ทำไมผู้หญิงบนสนามการเมือง ถูกตัดสินจาก “หน้าตา” มากกว่านโยบายหาเสียง
ทำไมเวลาผู้หญิงก้าวเข้าสู่สนามการเมือง สิ่งแรกที่คนพูดถึงมักไม่ใช่ “นโยบาย” หรือ “ความสามารถ” แต่เป็นรูปร่างหน้าตา ?
เรื่องนี้ มีคำอธิบาย และไม่ใช่เรื่องบังเอิญ หากแต่เป็นผลสะท้อนของโครงสร้างทางสร้างคม ภาพจำทางเพศ การรายงานของสื่อ และวิธีที่มนุษย์เรียนรู้การประเมินผู้นำ ผ่านสายตามากกว่า เหตุผล
สื่อโฟกัสที่ "ความสวย" มากกว่า "ความสามารถ"
งานวิจัยชื่อ Does Disinformation Toward Women Politicians Reflect Gender Stereotypes ? ตีพิมพ์ผ่านวารสาร Behavioral Sciences เมื่อปี 2025 ว่าด้วยอคติทางเพศและการตีความสื่อถึงผู้หญิงในการเมือง เผยว่า สื่อมักจะให้ความสนใจนักการเมืองหญิงไปที่รูปร่างหน้าตา ชีวิตครอบครัว และเพศสภาพมากกว่านักการเมืองชาย
เมื่อสื่อเลือกเล่าเรื่องนักการเมืองหญิงผ่าน “บุคลิกภาพ ความสวย หน้าตา หรือชีวิตส่วนตัว” ผลที่เกิดขึ้นคือ ผู้หญิงคนนั้นจะถูกผลักออกจากพื้นที่ของ “การเมืองที่จริงจัง” เธอจะถูกมองว่า ไม่ใช่นักการเมืองมืออาชีพ และทำให้ความสามารถที่แท้จริงถูกประเมินต่ำ ความน่าเชื่อถือลดลงในสายตาสาธารณชน
นักการเมืองหญิงยังต้องเผชิญกับสิ่งที่นักวิชาการเรียกว่า “กับดักสองด้าน” (Double Bind) ไม่ว่าพวกเธอจะเลือกทางไหน ก็มักถูกวิพากษณ์วิจารณ์จากสังคมได้ง่ายกว่านักการเมืองชาย ยกตัวอย่างเช่น
หากเธอเป็นผู้นำที่เด็ดขาด กล้าใช้อำนาจ ก็จะถูกวิจารณ์ว่า ก้าวร้าว ทะเยอทะยาน หิวอำนาจ แข็งกระด้าง ไม่สมกับเป็นผู้หญิง
แต่ถ้าหากเธอแสดงตนว่าเป็นผู้นำที่อ่อนโยน รับฟัง ประนีประนอมทุกฝ่าย จะถูกมองว่า อ่อนแอ ขาดความเด็ดขาด ไร้ความสามารถในการเป็นผู้นำประเทศ
พูดง่าย ๆ คือ ไม่ว่าเธอเลือกจะแสดงตัวตนแบบไหน ไม่พ้นจะถูกวิจารณ์จากสังคม ต่างจากนักการเมืองชาย ซึ่งหากทำพฤติกรรมคล้ายกัน จะได้รับความชื่นชมมากกว่า
ยิ่งไปกว่านั้น เมื่อโซเชียลมีเดียเข้าถึงทุกคนมากขึ้น ความเห็นเชิงเหยียดเพศ หรือ อคติทางเพศก็แพร่กระจายได้ง่ายขึ้นกว่าสมัยก่อน
ใบหน้าตัวชี้วัดความเป็นผู้นำ
งานวิจัยอีกชิ้นหนึ่ง ชื่อว่า The Political Gender Gap: Gender Bias in Facial Inferences that Predict Voting Behavior ซึ่งตีพิมพ์เมื่อปี 2008 ระบุว่า สังคมมีความคาดหวังที่แตกต่างกันสำหรับนักการเมืองหญิง และชาย
