ทะเลแดงร้อนจัด ปลาการ์ตูนตาย 94-100% สัญญาณโลกร้อนใกล้ถึงจุดวิกฤต

ทะเลแดง (Red Sea) ได้ชื่อว่าเป็นหนึ่งในทะเลที่มีความพิเศษที่สุดของโลก รายล้อมด้วยทะเลทรายและน้ำที่ร้อนจัดเหมือนอ่างน้ำอุ่น อุณหภูมิหน้าร้อนอาจสูงถึง 85–90 องศาฟาเรนไฮต์ แต่ในช่วงสามปีที่ผ่านมา ภาวะคลื่นความร้อนทางทะเล (Marine Heatwave) ทำให้น้ำในทะเลแดงยิ่งร้อนเกินขีดจำกัด ส่งผลกระทบร้ายแรงต่อสิ่งมีชีวิตใต้ทะเล รวมถึงคู่หูในตำนานที่ผู้คนรู้จักจากภาพยนตร์ Finding Nemo นั่นคือ ปลาการ์ตูนและดอกไม้ทะเล

งานวิจัยล่าสุดของทีมจากมหาวิทยาลัยบอสตัน (Boston University) พบว่า อุณหภูมิที่สูงผิดปกติได้ทำให้ความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัย (mutualism) ระหว่างปลาการ์ตูนกับดอกไม้ทะเลพังทลายลงอย่างสิ้นเชิง บริเวณแนวปะการังตอนกลางของทะเลแดง

โดยทั่วไป ดอกไม้ทะเลมีสาหร่ายเซลล์เล็กชื่อ ซูแซนเทลลี (zooxanthellae) ที่อาศัยอยู่ในเนื้อเยื่อ คล้ายกับปะการัง ซึ่งทำหน้าที่ผลิตอาหาร แต่เมื่อเกิดความร้อนจัด ดอกไม้ทะเลจะขับสาหร่ายออก ทำให้เกิด การฟอกขาว (bleaching) เมื่อการฟอกขาวยืดเยื้อไม่เพียงแต่ทำให้ดอกไม้ทะเลตาย แต่ยังนำไปสู่การล่มสลายของทั้งระบบ รวมถึงปลาการ์ตูนที่อาศัยอยู่

การเก็บข้อมูลในช่วงปี 2022–2024 ซึ่งตรงกับคลื่นความร้อนรุนแรงในปี 2023 พบว่า ดอกไม้ทะเลในพื้นที่วิจัยฟอกขาวต่อเนื่องกว่า 6 เดือน และส่งผลให้ ปลาการ์ตูนตายไปกว่า 94–100% ส่วนดอกไม้ทะเลตายไปถึง 66–94% นักวิจัยเคยหวังว่าทะเลแดงจะเป็น “เขตรักษาความร้อน” (thermal refuge) เพราะสิ่งมีชีวิตที่นี่คุ้นชินกับอุณหภูมิสูงอยู่แล้ว แต่ข้อมูลล่าสุดกลับบ่งชี้ว่า แม้ที่นี่ก็ไม่อาจทนทานต่อภาวะโลกร้อนที่ทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ ได้

เมื่อดอกไม้ทะเลฟอกขาว ปลาการ์ตูนที่เคยซ่อนตัวในหนวดที่มีพิษก็ถูกเปิดเผย สีส้มสดของมันโดดเด่นบนพื้นหลังสีขาว กลายเป็นเป้านิ่งของนักล่า อีกทั้งพฤติกรรมของปลาการ์ตูนก็เปลี่ยนไป เกิดความขัดแย้งกันเองมากขึ้น และดอกไม้ทะเลที่ฟอกขาวก็มีประสิทธิภาพในการปกป้องลดลง จนนำไปสู่การสูญเสียประชากรอย่างมหาศาล

นอกจากทะเลแดงแล้ว งานวิจัยยังเชื่อมโยงกับพื้นที่อื่น เช่น ปาปัวนิวกินี ที่พบการฟอกขาวของดอกไม้ทะเลและการหดตัวของปลาการ์ตูนเพื่อเอาตัวรอดจากความร้อนเช่นกัน ซึ่งหากเกิดเหตุการณ์ซ้ำบ่อยครั้ง จะเร่งการสูญพันธุ์ของสายพันธุ์นี้ในที่สุด

กรณีศึกษาปลาการ์ตูนและดอกไม้ทะเลในทะเลแดงเป็น สัญญาณเตือนครั้งใหญ่ของวิกฤตสภาพภูมิอากาศ เมื่อความร้อนที่รุนแรงเกินไปได้ทำลายความสัมพันธ์ร่วมพึ่งพาที่เคยมั่นคงใต้ทะเล หากสิ่งมีชีวิตที่เราคิดว่าจะทนทานที่สุดยังล้มเหลว นั่นหมายถึงความเสี่ยงต่อทั้งระบบนิเวศในวงกว้าง

นักวิจัยเรียกร้องให้มีการสำรวจและอนุรักษ์ในภูมิภาคต่าง ๆ ของโลกอย่างจริงจัง เพื่อป้องกันไม่ให้ความสัมพันธ์ที่เปราะบางเหล่านี้หายไปตลอดกาล การสูญเสียปลาการ์ตูนและดอกไม้ทะเลไม่ใช่เพียงการหายไปของภาพสวยงามในท้องทะเล แต่คือการสูญเสียกลไกสำคัญที่รักษาสมดุลของแนวปะการัง และในที่สุดก็ย้อนกลับมาส่งผลต่อมนุษย์เราเอง