ระวัง “ยุคมหาภัยสภาพอากาศ” หลังโลกร้อนพุ่งไม่หยุด! คาดสิ้นศตวรรษนี้เสี่ยงทะลุ 2.6 °C

รายงานวิจัยฉบับใหม่จากสองสถาบันชั้นนำเปิดเผยว่า โลกยังคงอยู่ในเส้นทางที่จะร้อนขึ้นถึง 2.6 องศาเซลเซียสภายในสิ้นศตวรรษนี้ เนื่องจากประเทศต่าง ๆ ยังไม่สามารถดำเนินมาตรการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้เข้มข้นพอ ขณะที่ การปล่อยคาร์บอนจากเชื้อเพลิงฟอสซิลกลับทำสถิติสูงสุดเป็นประวัติการณ์

แม้รัฐบาลหลายประเทศจะยื่นแผนลดการปล่อยก๊าซรอบใหม่ต่อการประชุม COP30 ที่กำลังจัดขึ้นในเมืองเบเลง ประเทศบราซิล แต่รายงาน Climate Action Tracker (CAT) พบว่า แผนเหล่านั้นยัง “ไม่เพียงพอ” ที่จะป้องกันวิกฤตโลกร้อนรุนแรงได้ โดยการคาดการณ์อุณหภูมิโลกยังคงอยู่ที่ระดับ เพิ่มขึ้น 2.6°C เมื่อเทียบกับยุคก่อนอุตสาหกรรม ซึ่งเท่ากับการประเมินเมื่อปีที่ผ่านมา

ระดับความร้อนดังกล่าว สูงเกินกว่าข้อตกลงปารีส (Paris Agreement) ที่ประเทศทั่วโลกลงนามไว้ในปี พ.ศ. 2559 และจะนำโลกเข้าสู่ “ยุคมหาภัยสภาพอากาศ” ที่เต็มไปด้วยพายุสุดขั้ว ภัยแล้ง น้ำท่วม และความอดอยากครั้งใหญ่

รายงานอีกฉบับจาก โครงการ Global Carbon Project (GCP) ระบุว่า การปล่อยก๊าซจากเชื้อเพลิงฟอสซิลในปี พ.ศ. 2568 จะเพิ่มขึ้นอีกประมาณ 1% ซึ่งถือเป็นระดับสูงสุดเป็นประวัติการณ์ แม้อัตราการเพิ่มจะลดลงกว่าทศวรรษก่อนครึ่งหนึ่ง และในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา การปล่อยจากถ่านหิน น้ำมัน และก๊าซเพิ่มขึ้นเฉลี่ยปีละ 0.8% เทียบกับ 2% ต่อปี ในช่วงทศวรรษก่อนหน้า ทั้งนี้ การเติบโตของพลังงานหมุนเวียน เช่น พลังงานแสงอาทิตย์และลม เริ่มเข้าใกล้ระดับที่สามารถตอบสนองความต้องการพลังงานโลกได้ทั้งหมด แต่ยังไม่สามารถ “แทนที่” เชื้อเพลิงฟอสซิลได้จริง

ด้าน “บิล แฮร์” ประธานองค์กร Climate Analytics เตือนว่า “โลกที่ร้อนขึ้น 2.6°C คือหายนะระดับโลก... จะทำให้กระแสน้ำในมหาสมุทรแอตแลนติกหยุดชะงัก แนวปะการังสูญสิ้น น้ำแข็งขั้วโลกละลาย และป่าฝนอเมซอนแปรสภาพเป็นทุ่งสะวันนา ซึ่งทั้งหมดนี้หมายถึงการล่มสลายของภาคเกษตรในยุโรป ภัยแล้งในเอเชียและแอฟริกา และคลื่นความร้อนร้ายแรงทั่วโลก”

