ความหิวไม่ได้แย่เสมอไป ร่างกายจะกำจัดเซลล์ป่วยและแก่ชรา การศึกษาชี้

ในภาวะปกติ ร่างกายของเราจะได้รับพลังงานจากคาร์โบไฮเดรต ไขมัน และโปรตีนที่เรารับประทานเข้าไป แต่เมื่อถึงช่วงที่ร่างกายหิว หรือไม่มีอาหารเข้าสู่ร่างกายเป็นระยะเวลาหนึ่ง ระบบเมตาบอลิซึมจะปรับตัวเข้าสู่โหมดประหยัดพลังงาน และเริ่มกระบวนการที่เรียกว่า Autophagy (ออโตฟาจี) ซึ่งหมายถึง “การย่อยตัวเอง”

Autophagy คืออะไร

Autophagy เป็นกระบวนการทางชีวภาพที่เซลล์จะย่อยสลายส่วนประกอบภายในของตัวเอง เช่น โปรตีนที่เสียหาย ไมโทคอนเดรียที่เสื่อมสภาพ หรือเศษเซลล์ที่ไม่จำเป็น แล้วนำกลับมาใช้เป็นพลังงานใหม่ กระบวนการนี้ไม่เพียงช่วยให้ร่างกายอยู่รอดในภาวะขาดอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นการล้างระบบที่ช่วยให้ร่างกายแข็งแรงขึ้นในระยะยาว

ร่างกายเผาผลาญตัวเองอย่างไรเมื่อหิว

เมื่อระดับน้ำตาลในเลือดลดลงหลังจากอดอาหารไปประมาณ 12–16 ชั่วโมง ร่างกายจะเริ่มเปลี่ยนจากการใช้กลูโคสไปใช้ คีโตน (Ketones) ซึ่งได้จากการสลายไขมันในร่างกายแทน พลังงานจากไขมันนี้จะถูกนำไปหล่อเลี้ยงสมองและอวัยวะสำคัญ ในขณะเดียวกันกระบวนการออโตฟาจีก็จะเริ่มทำงานอย่างเด่นชัด

กระบวนการนี้เปรียบเสมือนการทำความสะอาดภายใน ช่วยกำจัดเซลล์ที่เสียหาย เซลล์ที่ติดเชื้อ หรือเซลล์ที่แก่ชราออกไป เพื่อเปิดทางให้ร่างกายสร้างเซลล์ใหม่ที่แข็งแรงกว่าเดิม

งานวิจัยทางชีววิทยาในช่วงหลายปีที่ผ่านมาให้ความสนใจต่อกระบวนการออโตฟาจีอย่างมาก โดยเฉพาะหลังจากที่ ศาสตราจารย์โยชิโนริ โอซูมิ (Yoshinori Ohsumi) ได้รับรางวัลโนเบลสาขาสรีรวิทยาหรือการแพทย์ในปี 2016 จากการค้นพบกลไกของออโตฟาจีในระดับเซลล์

การทดลองในสัตว์ทดลองพบว่า การกระตุ้นออโตฟาจีช่วยลดการสะสมของโปรตีนที่เสียหายในสมอง ซึ่งสัมพันธ์กับโรคอัลไซเมอร์และพาร์กินสัน อีกทั้งยังช่วยยืดอายุขัยของหนอนทดลอง (C. elegans) และหนูทดลองได้อย่างมีนัยสำคัญ

ในมนุษย์ การศึกษาพบว่า การอดอาหารแบบมีช่วงเวลา (Intermittent Fasting) และการจำกัดพลังงานบางรูปแบบสามารถกระตุ้นการทำงานของยีนที่เกี่ยวข้องกับออโตฟาจี เช่น ULK1, Beclin-1 และ LC3 ซึ่งส่งผลดีต่อสุขภาพโดยรวม เช่น ลดภาวะดื้อต่ออินซูลิน ลดไขมันในตับ และชะลอการเสื่อมของเซลล์

นอกจากนี้ยังมีการศึกษาทางคลินิกที่แสดงให้เห็นว่า การอดอาหารระยะสั้น 24 ชั่วโมงสามารถเพิ่มเครื่องหมายทางชีวภาพของออโตฟาจีในเซลล์เม็ดเลือดขาว ซึ่งบ่งบอกว่ากระบวนการนี้เกิดขึ้นจริงในร่างกายมนุษย์

แม้การอดอาหารแบบมีช่วงเวลา (Intermittent Fasting) จะช่วยกระตุ้นออโตฟาจี แต่ไม่ควรทำเกินขีดจำกัดของร่างกาย โดยเฉพาะในผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตต่ำ หรือหญิงตั้งครรภ์ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเริ่มเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการกิน