วัยเด็กที่ถูกขโมย เมื่อเด็กต้องทำงานตั้งแต่อายุยังน้อย กับสิทธิที่เลือกไม่ได้

อดีตนักแสดงเด็ก แม็กเคาเลย์ คัลกิน จากภาพยนตร์ Home Alone ที่โด่งดังระดับโลก ได้ตัดสินใจ ฟ้องพ่อแม่ของตัวเองเมื่อเขามีอายุเพียง 14 ปี เพื่อให้ถอดชื่อออกจากกองทรัสต์ทางการเงิน แม้ภายหลังเขาจะอธิบายว่าเป็นการจัดการทางกฎหมายมากกว่าการ “ตัดขาด” แต่เหตุการณ์นี้สะท้อนชัดว่า เด็กที่ทำงานมีความเสี่ยงถูกจำกัดอำนาจทางการเงินและชีวิตของตนเองโดยเขาเริ่มทำงานตั้งแต่เด็กมากและสร้างรายได้จำนวนมหาศาล แต่ต้องเผชิญความขัดแย้งในครอบครัวเรื่องการควบคุมรายได้ 

นี่เป็นเพียงหนึ่งในตัวอย่างของการละเมิด สิทธิเด็กกับการทำงานตั้งแต่วัยเยาว์ ในยุคที่สื่อบันเทิงเติบโตอย่างรวดเร็ว เด็กจำนวนมากได้รับโอกาสก้าวเข้าสู่วงการตั้งแต่อายุยังน้อย ไม่ว่าจะเป็นดารานักแสดง นักร้อง นายแบบนางแบบ ศิลปินอินฟลูเอนเซอร์ หรือคอนเทนต์ครีเอเตอร์ ขณะที่สังคมชื่นชมความสามารถและความสำเร็จของเด็กเหล่านี้ สิ่งที่ต้องไม่ละเลยคือ “สิทธิเด็ก” และ “อำนาจในการกำหนดชีวิตตนเอง (Autonomy)” ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการเติบโตที่สมบูรณ์ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และอัตลักษณ์

เมื่อเด็กเริ่มทำงานตั้งแต่อายุน้อย สิทธิเหล่านี้ต้องไม่ถูกลดทอนด้วยเหตุผลทางธุรกิจ รายได้ หรือชื่อเสียง เพราะการทำงานตั้งแต่วัยเยาว์ไม่ใช่ปัญหาเสมอไป ถ้าเกิดขึ้นภายใต้โหมดการคุ้มครองและเคารพสิทธิ แต่จะเป็นปัญหาใหญ่ทันทีเมื่อ เด็กไม่มีสิทธิเลือก ไม่มีเสียง หรือไม่มีอำนาจในชีวิตตนเอง

ประเด็น Autonomy หรือ อำนาจในการกำหนดชีวิตตนเอง หัวใจที่มักถูกลืม

คำว่า Autonomy หมายถึง ความสามารถในการตัดสินใจเกี่ยวกับชีวิตของตนเองอย่างมีอิสระและมีศักดิ์ศรี เด็กที่ทำงานในวงการบันเทิงมักสูญเสีย Autonomy ในรูปแบบต่อไปนี้

 • ไม่มีสิทธิเลือกงานหรือตารางชีวิต

 • ถูกคาดหวังให้อยู่ในภาพลักษณ์เพื่อผลประโยชน์เชิงการตลาด

 • ถูกควบคุมหรือจำกัดการแสดงออก

 • รายได้ถูกจัดการโดยผู้ใหญ่

 • โตมาโดยไม่เคยได้ทดลองเลือกเส้นทางของตนเอง

เมื่อเด็กไม่มีโอกาสตัดสินใจในวัยเด็ก เขาอาจไร้ทักษะกำกับชีวิตตนเองในวัยผู้ใหญ่ ในวงการฮอลลีวูดมีคนดังมากมาที่เริ่มงานตั้งแต่วัยเด็ก และมีหลายกรณีได้รับผลกระทบจากการทำงานที่ส่งผลต่อสุขภาพจิตรวมถึงปัญหาทางการเงินที่ไม่ลงตัวกับครอบครัว