ข้อตกลงปารีสกำหนดให้ประเทศต่าง ๆ ยื่นแผนลดก๊าซเรือนกระจก (NDCs) เป็นระยะ ๆ แต่จนถึงขณะนี้มีเพียง ประมาณ 100 ประเทศเท่านั้น ที่ส่งแผนใหม่ในรอบ COP30 ซึ่งยังไม่ครอบคลุมหรือเข้มข้นพอ เมื่อรวมกับเป้าหมาย “เน็ตซีโร่” ของแต่ละประเทศ การคาดการณ์อุณหภูมิโลกในปี พ.ศ. 2603 ยิ่งแย่ลงเล็กน้อย จากเดิม 2.1°C เป็น 2.2°C สาเหตุหลักมาจาก การที่สหรัฐอเมริกาถอนตัวจากข้อตกลงปารีส ภายใต้รัฐบาลโดนัลด์ ทรัมป์ ทรัมป์เคยกล่าวว่า “ภาวะโลกร้อนเป็นเรื่องหลอกลวง” พร้อมผลักดันให้เพิ่มการขุดเจาะน้ำมันและก๊าซ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ อีกทั้งปีนี้ สหรัฐไม่ได้ส่งผู้แทนระดับสูงเข้าร่วม COP30 ซึ่งถือเป็นครั้งแรก อย่างไรก็ตาม การประเมินล่าสุดยังถือว่าดีกว่าช่วงก่อนข้อตกลงปารีส ที่คาดว่าโลกร้อนจะพุ่งถึง 3.6°C ภายในปี 2100 เพราะการขยายตัวอย่างรวดเร็วของพลังงานสะอาด และการลดการใช้ถ่านหินลงในหลายประเทศ

นักวิทยาศาสตร์จาก GCP เตือนว่า ระบบนิเวศของโลกเริ่ม “อ่อนแอ” ต่อการดูดซับคาร์บอน โดยเฉพาะ ป่าฝนในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และอเมซอน ที่เคยดูดซับ CO₂ ได้มาก กลับกลายเป็น “แหล่งปล่อยก๊าซ” เนื่องจากภาวะโลกร้อนและการตัดไม้ทำลายป่า ทั้งที่ในการประชุม COP28 ที่ดูไบเมื่อปี พ.ศ. 2566 ทุกประเทศเคยตกลงกันว่าจะ “เปลี่ยนผ่านจากเชื้อเพลิงฟอสซิล” แต่ข้อถกเถียงเรื่องนี้ก็ยังร้อนแรงในเวที COP30 ปีนี้

กลุ่มประเทศกำลังพัฒนา G77 และจีน ซึ่งมีประชากรรวมกันกว่า 80% ของโลก แสดงจุดยืนสนับสนุนกระบวนการ “เปลี่ยนผ่านอย่างเป็นธรรม” จากฟอสซิล ขณะที่ประเทศพัฒนาแล้วหลายแห่ง เช่น ออสเตรเลีย แคนาดา ญี่ปุ่น นอร์เวย์ สหราชอาณาจักร และสหภาพยุโรป ยังไม่ให้การสนับสนุน บราซิลได้จัดตั้ง “กองทุนลงทุนเพื่อหยุดยั้งการตัดไม้ทำลายป่า” แล้ว แต่หลายประเทศ รวมถึงสหราชอาณาจักร ยังไม่เข้าร่วม

ด้านอดีตรองประธานาธิบดีสหรัฐฯ อัล กอร์ (Al Gore) กล่าวกับที่ประชุมว่า “นี่มันคือความบ้าคลั่งโดยแท้จริง ที่เรายังปล่อยให้โลกเดือดขึ้นทุกปี... เราจำเป็นต้องปรับตัวและลดการปล่อยพร้อมกัน แต่ต้องยอมรับความจริงว่า หากยังใช้ท้องฟ้าเป็นเหมือน ‘ท่อระบายน้ำเสีย’ ต่อไป โลกจะเข้าสู่จุดที่ยากจะรับมือได้”

รายงานคาดว่า ความเข้มข้นของคาร์บอนไดออกไซด์ในบรรยากาศจะพุ่งถึง 425 ส่วนในล้านส่วน (ppm) ในปี พ.ศ. 2568 เทียบกับเพียง 280 ppm ในยุคก่อนอุตสาหกรรม และจะต่ำกว่านี้ราว 8 ppm .
สรุปคือ โลกร้อนขึ้นเฉลี่ยแล้ว 1.3°C นับตั้งแต่ยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม และหากยังไม่เร่งแก้ไข โลกกำลังมุ่งหน้าไปสู่ วิกฤตโลกร้อน 2.6°C ภายในสิ้นศตวรรษนี้ ซึ่งหมายถึงจุดเปลี่ยนที่ไม่อาจย้อนกลับของระบบภูมิอากาศโลก