ป.ป.ช.แจงปมสตง.คะแนนโปร่งใสอันดับ 1 ชี้วัดไม่ได้ “ทุจริตหรือไม่ ”

นายศรชัย ชูวิเชียร รองเลขาธิการคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ ได้ให้สัมภาษณ์ถึง ผลการประเมินคุณธรรมและความโปร่งใส ในการดำเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ ประเภทหน่วยงานองค์กรอิสระ หรือ ITA 2025 ที่สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน หรือ สตง. ได้คะแนนอันดับ 1 อยู่ที่ 94.64 คะแนน โดยมีผลการประเมินตามหลักเกณฑ์ที่คณะกรรมการ ป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ หรือ ป.ป.ช. ให้ความเห็นชอบ

แต่เป็นสิ่งที่ค่อนข้างจะค้านสายตาประชาชน และวิพากษ์วิจารณ์อย่างแพร่หลาย ว่า ITA เป็นเรื่องของการให้คะแนนตามหลักธรรมาภิบาล การดำเนินการ ป.ป.ช. จะมีเครื่องมือมาเป็นตัววัด และผู้เชี่ยวชาญที่จะประเมิน แบ่งออกเป็น 3 ส่วน โดยเครื่องมือตัวแรก คือ IIT จะเป็นบุคคลในองค์กรนั้นที่มีประสบการณ์ทำงานมาไม่น้อยกว่าหนึ่งปี ที่จะประเมินในเรื่องของการใช้อำนาจผู้บริหาร การใช้ทรัพย์สินของราชการ และความตั้งใจในการป้องกันการทุจริต ผ่าน 15 ข้อคำถาม 

ทั้งนี้ จะมีการประเมินการภายในว่ามีการรับรู้เป็นอย่างไรบ้าง ส่วนเครื่องตัวที่ 2 จะเป็นบุคคลภายนอก ที่ติดต่อเข้าไปที่หน่วยงานนั้นเรียกว่า EIT หรือ ผู้ที่มีส่วนได้เสียภายนอก ประกอบด้วยบริษัทเอกชนหรือกลุ่มบริษัทคู่สัญญา ที่เข้าไปติดต่อมีการรับรู้เป็นอย่างไรบ้าง มีเรียกรับสินบนหรือไม่ และเครื่องมือตัวที่ 3 คือ OAT หรือ ศูนย์กลางข้อมูลเปิด ที่จะเป็นเรื่องการเปิดเผยข้อมูลความโปร่งใส ทั้งการจัดซื้อจัดจ้าง - E service และการบริหารบุคคลผ่านคำถามต่างๆ ทั้ง 28 ข้อ ซึ่งถ้าหน่วยงานที่เข้าร่วมการประเมิน เปิดเผยข้อมูลทุกอย่างตามหลักเกณฑ์ 

หลักเกณฑ์ของคำถามจะไม่ได้เจาะลึกไปในรายละเอียดว่าบริษัทไหนได้รับงาน หรือมีการกีดกัน หรืออุปสรรคต่างๆ อย่างเครื่องมือชี้วัดตัวที่ 2 ตรงนี้ต้องขอบอกว่าคะแนนไม่ได้สูงไปจากเมื่อปีที่แล้ว แต่กลับกันบุคคลภายในองค์กรมองบุคคลภายในองค์กรกันเองกลับได้คะแนนที่สูง ซึ่งเป็นการมองบุคคลและการทำงานภายในกันเอง ผ่านหลักเกณฑ์ข้อคำถามต่างๆ ซึ่งต้องบอกว่าการแบ่งหลักเกณฑ์คะแนนแต่ละเครื่องมือตัวชี้วัดก็จะแบ่งไปตามสัดส่วนคือ 30 30 และ 40 คะแนน ซึ่งเมื่อรวมแล้วก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าสำนักงานตรวจเงินแผ่นดินได้คะแนนมาเป็นอันดับที่ 1 จาก 5 องค์กรที่เป็นหน่วยงานองค์กรอิสระไม่ใช่ระดับประเทศ

นายศรชัย กล่าวอีกว่า ต้องเข้าใจตรงกันว่าการประเมิน ITA หรือรางวัลความเป็นธรรมและความโปร่งใส ไม่ได้เป็นตัวชี้วัดบอกว่าองค์กรที่ได้รับมีการทุจริตหรือไม่ อาจจะมีเพียงคำถามบางคำถามเท่านั้น แต่จะเน้นไปในเรื่องของความโปร่งใสและธรรมาภิบาลในองค์กรนั้น ว่ามีมากหรือน้อยเพียงใด จึงอยากให้สื่อมวลชนช่วยขยายและสร้างความเข้าใจที่ถูกต้อง

นอกจากนี้คุณสมบัติของคณะกรรมการที่เข้ามา มีการคัดเลือกผู้บริหารระดับสูงจากทุกองค์กร และมีความเชี่ยวชาญในหลายภาคส่วน และยังมีหน่วยงานหลักในการกำกับทั้งกระทรวงมหาดไทยและกระทรวงอุดมศึกษาฯ ซึ่งมีการกลั่นกรองตรวจสอบพิจารณาอย่างถี่ถ้วนแล้ว

ส่วนจะต้องมีการทบทวนใหม่หรือไม่เนื่องจากมีกระแสวิพากษ์วิจารณ์และค่อนข้างค้านสายตาสังคม นายศรชัย ระบุว่า อย่างที่เน้นย้ำหลักเกณฑ์ต่างๆผ่านข้อคำถามที่ชี้วัดทั้งหมดแล้ว ทั้งการรับรู้ภายในเจ้าหน้าที่องค์กรและภายนอกองค์กรที่ได้เข้ามามีส่วนในการประเมิน รวมไปถึงการเปิดเผยข้อมูล 3 ส่วนตามองค์ประกอบนี้ ถ้าคะแนนเป็นไปตามตัวชี้วัดทุกอย่างก็เป็นตามนั้น 

ส่วนวันนี้หาก บอกว่า เมื่อตึก สตง. ถล่มลงมาก็ต้องไปดูในรายละเอียดแยกเป็นส่วนว่าปัญหาข้อเท็จจริงอยู่ตรงไหน มีการใช้อำนาจโดยมิชอบหรือไม่ มีการเอื้อประโยชน์ ให้หน่วยงานใดหรือ บริษัทใดหรือไม่ ซึ่งเรื่องนี้หลักเกณฑ์คำถาม ตาม ITA อาจจะยังไม่ครอบคลุม แต่ในขณะนี้สิ่งที่เราประเมินในเรื่อง ITA มุ่นเน้นความเป็นธรรมและความโปร่งใส และส่งเสริมเรื่องของธรรมาภิบาล