กางงบ 'เด็กไทยอิ่มท้อง' 3 พันล้าน กับปัญหาท้าทาย : คุณภาพ-โปร่งใส-ทุจริต

อาหารกลางวันนักเรียน ถือเป็นสิ่งสำคัญที่ส่งผลโดยตรงต่อสุขภาพและการเรียนรู้ของเด็กนักเรียน เพราะช่วยให้พวกเขาได้รับสารอาหารครบถ้วนตามหลักโภชนาการ มีพลังงานสำหรับการเรียนในช่วงบ่ายต่อไป ทางภาครัฐจึงได้จัดสรรงบประมาณสำหรับอาหารกลางวันนักเรียนให้กับโรงเรียนต่างๆ ทั่วประเทศ โดยมีการปรับเพิ่มงบประมาณดังกล่าวอย่างต่อเนื่อง แต่ในทางปฏิบัติกลับพบปัญหาหลายประการ อาทิ อาหารที่ขาดคุณภาพ ไม่ครบ 5 หมู่ การขาดระบบบริหารจัดการที่โปร่งใส และแม้แต่การทุจริตเกี่ยวกับงบประมาณในบางโรงเรียน ปัญหาต่างๆ เหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นอุปสรรคต่อการส่งเสริมสุขภาพและพัฒนาการเรียนรู้ของนักเรียน  

ล่าสุด เมื่อวันที่ 26 มีนาคม 2567 คณะรัฐมนตรี (ครม.) ได้อนุมัติงบประมาณอุดหนุนค่าอาหารกลางวันสำหรับนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 ในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา โดยมอบหมายให้กระทรวงศึกษาธิการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องพิจารณารายละเอียดต่อไป

งบประมาณที่ได้รับอนุมัติมีวงเงินรวมประมาณ 2,955 ล้านบาท โดยแบ่งเป็นโรงเรียนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) 6,855 แห่ง งบประมาณ 2,460 ล้านบาท สังกัดกรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น 376 แห่ง งบ 337 ล้านบาท กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน 4 แห่ง งบ 1.99 ล้านบาท และกรุงเทพมหานคร 109 แห่ง งบ 155.94 ล้านบาท

การอนุมัติงบประมาณในครั้งนี้มีเป้าหมายเพื่อให้นักเรียนในโรงเรียนขยายโอกาสได้รับประทานอาหารกลางวันที่มีคุณภาพ ส่งผลให้มีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงและสามารถเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ข้อมูลการแบ่งงบประมาณอุดหนุนค่าอาหารกลางวันของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 ในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา แบ่งตามสังกัด ดังนี้

1. โรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.)

: จำนวนโรงเรียน: 6,855 แห่ง

: งบประมาณ: 2,460.39 ล้านบาท

2. กรมส่งเสริมการปกครองส่วนท้องถิ่น (สถ.)

: จำนวนโรงเรียน: 376 แห่ง

: งบประมาณ: 337.25 ล้านบาท

3. กองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน (บช.ตชด.)

: จำนวนโรงเรียน: 4 แห่ง

: งบประมาณ: 1.99 ล้านบาท

4. กรุงเทพมหานคร (กทม.)

: จำนวนโรงเรียน: 109 แห่ง

: งบประมาณ: 155.94 ล้านบาท

รวม

: จำนวนโรงเรียน: 7,344 แห่ง

: งบประมาณ: 2,955.57 ล้านบาท

อัตราใหม่ ตอบโจทย์โภชนาการ ครบ 5 หมู่

อัตราค่าอาหารกลางวันของนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 ในโรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา แบ่งตามจำนวนนักเรียน ดังนี้

1. จำนวนนักเรียน 1-40 คน

ค่าอาหาร: 36 บาท/คน/วัน

2. จำนวนนักเรียน 41-100 คน

ค่าอาหาร: 27 บาท/คน/วัน

3. จำนวนนักเรียน 101-120 คน

ค่าอาหาร: 24 บาท/คน/วัน

4. จำนวนนักเรียน 121 คนขึ้นไป

ค่าอาหาร: 22 บาท/คน/วัน

2,739 ล้านบาท จ้างเหมาภารโรง แบ่งเบาครู โฟกัสงานสอน

นอกจากนี้ ครม. ได้อนุมัติงบประมาณ 2,739.96 ล้านบาท สำหรับการจ้างเหมาบริการนักการภารโรงในปี 2568 เพื่อแบ่งเบาภาระครู และให้ครูสามารถโฟกัสกับงานสอนได้มากขึ้น

รายละเอียด:

⬤ วงเงิน: 2,739.96 ล้านบาท

⬤ ระยะเวลา: ปี 2568

⬤ จำนวนโรงเรียน: 28,936 แห่ง (สังกัด สพฐ.)