กรณีของ บริตนีย์ สเปียส์ เริ่มทำงานในวงการบันเทิงตั้งแต่อายุยังน้อยเช่นกัน เมื่อเป็นผู้ใหญ่ เธอถูกกำหนดให้อยู่ภายใต้ระบบผู้พิทักษ์ (Conservatorship) นานกว่าทศวรรษ ซึ่งควบคุมการเงิน การงาน การตัดสินใจส่วนตัว และชีวิตครอบครัว กรณีนี้ทำให้เกิดกระแส #FreeBritney ทั่วโลก ซึ่งเป็นสัญลักษณ์สำคัญด้าน Autonomy ของศิลปินที่เคยเป็นผู้เยาว์ในวงการบันเทิง 

ทั้งนี้  บริตนีย์ สเปียส์ ควรจะเป็นนักร้องที่รวยที่สุดในโลกแต่เธอ เคยอยู่ภายใต้ Conservatorship (การพิทักษ์ทรัพย์) ตั้งแต่ปี 2008–2021 พ่อของเธอและทีมกฎหมายเป็นผู้ควบคุมการเงินและการตัดสินใจหลายอย่างในชีวิตของเธอ หลายรายงานระบุว่าเธอไม่สามารถควบคุมรายได้ของตัวเองได้เต็มที่ในช่วงนั้น เธอเคยให้การต่อศาลว่าเธอรู้สึกว่าไม่ได้รับอิสระและไม่ได้รับการปฏิบัติอย่างเป็นธรรม ปี 2021 ศาลได้ยุติ conservatorship และคืนสิทธิ์อิสระให้บริทนีย์

จัสติน บีเบอร์  เติบโตอย่างรวดเร็วภายใต้แสงสปอตไลต์ตั้งแต่ช่วงวัยรุ่น และเคยเปิดเผยเรื่องผลกระทบด้านสุขภาพจิตจากแรงกดดันมหาศาล ทั้งจากแฟนคลับ สื่อ และอุตสาหกรรมบันเทิงที่ต้องการ “ความสมบูรณ์แบบ” ตลอดเวลา

มิลลี บ็อบบี บราวน์โด่งดังจากซีรีส์ Stranger Things ตั้งแต่อายุประมาณ 12 ปี และให้สัมภาษณ์หลายครั้งว่าสังคมและโซเชียลคาดหวังให้เธอ “โตเกินวัย” สะท้อนว่าชื่อเสียงอาจบังคับให้เด็ก “เร่งเติบโตโดยไม่สมัครใจ”

มุมมองด้านกฎหมายไทย: ยังขาดเครื่องมือด้านการเงินและสิทธิร่วมตัดสินใจ

แม้ประเทศไทยมี พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ที่กำหนดอายุขั้นต่ำและเงื่อนไขการทำงานของเด็ก รวมถึง พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พ.ศ. 2546 ที่ห้ามการทำงานหรือการปฏิบัติต่อเด็กที่ส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยและจิตใจ แต่ยัง ขาดกฎหมายเฉพาะ สำหรับเด็กในวงการบันเทิงในด้านต่อไปนี้

 • การปกป้องทรัพย์สินและรายได้อย่างเป็นระบบ

 • การกำกับสัญญาในวงการบันเทิง

 • ระบบตรวจสอบความปลอดภัยทางจิตใจและสวัสดิการ

ตรงกันข้าม สหรัฐอเมริกามี Coogan Law ซึ่งบังคับให้รายได้บางส่วนของนักแสดงเด็กต้องถูกเก็บไว้ในบัญชีทรัสต์สำหรับใช้เมื่อบรรลุนิติภาวะ เป็นกฎหมายที่เกิดขึ้นจากกรณีนักแสดงเด็กสูญเสียรายได้เพราะการจัดการไม่เหมาะสม