ถ้าเป็นนักการเมืองชาย พวกเขาคาดหวังให้เป็นคนแข็งแกร่ง กล้าแสดงออก และมีอำนาจเหนือกว่า ขณะที่ นักการเมืองหญิง คาดหวังให้เป็นคนอบอุ่น อ่อนโยน เอาใจใส่ และเข้าถึงง่าย
ความคาดหวังเหล่านี้ มีอิทธิพลต่อการตีความลักษณะใบหน้าด้วยเช่นกัน ผู้ชายที่กรามเด่นชัด คิ้วหนา ใบหน้าทรงสี่เหลี่ยม จะถูกมองว่า มีความสามารถ และมีอำนาจ
ส่วนผู้หญิง ที่รูปหน้ากลมมน อ่อนโดยน ดูเด็ก จะถูกมองว่า มีเสน่ห์ และเป็นมิตร แต่ไม่ได้หมายความว่า จะเป็นผู้นำที่แข็งแกร่งเสมอไป
นอกจากนี้ ความเป็นผู้นำทางการเมือง มักจะเกี่ยวข้องกับคุณลักษณะที่แข็งแกร่ง กล้าตัดสินใจ และมีอำนาจ ซึ่งเป็นคุณลักษณะที่เชื่อมโยงกับความเป็นชาย (masculinity) ในเชิงวัฒนธรรม
ด้วยเหตุนี้ ผู้ชายจึงได้เปรียบมากกว่าเมื่อก้าวเข้าสู่สนามการเมือง เพราะรูปลักษณ์หรือใบหน้าที่ดูนิ่ง แข็งแรง และมั่นใจ มักถูกตีความว่าเป็น “ความสามารถในการเป็นผู้นำ”
ขณะที่ ผู้สมัครหญิง มักถูกมองผ่านรูปลักษณ์ ความสวย หรือความเป็นมิตรเป็นหลักมากกว่าจะถูกประเมินจากความสามารถด้านนโยบายหรือภาวะผู้นำอย่างจริงจัง
นักการเมืองหญิงถูกคาดหวังสูงกว่าชาย
ผลการศึกษาจากมหาวิทยาลัย Durham ระบุว่า นักการเมืองหญิง มักถูกตัดสินอย่างเข้มงวดกว่านักการเมืองชาย
ผู้สมัครหญิงมักถูกคาดหวังสูง และมีพื้นที่ให้ผิดพลาดน้อยกว่าผู้สมัครชาย พวกเธอต้องพยายามพิสูจน์ความสามารถของตนเองอย่างหนัก เนื่องจากผู้มีสิทธิเลือกตั้งจะไม่ค่อยเชื่อมั่นต่อผู้สมัครหญิงในช่วงเริ่มต้นของการหาเสียงเท่าไหร่
งานวิจัยชิ้นนี้ ยังพบว่า หากนักการเมืองหญิงทำอะไรผิดแปลกไปจากพรรคเพียงเล็กน้อย หรือมีข่าวแง่ลบไม่กี่ข่าว พวกเธอจะสูญเสียฐานเสียงอย่างรวดเร็ว แต่นักการเมืองชายจะไม่ได้รับผลกระทบมากนัก และมีที่ยืนได้ยาวนานกว่า
สิ่งเหล่านี้ สะท้อนถึงอคติทางเพศอย่างชัดเจนในสนามการเมือง ที่ผู้หญิงถูกตั้งมาตรฐานที่สูงกว่า และเข้มงวดกว่าผู้ชาย โดยเฉพาะเมื่อเธอไม่ประพฤติตนให้เป็นไปตามที่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งคาดหวัง แม้แสดงออกแบบเดียวกัน แต่จะถูกตัดสินไม่เหมือนกัน ผู้หญิงจะถูกมองในแง่ลบมากกว่า
นั่นจึงเป็นเหตุผลว่า ทำไมผู้หญิงในสนามการเมืองจึงต้องมีความสมบูรณ์แบบมากกว่าชาย เพื่อทลายอคติทางเพศในสังคม
แหล่งข้อมูลอ้างอิง:
https://www.mdpi.com/2076-328X/15/5/695
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0003666
Tag
ยอดนิยมในตอนนี้