⬤ โรงเรียนที่มีภารโรง: 14,726 แห่ง

⬤ โรงเรียนที่ไม่มีภารโรง: 14,210 แห่ง

แนวทางในอนาคต:

⬤ กระทรวงศึกษาธิการจะจัดหาเทคโนโลยีเข้ามาทดแทนการจ้างภารโรง เช่น กล้องวงจรปิด เพื่อประหยัดงบประมาณ

⬤ แผนงานจ้างเหมาบริการนักการภารโรงมีระยะเวลา 3 ปี (ปี 2568-2570) โดย ครม. อนุมัติงบประมาณเฉพาะปี 2568

ย้อนรอย 19 ปี ค่าอาหารกลางวันนักเรียน

ปี 2547:

รัฐบาลเริ่มโครงการอาหารกลางวันนักเรียน โดยสนับสนุนเงิน 10 บาทต่อคนต่อวัน

ปี 2551:

ครม. ปรับเพิ่มค่าอาหารกลางวันเป็น 13 บาทต่อคนต่อวัน

ปี 2561:

ครม. ปรับเพิ่มค่าอาหารกลางวันเป็น 20 บาทต่อคนต่อวัน

ปี 2564:

ครม. ปรับเพิ่มค่าอาหารกลางวันเป็น 21 บาทต่อคนต่อวัน

ปี 2566:

ครม. เตรียมปรับเพิ่มค่าอาหารกลางวันอีกครั้ง โดยแบ่งเป็น 4 ระดับ ดังนี้

โรงเรียนที่มีนักเรียน 1-40 คน : 36 บาท/คน/วัน

โรงเรียนที่มีนักเรียน 41-100 คน : 27 บาท/คน/วัน

โรงเรียนที่มีนักเรียน 101-120 คน : 24 บาท/คน/วัน

โรงเรียนที่มีนักเรียน 121 คนขึ้นไป : 22 บาท/คน/วัน

 ปัญหาท้าทาย: คุณภาพอาหาร โปร่งใส และทุจริต

การปรับเพิ่มงบประมาณอาหารกลางวันนักเรียนเป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจจากทุกฝ่าย โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เด็กนักเรียนได้รับสารอาหารครบถ้วนตามหลักโภชนาการ แต่ข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นในบางโรงเรียนนั้นกลับไม่เป็นเช่นนั้น

จากรายงานพบว่า มีนักเรียนบางโรงเรียนยังคงได้รับอาหารกลางวันที่ขาดคุณภาพ ไม่ครบ 5 หมู่ ทั้งที่ได้รับการจัดสรรงบประมาณที่เพิ่มขึ้นแล้ว สาเหตุหนึ่งที่เป็นไปได้คือการขาดระบบการบริหารจัดการงบประมาณที่โปร่งใส สามารถตรวจสอบได้อย่างแท้จริง

เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว โรงเรียนควรให้ความสำคัญกับการจัดทำระบบการบริหารจัดการงบประมาณอาหารกลางวันที่มีความโปร่งใส ตรวจสอบได้ มีการเปิดเผยข้อมูลการใช้จ่ายงบประมาณอย่างชัดเจน พร้อมรับการตรวจสอบจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและผู้ปกครองนักเรียน

นอกจากนี้ ควรเปิดโอกาสให้ผู้ปกครองเข้ามามีส่วนร่วมในการติดตามและตรวจสอบคุณภาพของอาหารกลางวันที่บุตรหลานของตนได้รับ เพื่อเป็นกลไกในการกำกับดูแลให้เกิดการใช้งบประมาณอย่างคุ้มค่าและเป็นประโยชน์สูงสุดต่อนักเรียน

อย่างไรก็ตาม ไม่อาจปฏิเสธได้ว่าในบางโรงเรียนยังคงพบปัญหาการทุจริตเกี่ยวกับงบประมาณอาหารกลางวัน ดังนั้นจึงจำเป็นต้องมีการสร้างความตระหนักรู้ ปลูกจิตสำนึกให้เห็นความสำคัญของการบริหารจัดการงบประมาณดังกล่าวอย่างซื่อสัตย์และโปร่งใส เพื่อประโยชน์สูงสุดของนักเรียน