เลือกตั้งสหรัฐฯ : เปิดบทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญที่ 25 เครื่องมือปลด “ทรัมป์”

นายโดนัลด์ ทรัมป์ เหลือเวลาที่จะได้นั่งเก้าอี้ประธานาธิบดีสหรัฐฯ อยู่อีกเพียงไม่ถึงสองสัปดาห์ แต่กรรมาธิการในคณะกรรมาธิการตุลาการ สภาผู้แทนราษฎร จากพรรคเดโมแครต ได้ออกมาเรียกร้องให้ถอดถอนเขาจากอำนาจ หลังผู้สนับสนุนนายทรัมป์บุกเข้าไปก่อเหตุในอาคารรัฐสภาเมื่อวันที่ 6 มกราคม

กรรมาธิการจากพรรคเดโมแครต ส่งจดหมายถึงรองประธานาธิบดีไมค์ เพนซ์ ให้ดำเนินการปลดนายทรัมป์ โดยให้เหตุผลว่าเขาคือผู้สนับสนุนให้เกิดการจลาจล และ "พยายามบ่อนทำลายความเป็นประชาธิปไตย"

บทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญที่ 25

สิ่งที่ถูกหยิบยกมาพูดถึงคือการใช้บทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญที่ 25 หรือ The 25th Amendment เปิดทางให้โอนอำนาจให้รองประธานาธิบดี ไม่ว่าจะเป็นการชั่วคราวหรือตลอดไป

• เลือกตั้งสหรัฐฯ 2020: เหตุรุนแรงผู้สนับสนุนทรัมป์บุกรัฐสภา
• เลือกตั้งสหรัฐฯ 2020: วอชิงตันประกาศภาวะฉุกเฉิน 15 วัน หลังผู้สนับสนุนทรัมป์บุกรัฐสภา-มีผู้เสียชีวิต 4 ราย

บทบัญญัติดังกล่าวอนุญาตให้รองประธานาธิบดีขึ้นดำรงตำแหน่งรักษาการประธานาธิบดีได้ หากประธานาธิบดีไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ต่อไปได้ เช่น เมื่อประธานาธิบดีอยู่ในสภาพเป็นบุคคลไร้ความสามารถเนื่องจากอาการป่วยทางกายหรือทางจิต

รายละเอียดที่เกี่ยวข้องคือมาตราที่ 4 ซึ่งอนุญาตให้รองประธานาธิบดี และสมาชิกส่วนใหญ่ในรัฐบาล ประกาศว่าประธานาธิบดีทรัมป์ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ต่อไปได้ โดยจะต้องลงนามในจดหมายส่งถึงประธานสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา ระบุว่าประธานาธิบดีไม่สามารถปกครองหรือไม่สามารถ "ปฏิบัติอำนาจหน้าที่ในตำแหน่งได้" เมื่อถึงจุดนี้ นายไมค์ เพนซ์ ก็จะขึ้นดำรงตำแหน่งโดยอัตโนมัติ

อย่างไรก็ดี นายทรัมป์ยังมีโอกาสที่จะตอบเป็นลายลักษณ์อักษรและหากเขามีความเห็นแย้ง ก็จะเป็นหน้าที่ของสภาคองเกรสที่จะตัดสินใจ แต่การจะปลดประธานาธิบดีจากอำนาจจะต้องอาศัยเสียงส่วนมาก 2 ใน 3 ทั้งจากวุฒิสภาและสภาผู้แทนราษฎร และรองประธานาธิบดีจะเป็นผู้ทำหน้าที่ประธานาธิบดี ไปจนกว่าจะได้ข้อสรุป

จริง ๆ แล้วเคยมีการหารือเรื่องการใช้บทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญที่ 25 นี้มาครั้งหนึ่งแล้ว ตอนที่นายทรัมป์ ป่วยด้วยโรคโควิด-19 เมื่อเดือนตุลาคมปีที่แล้ว ในขณะนั้นมีความกังวลกันว่าเขาจะป่วยหนักเกินกว่าจะบริหารประเทศได้

• โควิด-19 : โดนัลด์ ทรัมป์ เคยพูดถึงโรคโควิด-19 ไว้อย่างไร
• เลือกตั้งสหรัฐฯ 2020 : ทรัมป์ มีอาการอย่างไรในวันที่รู้ว่าแพ้

ในช่วงเวลาไล่เลี่ยกัน นางแนนซี เพโลซี ประธานสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐฯ ได้เสนอให้มีการร่างคำร้องเพื่อถอดถอนนายทรัมป์ โดยอาศัยความตามบทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับที่ 25

เคยมีการใช้บทบัญญัตินี้มาก่อนไหม

บทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับที่ 25 ผ่านการลงมติเมื่อปี 1967 สี่ปีหลังเหตุลอบสังหารอดีตประธานาธิบดี จอห์น เอฟ เคนเนดี บทบัญญัติดังกล่าวกำหนดขึ้นเพื่อเป็นแนวทางจัดการในกรณีประธานาธิบดีกลายเป็นบุคคลไร้ความสามารถ

