บทเรียนจากก้นหลุม ย้อนคดี ด.ญ.สร้อยเพชร สู่มาตรฐานความปลอดภัยที่ต้องเขย่า

จากเหตุเด็กตกหลุมปี 2528 ถึงคนงานสายสีส้มปี 2568 ความสูญเสียซ้ำซากชี้ให้เห็นว่าระบบความปลอดภัยไซต์ก่อสร้างไทยยังไม่พร้อมหยุดโศกนาฏกรรม

22 พฤษภาคม 2568 การค้นหานายศราวุฒิ จันทะสนธ์ คนงานวัย 33 ปี ที่พลัดตกลงไปในหลุมเสาเข็มลึกกว่า 12 เมตร บริเวณไซต์ก่อสร้างรถไฟฟ้าสายสีส้ม ยังดำเนินต่อเนื่องเป็นวันที่สี่ในย่านป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร

อุปกรณ์สแกนใต้ดินสามารถตรวจจับวัตถุบางอย่างที่ระดับลึก แต่เจ้าหน้าที่ยังไม่สามารถยืนยันได้ว่าเกี่ยวข้องกับผู้สูญหายหรือไม่ ท่ามกลางการเคลื่อนตัวของดินและสภาพโครงสร้างที่ไม่มั่นคง ครอบครัวของเขายังคงปักหลักอยู่บริเวณใกล้เคียงด้วยความหวัง แม้ปลายทางของภารกิจนี้จะยังเลือนราง

จากเสียงร้องเมื่อ 2528 ถึงเสียงที่ยังเงียบอยู่ใต้ดิน

นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่เหตุการณ์คนตกหลุมกลางเมืองกลายเป็นโศกนาฏกรรมในความทรงจำของสังคมไทย ย้อนไปเมื่อกุมภาพันธ์ 2528 ด.ญ.สร้อยเพชร บุญน้อย วัยเพียง 16 เดือน ตกลงไปในหลุมเสาเข็มลึก 24 เมตร ภายในไซต์ก่อสร้างโรงพยาบาลทหารผ่านศึก ถนนวิภาวดีรังสิต ในวันหยุดราชการที่ไร้เจ้าหน้าที่เฝ้าระวัง

แม้เจ้าหน้าที่จะพยายามอย่างสุดความสามารถ แต่เทคโนโลยีและอุปกรณ์ที่จำกัดทำให้ไม่สามารถช่วยชีวิตเด็กหญิงไว้ได้ การค้นหาร่างกินเวลาถึง 5 วัน เหตุการณ์นี้กลายเป็นจุดเริ่มต้นของการตั้งคำถามเรื่องมาตรฐานความปลอดภัยในเขตก่อสร้างที่มักไม่พร้อมรับมือเหตุฉุกเฉิน

เด็กหญิงเมียนมา กับความสำเร็จในภารกิจชีวิต

ความเปราะบางของโครงสร้างใต้ดินปรากฏให้เห็นอีกครั้งในต้นปี 2566 เมื่อเด็กหญิงชาวเมียนมา วัย 1 ขวบ 7 เดือน ตกลงไปในหลุมบ่อบาดาลลึกกว่า 40 เมตรกลางไร่มันสำปะหลังในจังหวัดตาก

ต่างจากอดีต ความร่วมมือระหว่างหน่วยงาน อุปกรณ์ที่ทันสมัย และการวางแผนเฉพาะกิจที่ชัดเจน ทำให้สามารถช่วยชีวิตเด็กไว้ได้ภายใน 19 ชั่วโมง เหตุการณ์ครั้งนั้นจึงกลายเป็นเครื่องพิสูจน์ว่า การเตรียมพร้อมสามารถเปลี่ยนผลลัพธ์จากความสูญเสียให้กลายเป็นความหวังได้

ระบบความปลอดภัยที่ยังไม่ทันยุค

การไม่มีแนวกั้น การไม่จำกัดพื้นที่เสี่ยง และการขาดแคลนระบบแจ้งเตือน ยังคงเป็นภาพคุ้นตาในหลายโครงการก่อสร้าง แม้จะมีข้อกำหนดตามกฎหมาย แต่การบังคับใช้กลับหลวมเกินกว่าจะรับประกันความปลอดภัย

ในประเทศที่พัฒนาแล้ว ไซต์งานลักษณะนี้จะถูกติดตั้งเซ็นเซอร์ตรวจจับแรงสั่นสะเทือน กล้องวงจรปิด ป้ายแจ้งเตือนดิจิทัล และมีทีมกู้ภัยเฉพาะทางเตรียมพร้อมทุกเมื่อ ขณะที่ในไทย ความสูญเสียยังคงเป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลง มากกว่าจะเป็นสิ่งที่ระบบป้องกันไว้ได้ก่อน

“เสียงจากหลุม” ที่ไม่ควรเงียบ

ดร.สามารถ ราชพลสิทธิ์ อดีตรองผู้ว่าฯ กทม. โพสต์ข้อความผ่านโซเชียลมีเดียเรียกร้องให้สังคมและภาครัฐหันมาทบทวนมาตรฐานความปลอดภัยในงานก่อสร้างอย่างจริงจัง โดยชี้ว่า “เสียงร้องจากใต้ดิน” ของคนงานรายนี้ ไม่ควรจางหายไปพร้อมกับการปิดหลุม แต่ควรกลายเป็นเสียงเรียกร้องให้ระบบปลอดภัยขึ้นอย่างถาวร

เมื่อบทเรียนควรเปลี่ยนเป็นมาตรฐาน

กรณีของสร้อยเพชร เด็กหญิงเมียนมา และนายศราวุฒิ ไม่ควรถูกจดจำในฐานะโศกนาฏกรรมซ้ำซาก แต่ควรเป็นหมุดหมายให้เกิดมาตรฐานใหม่ที่เข้มงวดในพื้นที่เสี่ยง การเข้าถึงไซต์งานควรถูกจำกัด อุปกรณ์ป้องกันควรเป็นเงื่อนไขบังคับ และแผนเผชิญเหตุควรพร้อมทำงานตั้งแต่นาทีแรก ไม่ใช่ชั่วโมงที่สิบ