ดื่มวันละ 3 แก้วขึ้นไป เสี่ยงเลือดออกในสมองเร็วขึ้น 11 ปี

เป็นที่ทราบกันมานานแล้วว่าการดื่มแอลกอฮอล์หนักทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นและทำลายตับ แต่จากงานวิจัยใหม่พบว่า การดื่มหนักอาจสร้างผลกระทบที่รุนแรงต่อสมองเช่นกันโดยทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองชนิดเลือดออก ซึ่งเป็นภาวะอันตรายถึงชีวิต

งานวิจัยนี้ซึ่งตีพิมพ์เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายนในวารสาร Neurology พบว่า ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์วันละ 3 แก้วหรือมากกว่า มีแนวโน้มเกิดเลือดออกในสมองเฉลี่ยเร็วกว่าผู้ที่ดื่มน้อยหรือไม่ดื่มถึง 11 ปีและยังเผชิญผลลัพธ์รุนแรงกว่า เช่น เลือดออกมากกว่า ความเสียหายของสมองมากกว่า และอัตราการเสียชีวิตสูงกว่า

การดื่มแอลกอฮอล์หนักเป็นที่ทราบกันดีว่ามีผลเสียต่อร่างกาย เช่น ทำให้ ความดันโลหิตสูง และ ทำลายตับ แต่ล่าสุดงานวิจัยชี้ว่า การดื่มหนักยังส่งผลกระทบต่อ สมองโดยตรง ทำให้เกิด โรคหลอดเลือดสมองชนิดเลือดออก (hemorrhagic stroke / intracerebral hemorrhage – ICH) ซึ่งเป็นภาวะร้ายแรงถึงชีวิต

เลือดออกในสมอง (ICH) คืออะไร?

เลือดออกในสมองเกิดขึ้นเมื่อ หลอดเลือดในสมองแตก และมีเลือดไหลเข้าไปยังเนื้อสมองรอบข้าง แม้จะคิดเป็นเพียง 10–20% ของโรคหลอดเลือดสมองทั้งหมดต่อปี แต่กลับมีอัตราการเสียชีวิตสูงกว่าหลอดเลือดสมองชนิดขาดเลือด (ischemic stroke) อย่างมาก

“ประมาณ 30–40% ของผู้ป่วย ICH จะเสียชีวิต และผู้รอดชีวิตจำนวนมากต้องใช้ชีวิตร่วมกับความพิการถาวร” กล่าวโดย Kevin Sheth นักประสาทวิทยาจาก Yale Center for Brain & Mind Health

ทำไมการดื่มหนักถึงอันตรายต่อสมอง?

• นักวิจัยพบว่าการดื่มแอลกอฮอล์วันละ สามแก้วหรือมากกว่า มีผลกระทบหลายด้านต่อสมองและหลอดเลือด:
• เร่งการฝ่อของสมอง (brain atrophy)  สมองหดตัวเล็กลงแต่กะโหลกยังเท่าเดิม ทำให้หลอดเลือดเล็กตึงและแตกง่าย
• ความดันโลหิตไม่คงที่และสูงขึ้น เพิ่มความเสี่ยงต่อการแตกของหลอดเลือด
• การทำงานของเกล็ดเลือดลดลง  เลือดแข็งตัวช้าลง ทำให้เลือดออกมากขึ้นเมื่อเกิด ICH
• ทำลายหลอดเลือดขนาดเล็กโดยตรง  เกิดรอยรั่วเล็ก ๆ หรือ microbleeds ทำให้ผนังหลอดเลือดอ่อนแอ
• ทำลายตับ ส่งผลต่อกระบวนการแข็งตัวของเลือดตามปกติ

ผลรวมคือ สมองมีแนวโน้มที่จะเกิดเลือดออกมากขึ้น และเมื่อเกิดเลือดออกแล้ว มักมีความรุนแรงมากกว่าเดิม

