมาย ตัวเลขดังกล่าวถูกนำมาใช้เป็นเหตุผลสนับสนุนความจำเป็นของแอปรัฐตัวนี้

อย่างไรก็ดี ฝั่งนักกฎหมายและนักเคลื่อนไหวด้านสิทธิในโลกดิจิทัลกลับมองว่า แนวทางบังคับติดตั้งโดยไม่เปิดทางให้ผู้ใช้ตัดสินใจเอง กำลังลดทอนความหมายของ ความยินยอมในการใช้ข้อมูลส่วนบุคคลลงอย่างน่ากังวล และทำให้บทบาทของรัฐทับซ้อนกับพื้นที่ส่วนตัวของผู้ใช้มากขึ้น ทั้งยังมีเสียงเปรียบเทียบกับมาตรการของรัสเซียที่เพิ่งบังคับพรีโหลดแอปรัฐเพื่อสื่อสารบนมือถือเมื่อไม่นานมานี้

ด้านอุตสาหกรรม มีแรงจับตามองเป็นพิเศษไปที่แอปเปิล เนื่องจากปัจจุบันไอโฟนคิดเป็นประมาณร้อยละ 4–5 ของสมาร์ตโฟนกว่า 735 ล้านเครื่องในอินเดีย แม้สัดส่วนจะยังไม่ใหญ่เท่าแอนดรอยด์ แต่แอปเปิลมีนโยบายภายในที่ชัดเจนไม่ให้ติดตั้งแอปใด ๆ จากภายนอก ไม่ว่าจะมาจากรัฐบาลหรือเอกชน ก่อนที่สินค้าออกจากโรงงาน และเคยมีประวัติขัดแย้งกับหน่วยงานภาครัฐอินเดียในประเด็นแอปต่อต้านสแปมมาก่อน

นักวิเคราะห์จำนวนหนึ่งประเมินว่า แอปเปิลไม่น่าจะยอมรับการบังคับพรีโหลดแบบตรงไปตรงมา แต่อาจพยายามเจรจาหาทางสายกลาง เช่น เปลี่ยนจากการบังคับติดตั้ง มาเป็นเพียงการแจ้งเตือนหรือแนะนำให้ผู้ใช้ดาวน์โหลดเองหลังเปิดเครื่องครั้งแรก หากไม่สามารถบรรลุข้อตกลง ความตึงเครียดระหว่างรัฐบาลอินเดียกับบรรดาบิ๊กเทคด้านสมาร์ตโฟนอาจยกระดับขึ้นอีก

ในภาพรวม คำสั่งพรีโหลด Sanchar Saathi ชี้ให้เห็นแนวโน้มที่รัฐใช้เหตุผลด้านความมั่นคงไซเบอร์และการปราบปรามอาชญากรรมเป็นกรอบในการขยายบทบาทเข้าสู่สมาร์ตโฟนของประชาชนมากขึ้น ขณะที่คำถามเรื่องขอบเขตสิทธิความเป็นส่วนตัว และความโปร่งใสของการเข้าถึงข้อมูลผ่านแอปรัฐ ยังคงเป็นโจทย์ท้าทายที่ยังไม่มีคำตอบชัดเจนในตลาดสำคัญอย่างอินเดียเช่นกัน