รู้หรือไม่? ต้นไม้ลดโลกร้อนไม่ได้ 100% เพราะปล่อยคาร์บอนตอนกลางคืน
ดร.สนธิ คชวัฒน์ ผู้ทรงคุณวุฒิด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ชมรมนักวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมไทย โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก เกี่ยวกับ ต้นไม้ช่วยลดโลกร้อนได้ แต่ไม่ได้ทำงานสมบูรณ์แบบ 100%
ในยุคที่โลกกำลังเผชิญปัญหาภาวะโลกร้อนและมลพิษทางอากาศ ผู้คนมักมอง “ต้นไม้” เป็นพระเอกที่ช่วยดูดซับก๊าซพิษและฟอกอากาศให้สะอาด จนเกิดความเชื่อแพร่หลายว่า ต้นไม้สามารถดูดซับก๊าซที่เป็นอันตรายได้ทุกชนิด และสามารถลดโลกร้อนได้แบบเต็มร้อย แต่แท้จริงแล้ว บทบาทของต้นไม้มีความซับซ้อนกว่านั้นมาก ทั้งในแง่ของกระบวนการสังเคราะห์แสง การหายใจ และปริมาณคาร์บอนที่ปล่อยกลับมายังบรรยากาศ
ในเวลากลางวัน พืชจะทำงานผ่านกระบวนการสังเคราะห์แสง ซึ่งต้องอาศัยแสงอาทิตย์เพื่อดูดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO₂) และเปลี่ยนเป็นน้ำตาล กลายเป็นพลังงานสะสม พร้อมกับปล่อยก๊าซออกซิเจนออกสู่บรรยากาศ ปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้นคือ 6CO₂ + 12H₂O + พลังงานแสง → C₆H₁₂O₆ + 6O₂ + 6H₂O กระบวนการนี้ทำให้ต้นไม้สามารถดูดซับ CO₂ ได้ระหว่าง 10–40 กิโลกรัมต่อปี ขึ้นกับขนาดและอายุของต้น จึงถือเป็นส่วนสำคัญในการช่วยลดปริมาณก๊าซเรือนกระจก และส่งผลดีต่อระบบนิเวศในภาพรวม
อย่างไรก็ตาม ต้นไม้ไม่ได้ทำหน้าที่ดูดซับก๊าซอย่างเดียวตลอด 24 ชั่วโมง ในเวลากลางคืนที่ไม่มีแสงอาทิตย์ กระบวนการสังเคราะห์แสงจะหยุดลง พืชจะเหลือเพียงกระบวนการหายใจ ซึ่งตรงกันข้ามกับช่วงกลางวัน กล่าวคือ พืชจะดูดออกซิเจนเข้าไป และปล่อย CO₂ ออกมา โดยมีปฏิกิริยาเคมีคือ C₆H₁₂O₆ + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O + Energy งานวิจัยจาก Australian National University และ Western Sydney University ยังพบว่า ปริมาณ CO₂ ที่ต้นไม้ปล่อยออกในเวลากลางคืน อาจสูงถึงครึ่งหนึ่งของปริมาณที่ดูดซับได้ในเวลากลางวัน ทำให้การดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ของต้นไม้ไม่ได้สมบูรณ์แบบอย่างที่มักเข้าใจผิดกัน
นอกจากนี้ ต้นไม้ยังไม่สามารถดูดซับก๊าซพิษอย่างคาร์บอนมอนอกไซด์ (CO) ซึ่งเป็นอันตรายต่อมนุษย์ ความเชื่อที่ว่าต้นไม้ฟอก “อากาศพิษทั้งหมด” จึงไม่ถูกต้องนัก และยังควรระวังการนำต้นไม้จำนวนมากไปปลูกในห้องนอน เพราะในช่วงกลางคืนที่พืชปล่อย CO₂ และดูด O₂ อาจทำให้ระดับออกซิเจนในห้องลดลง ส่งผลกระทบต่อสุขภาพได้โดยไม่รู้ตัว
สุดท้ายแล้ว แม้ต้นไม้จะเป็นส่วนสำคัญในการช่วยลดโลกร้อน แต่ก็ไม่ใช่เครื่องมือที่สมบูรณ์แบบ การปลูกต้นไม้ยังคงเป็นประโยชน์ต่อโลกและสิ่งแวดล้อม แต่ควรเข้าใจข้อเท็จจริงว่าต้นไม้ไม่ได้ดูดซับคาร์บอนได้ 100% และยังมีการปล่อย CO₂ ในเวลากลางคืน การประเมินคาร์บอนเครดิตจากต้นไม้จึงต้องคำนึงถึงสมดุลของการดูดซับและการปล่อยก๊าซตลอดทั้งวัน เพื่อสะท้อนศักยภาพของต้นไม้ได้อย่างถูกต้องและเป็นธรรมชาติยิ่งขึ้น