ข้อมูลจากงานวิจัย

การศึกษานี้วิเคราะห์ผู้ป่วยมากกว่า 1,600 คน ที่เข้ารับการรักษา ณ Massachusetts General Hospital ระหว่างปี 2003–2019 ด้วยภาวะเลือดออกในสมองแบบเกิดขึ้นเอง (spontaneous) และไม่เกิดจากการบาดเจ็บ (non-traumatic) ประมาณ 7 เปอร์เซ็นต์ ของผู้ป่วยเหล่านี้ถูกจัดอยู่ในกลุ่ม ดื่มหนัก  คือผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์อย่างน้อย สามแก้วต่อวันอย่างสม่ำเสมอ

ผลการศึกษาพบว่า ผู้ดื่มหนักมีแนวโน้มเกิดเลือดออกในสมอง เร็วกว่ากลุ่มที่ดื่มน้อยหรือไม่ดื่มประมาณ 11 ปี โดยเฉลี่ย อายุเมื่อเกิดเหตุการณ์คือ 60 ปี เทียบกับ 71 ปี นักวิจัยเชื่อว่าการเกิดเหตุการณ์เร็วขึ้นนี้เกี่ยวข้องกับ ผลกระทบของแอลกอฮอล์ต่อการเสื่อมสภาพของหลอดเลือดและความเปราะบางของหลอดเลือด

ตัวอย่างเช่น เมื่อเปรียบเทียบกับผู้ดื่มน้อยหรือไม่ดื่ม ผู้ป่วยกลุ่มดื่มหนักมักมี ความดันโลหิตสูงกว่า และ จำนวนเกล็ดเลือดต่ำกว่า

ผู้ดื่มหนักยังมี

• ความดันโลหิตสูงกว่า
• จำนวนเกล็ดเลือดต่ำกว่า
• ความเสียหายของหลอดเลือดขนาดเล็กในสมองมากกว่า
• การตรวจภาพสมองด้วย CT scan และ MRI พบว่า:
• ขนาดเลือดออกใหญ่กว่า
• มีโอกาสลามเข้า โพรงสมอง (intraventricular extension) สูงกว่า
• ทั้งหมดเป็นสัญญาณที่เกี่ยวข้องกับ อัตราการเสียชีวิตสูงกว่า

นักวิจัยเชื่อว่าการดื่มหนัก เร่งการเสื่อมของหลอดเลือดในสมอง (vascular aging) ทำให้หลอดเลือดเปราะและมีโอกาสแตกมากขึ้น

ความสำคัญของงานวิจัย

ก่อนหน้านี้ มีงานวิจัยหลายชิ้นที่ชี้ถึงความสัมพันธ์ระหว่างการดื่มหนักกับการเสื่อมหลอดเลือดในสมอง แต่ยังขาด ข้อมูลภาพสมองละเอียด งานนี้เป็นการศึกษาใหญ่ที่สุดที่ใช้ CAT scan กับผู้ป่วยทุกคน และ MRI ประมาณ 75% ทำให้นักวิจัยสามารถระบุ การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างสมอง และเข้าใจกลไกทางชีววิทยาที่ทำให้เลือดออกได้ดียิ่งขึ้น

Clifford Segil นักประสาทวิทยาจาก Providence Saint John’s Health Center ระบุว่า ผู้ดื่มหนักที่เกิดเลือดออกในสมองมัก เลือดออกมากกว่า และ โอกาสฟื้นตัวน้อยกว่า เนื่องจากผลกระทบของแอลกอฮอล์ต่อความดันเลือดและเกล็ดเลือด

งานวิจัยชี้ให้เห็นอย่างชัดเจนว่า การดื่มแอลกอฮอล์วันละ 3 แก้วขึ้นไป เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกในสมองเร็วขึ้น และทำให้เหตุการณ์รุนแรงกว่า การลดปริมาณการดื่มจึงถือเป็น มาตรการป้องกันสำคัญ

คำแนะนำสำหรับผู้ที่ดื่มหนักหรือมีความเสี่ยง

• ลดปริมาณแอลกอฮอล์หรือเว้นวันไม่ดื่ม
• ตรวจเช็กความดันโลหิตสม่ำเสมอ
• ปรึกษาแพทย์หากต้องการเลิกดื่มอย่างปลอดภัย
• การปรับพฤติกรรมง่าย ๆ วันนี้ อาจช่วยป้องกันเหตุการณ์ร้ายแรงในอนาคตและรักษาสุขภาพสมองให้แข็งแรงได้นานขึ้น