ชายผ้าถุงแม่ เครื่องรางทางใจในสนามรบชายแดนไทย–กัมพูชา

“ในสนามรบที่เสียงปืนกลดังก้อง บางครั้งสิ่งที่ช่วยให้ใจยังมั่นคง…ไม่ใช่ปืน ไม่ใช่เกราะ 
แต่คือผ้าผืนหนึ่ง 
นั่นคือ ชายผ้าถุงแม่”

ในช่วงปลายเดือนกรกฎาคม 2568 ความขัดแย้งบริเวณชายแดนไทย–กัมพูชา ได้ปะทุขึ้นอย่างรุนแรงอีกครั้ง จุดยุทธศาสตร์สำคัญ เช่น ปราสาทตาเมือนธม ภูมะเขือ ช่องตาเฒ่า และช่องบก ต่างกลายเป็นพื้นที่ปะทะของกองกำลังทั้งสองฝ่าย 

ขณะที่ฝนฟ้าไม่เป็นใจ และคำสั่งอพยพประชาชนถูกประกาศทั่วแนวชายแดน ตั้งแต่สุรินทร์ ศรีสะเกษ ไปจนถึงบุรีรัมย์ สถานการณ์ไม่เพียงก่อแรงสั่นสะเทือนทางทหาร แต่ยังสั่นไหวถึงหัวใจของครอบครัวชายแดน

ในห้วงเวลาเช่นนี้ “ชายผ้าถุงแม่” กลับมามีความหมายอย่างลึกซึ้งอีกครั้ง โดยเฉพาะในหมู่ทหารแนวหน้าและพลเรือนที่อยู่ใกล้เขตปะทะ ความเชื่อนี้ไม่ใช่สิ่งใหม่ หากแต่เป็นสิ่งที่หยั่งรากลึกในวัฒนธรรมของผู้คนตามแนวชายแดนมานานนับชั่วอายุคน

“ศักดิ์สิทธิ์ด้วยศรัทธา” โดยไม่จำเป็นต้องผ่านพิธีปลุกเสกใด ๆ

ชายผ้าถุงแม่ แม้จะดูเป็นเพียงผ้าธรรมดา แต่ในความเชื่อของลูกชายที่เติบโตในครอบครัวที่ให้ค่ากับความกตัญญู ผืนผ้านี้เปรียบเสมือน “เกราะศักดิ์สิทธิ์” ที่ปกป้องลูกชายในยามเผชิญอันตราย เพราะแม่ไม่ใช่เพียงผู้ให้กำเนิด แต่คือ “พระอรหันต์ในบ้าน” และเมื่อชายผ้าถุงของแม่ถูกนำมาติดตัว พกไว้ในเสื้อ ทับไว้ในหมวก หรือแม้แต่ม้วนเป็นตะกรุดพันรอบเอว ก็เท่ากับมี “คำอวยพรจากแม่” ติดตัวไปในสนามรบ

วัฒนธรรมในชุมชนชายแดน โดยเฉพาะชาวเขมร–ไทย หรือชาวส่วยในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย มีรากความเชื่อที่ผูกโยงกับความกตัญญูและสายใยครอบครัวอย่างแน่นแฟ้น ตัวอย่างเช่นพิธี “แซนโฏนตา” ซึ่งเป็นการแสดงความเคารพบรรพบุรุษ และอธิษฐานให้ครอบครัวปลอดภัยจากภัยอันตราย 

แม้ในปัจจุบันจะมีอาวุธที่ทันสมัยและยุทธศาสตร์ที่ซับซ้อนเพียงใด แต่ชายผ้าถุงแม่ก็ยังคงมีที่ทางของมัน อยู่เงียบๆ บนตัว-บนหมวกของทหาร หรือในกระเป๋าของผู้ที่ต้องอยู่ท่ามกลางสถานการณ์ไม่แน่นอน

มันอาจไม่ใช่เครื่องป้องกันในทางกายภาพ แต่คือสิ่งเตือนใจถึงรากวัฒนธรรม ความเชื่อ และความผูกพันในครอบครัวที่ยังคงดำรงอยู่ โดยเฉพาะในพื้นที่ชายแดนที่ชีวิตและความเชื่อเดินไปพร้อมกัน

เพราะในบางช่วงเวลา สิ่งที่ช่วยยึดเหนี่ยวจิตใจได้ดีที่สุด...อาจไม่ใช่อะไรที่ซับซ้อน หากแต่เป็นของธรรมดาที่มีคุณค่าในสายตาของคนที่ถือมันไว้เสมอ

ที่มาภาพ : Army Military Force - สำรอง