และด้วยเหตุผลนี้ เคยมีประธานาธิบดีหลายคนที่ใช้บทบัญญัตินี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในมาตรา 3 เพื่อมอบอำนาจเป็นการชั่วคราวให้รองประธานาธิบดี

ยกตัวอย่างในปี 2002 และ 2007อดีตประธานาธิบดีจอร์จ ดับเบิลยู บุช มอบอำนาจให้รองประธานาธิบดีรักษาการแทนตอนที่เขาเข้าโรงพยาบาลเพื่อส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ ซึ่งเป็นการตรวจตามที่แพทย์นัด อดีตประธานาธิบดีโรนัลด์ เรแกน ก็ทำเช่นเดียวกัน ตอนที่เข้ารับการผ่าตัดรักษาโรคมะเร็ง ในปี 1985

• เลือกตั้งสหรัฐฯ 2020: สภาคองเกรสรับรองชัยชนะของ โจ ไบเดน ได้เป็นประธานาธิบดีสหรัฐฯ คนใหม่
• รู้จักว่าที่รองประธานาธิบดีหญิงคนแรกของสหรัฐฯ

อย่างไรก็ดี ยังไม่เคยมีประธานาธิบดีที่ยังอยู่ในตำแหน่งคนใดที่ถูกปลดจากตำแหน่งโดยใช้บทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับที่ 25 นี้

จะมีวิธีอื่นในการถอดถอนทรัมป์ได้อีกไหม

มีเสียงเรียกร้องให้ดำเนินกระบวนการถอดถอนนายทรัมป์จากตำแหน่งเป็นครั้งที่ 2 โดยนางอิลฮาน โอมาร์ วุฒิสมาชิกหญิงรัฐมินเนโซตาจากพรรคเดโมแครต ออกมาประกาศว่าเธอกำลังร่างคำร้องเพื่อยื่นเรื่องถอดถอนนายทรัมป์ ซึ่งวุฒิสมาชิกจากพรรคเดโมแครตหลายคนก็สนับสนุน

นายทรัมป์ เคยถูกยื่นถอดถอนจากตำแหน่งมาแล้วครั้งหนึ่ง เมื่อปี 2019 โดยถูกกล่าวหาว่าได้ขอความช่วยเหลือจากยูเครนอย่างไม่ถูกไม่ควรเพื่อเพิ่มโอกาสให้ตัวเอง ได้รับเลือกตั้งกลับเข้ามาทำหน้าที่ต่อในปี 2020

• กระบวนการถอดถอนทรัมป์ มีขั้นตอนอย่างไร
• โดนัลด์ ทรัมป์รอดจากการถูกถอดถอนหลังวุฒิสภาลงมติว่า ปธน.สหรัฐฯ ไม่มีความผิด

ในครั้งนั้นนายทรัมป์เผชิญข้อกล่าวหา 2 กระทง คือใช้อำนาจในทางที่ผิดและขัดขวางการดำเนินงานของสภาคองเกรส แต่เขารอดพ้นจากการถูกถอดถอนมาได้หลังวุฒิสภาซึ่งฝ่ายรีพับลิกันครองเสียงส่วนใหญ่ ลงมติว่าเขาไม่มีความผิด

นายทรัมป์เป็นประธานาธิบดีคนที่ 3 ในประวัติศาสตร์การเมืองสหรัฐฯ ที่ถูกยื่นถอดถอนจากตำแหน่ง โดยในขั้นของวุฒิสภา จำเป็นต้องได้รับเสียงสนับสนุน 2 ใน 3 เพื่อถอดถอนประธานาธิบดีสหรัฐฯ และในประวัติศาสตร์ยังไม่เคยมีประธานาธิบดีสหรัฐฯ คนใดถูกลงมติถอดถอนจนต้องพ้นจากตำแหน่งมาก่อน และยังไม่เคยมีประธานาธิบดีที่อยู่ในตำแหน่งถูกยื่นถอดถอนเป็นครั้งที่สองด้วย

• 100 Women: ความสำเร็จของนายกฯหญิงวัย 35 และอีก 4 ผู้นำหญิงในรัฐบาลผสม 5 พรรคของฟินแลนด์
• โควิด-19 : ผู้นำประเทศหญิงจัดการกับการระบาดไวรัสโคโรนาได้ดีกว่าผู้นำชายจริงหรือ

สิ่งที่เป็นคำถามในเวลานี้คือจะมีเวลาเพียงพอไหมที่จะยื่นถอดถอนทรัมป์ก่อนที่เขาจะหมดวาระดำรงตำแหน่ง เมื่อนายโจ ไบเดน จะสาบานตนเข้ารับตำแหน่งในวันที่ 20 มกราคมนี้